Jak powinno przebiegać wykonanie zobowiązania określonego umową?

Zobowiązanie powinno być wykonane w miejscu: 1) oznaczonym (np. umową), 2) wynikającym z właściwości zobowiązania (np. gdyby jego przedmiotem było wydanie nieruchomości) albo 3) w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania znajdowało się miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika.

Świadczenia pieniężne powinny być jednak spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela, a jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, wówczas o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa.

Także termin spełnienia świadczenia nie jest dowolny. Może on być: 1) oznaczony wolą stron (np. przez wskazanie określonej daty kalendarzowej czy czasu); 2) wynikać z właściwości zobowiązania (np. leczenie chorego); 3) albo jest zależny od inicjatywy wierzyciela. Jeżeli bowiem nie zachodzą dwie pierwsze okoliczności, dłużnik obowiązany jest do niezwłocznego spełnienia świadczenia po wezwaniu go do tego przez wierzyciela.

Przeczytaj także: Jak rozwiązać umowę najmu lokalu? - krok po kroku

Dla wierzyciela nie ma niejednokrotnie znaczenia, kto wykona zobowiązanie. Dlatego też świadczenie może często spełnić – nawet bez woli i wiedzy dłużnika – osoba trzecia. Jeżeli zaś świadczenie polega na zapłacie wymagalnej wierzytelności pieniężnej, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia tego świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika. Wierzyciel może żądać osobistego spełnienia świadczenia przez dłużnika jedynie wówczas, gdy to wynika: 1) z treści czynności prawnej (np. ktoś zamawia frak u znanego krawca i zastrzega, że nie będzie on się przy wykonywaniu dzieła posługiwał pomocnikami), 2) ustawy (np. w przypadku zlecenia, jeśli nie zachodzą przewidziane przepisami prawnymi wyjątki, zlecenie powinien wykonać osobiście zleceniobiorca) albo 3) z właściwości świadczenia (np. umowa o wykonanie dzieła artystycznego).

Świadczenie powinno zostać spełnione do rąk wierzyciela lub osoby upoważnionej przez niego do odbioru świadczenia. Z treści zobowiązania może wynikać, że konieczny jest współudział wierzyciela (np. gdyby chodziło o ułożenie fryzury).

Wykonanie zobowiązania powoduje jego wygaśnięcie. Możliwe jest, że dłużnik, działając za zgodą wierzyciela, zamiast świadczenia właściwego spełnia inne świadczenie w celu zwolnienia się z długu (np. zamiast dania rzeczy zapłaci określoną kwotę pieniędzy). Wówczas, tak jak przy wykonaniu zobowiązania, zobowiązanie gaśnie.