REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Umowy powiernicze w spółkach z o.o.

Aleksandra Pióro
Robert Lewandowski
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Na czym polegają umowy powiernicze? Jakie są rodzaje powiernictwa? Jakie są powody zawierania umów powierniczych?

Umowa powiernicza w ramach spółki z ograniczoną odpowiedzialnością daje możliwość pośredniego udziału w prowadzeniu przedsiębiorstwa. Powiernictwa ustanawiane są podczas zakładania spółek kapitałowych, a także w ramach nabywania udziałów w tych spółkach. Celem poniższego artykułu jest przedstawienie najistotniejszych cech umowy powierniczej oraz możliwości pośredniego oddziaływania - przez zawarcie umowy powierniczej - osoby ustanawiającej powiernika (powierzającego) na podejmowanie korporacyjnych decyzji.

REKLAMA

Pojęcie umowy powierniczej

Powiernictwo to umowa, której stronami są powierzający i powiernik. Umowa powiernicza nie jest uregulowana w kodeksie cywilnym. Konstrukcja umowy wykazuje dużo podobieństw do umowy-zlecenia (art. 734-751 k.c.) i dlatego w kwestiach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Istnieją dwa rodzaje powiernictwa:

1) powiernictwo fiducjarne, w ramach którego określone prawo zostaje przyznane w pełni powiernikowi, oraz

Dalszy ciąg materiału pod wideo

2) powiernictwo upoważniające, na mocy którego powiernik jest jedynie uprawniony do zarządzania obcym prawem we własnym imieniu, które jednak w dalszym ciągu pozostaje własnością powierzającego.

Rozróżnienie to ilustrują następujące przykłady:

Przykłady

1.

W spółce z o.o. jednym ze wspólników jest X. Jednocześnie uczestniczy on w innej spółce o takim samym profilu działalności, wobec której zobowiązał się do nieprowadzenia działalności konkurencyjnej. X zawiera w ramach pierwszej spółki umowę fiducjarnego powiernictwa z Z, przenosi na niego własność udziałów i za pośrednictwem umowy powierniczej nakłada na Z ograniczenia w zakresie wykonywania praw udziałowych. W Krajowym Rejestrze Sądowym jako wspólnik ujawniony zostaje jedynie Z, natomiast X jako powierzający ma możliwość pośredniego i niejawnego uczestnictwa w spółce (powiernictwo fiducjarne).

2.

REKLAMA

W spółce z o.o. istnieje pilna potrzeba dokapitalizowania spółki. Zarząd znajduje inwestora, który zgadza się zainwestować w spółkę, jeśli będzie miał zagwarantowane, iż działalność spółki będzie prowadzona w określony sposób. Inwestor ten nabywa konkretną liczbą udziałów i staje się wspólnikiem. Ponadto zawiera on umowę powierniczą z pozostałymi wspólnikami spółki, gwarantującą mu, iż wspólnicy ci będą wykonywać prawo głosu z przysługujących im udziałów w określony sposób. W ten sposób inwestor wykonuje prawa udziałowe bezpośrednio z przysługujących mu udziałów oraz pośrednio z udziałów przysługujących pozostałym wspólnikom (powiernictwo upoważniające).

W prawie spółek szczególne znaczenie ma powiernictwo fiducjarne, w ramach którego powiernik (osoba trzecia) staje się właścicielem udziałów. W stosunku wewnętrznym powiernik jest ograniczony wobec powierzającego, gdyż wykonuje prawa z udziałów w określony sposób - ustalony właśnie w umowie powierniczej. Umowa ta umożliwia zatem powierzającemu pośrednie uczestniczenie w spółce z o.o. zarówno w odniesieniu do praw majątkowych, jak i praw administracyjnych opartych na członkostwie.

Umowy powiernictwa mogą być jawne albo tajne. Jawne umowy muszą zostać zakomunikowane pozostałym wspólnikom, ich zawarcie często wymaga zgody wspólników. Zawarcie tajnych umów powiernictwa oraz ich treść nie są ujawniane pozostałym wspólnikom.

Powody zawarcia umowy powierniczej

Umowy powiernicze zawierane są z różnych powodów. Przykładowo zawiera się je w sytuacji, gdy udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością przypada kilku osobom (wspólność spadkowa), w celu wykonywania praw udziałowych w sposób spójny i bezkonfliktowy. Umowy powiernicze są często stosowane w przypadku, gdy powierzający z jakichś względów chce pozostać anonimowy. Umożliwia to instytucja powiernictwa fiducjarnego, w ramach którego tylko powiernik znany jest sądowi rejestrowemu i tylko powiernik jest wpisany na listę wspólników, podczas gdy osoba powierzającego pozostaje nieujawniona. W ten sposób powierzający może pozostać nierozpoznany wobec np. swoich konkurentów lub klientów, i może na przykład dokonywać, przez spółkę, sprzedaży produktów, których sprzedaż przez jego własną firmę nie byłaby prawnie dopuszczalna. Innym motywem zawarcia umowy powierniczej może być uchronienie niewygodnego wspólnika przed jego wykluczeniem ze spółki przez zastąpienie go powiernikiem. Powiernik zajmuje pozycję niewygodnego wspólnika, podczas gdy ten ostatni w dalszym ciągu otrzymuje korzyści z przekazanych powiernikowi udziałów.

Powstanie powiernictwa

Umowa powiernicza

Umowa powiernicza określa prawa będące przedmiotem powiernictwa, cele zawarcia umowy, kształtuje prawa i obowiązki stron. Umowa powinna regulować następujące kwestie:

1) cel powiernictwa,

2) pozycję prawną powiernika oraz zakres jego zadań,

3) wynagrodzenie powiernika

4) zobowiązanie powierzajacego do zwrotu poniesionych przez powiernika wydatków,

5) prawo powierzającego do wydawania poleceń i dyrektyw powiernikowi,

6) obowiązek powiernika do informowania powierzającego na bieżąco o działaniach powiernika,

7) okres obowiązywania umowy,

8) możliwość jej wypowiedzenia,

9) zakaz konkurencji,

10) ochronę powierzajacego na wypadek upadłości powiernika, egzekucji z majątku powiernika, czy też sprzedaży dobra/prawa powierniczego osobie trzeciej przy naruszeniu umowy powierniczej,

11) odpowiedzialność stron,

12) dopuszczenie zmiany stron umowy,

13) zakończenie stosunku powierniczego.

REKLAMA

W przypadku kształtowania postanowień umowy powierniczej, która zakłada wykonywanie praw z udziałów w spółce z o.o., należy zwrócić szczególną uwagę na możliwość wystąpienia kolizji pomiędzy postanowieniami umowy powierniczej i umowy spółki z o.o. Chodzi tu głownie o wzajemne dopasowanie korporacyjnych obowiązków powiernika z jednej i jego powierniczych obowiązków z drugiej strony.

Każda umowa powiernicza - obok skutków natury zobowiązującej - wywołuje również skutek rzeczowy. Ten skutek rzeczowy - w przypadku udziałów spółki z o.o. - może polegać na przeniesieniu udziałów w spółce z o.o. na powiernika. Zobowiązanie powiernika może dotyczyć nabycia udziałów w sp. z o.o. na zlecenie i na rachunek powierzającego od osoby trzeciej.

Forma umowy

Do zawarcia umowy powierniczej nie jest wymagana szczególna forma. Ze względów dowodowych celowe jest zawarcie umowy w formie pisemnej. Z art.  180 k.s.h. (przeniesienie własności udziału) może jednak wynikać konieczność zawarcia części umowy powierniczej w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jeżeli przez zawarcie umowy powierniczej ma dojść do zmiany wspólnika w spółce, konieczna jest rejestracja powiernika w KRS.

Zgoda pozostałych udziałowców

W przypadku gdy przeniesienie udziału w sp. z o.o. nie jest na mocy postanowień umowy spółki obarczone żadnymi ograniczeniami w rozumieniu art. 182 k.s.h., ustanowienie powiernictwa nie wymaga zgody pozostałych wspólników. W tej sytuacji dopuszczalne jest zawarcie tzw. tajnej umowy powierniczej. Inaczej jest w przypadku, gdy przeniesienie udziału wymaga zgody spółki lub innego organu. Jeżeli powiernik ma obowiązek nabycia udziałów w spółce z o.o. od osoby trzeciej, zastosowanie będzie miał art. 182 k.s.h., a więc konieczne będzie uzyskanie zgody organu spółki.

Zakończenie powiernictwa

Przyczyny zakończenia umowy powierniczej mogą zostać przewidziane wyraźnie w umowie powierniczej lub opierać się na ustawowych przepisach. Przyczynami przewidzianymi w umowie mogą być na przykład zwarcie umowy na czas określony, zawarcie jej pod warunkiem rozwiązującym czy też możliwość wypowiedzenia umowy. Ustawową przyczyną zakończenia umowy powierniczej może być wypowiedzenie zlecenia na podstawie art. 746 k.c. Również niemożliwość wykonywania działalności powierniczej, jak np. wykreślenie spółki z rejestru, stanowi przyczynę prowadzącą do zakończenia powiernictwa. Śmierć powiernika prowadzi do wygaśnięcia umowy powiernictwa. W przypadku śmierci powierzającego stosunek powiernictwa trwa nadal.

dr Robert Lewandowski (M.A.)

wykładowca w Akademii Leona Koźmińskiego, adwokat w warszawskim biurze kancelarii Derra, Meyer & Partner

Aleksandra Pióro LL.M.

aplikantka radcowska w warszawskim biurze kancelarii Derra, Meyer & Partner

 

Podstawa prawna:

• ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.),

• ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn.zm.).

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Badania ankietowe GUS: Badanie pogłowia drobiu oraz produkcji zwierzęcej (R-ZW-B) i Badanie pogłowia świń oraz produkcji żywca wieprzowego (R-ZW-S)

Główny Urząd Statystyczny od 1 do 23 grudnia 2024 r. będzie przeprowadzał obowiązkowe badania statystyczne z zakresu rolnictwa. Chodzi o następujące badania: Badanie pogłowia drobiu oraz produkcji zwierzęcej (R-ZW-B) i Badanie pogłowia świń oraz produkcji żywca wieprzowego (R-ZW-S).

Dodatkowy dzień wolny od pracy dla wszystkich pracowników w 2025 r.? To już pewne

Dodatkowy dzień wolny od pracy dla wszystkich pracowników? To już pewne. 27 listopada 2024 r. Sejm uchwalił nowelizację ustawy. Wigilia od 2025 r. będzie dniem wolnym od pracy. Co z niedzielami handlowymi? 

Zeznania świadków w sprawach o nadużycie władzy w spółkach – wsparcie dla wspólników i akcjonariuszy

W ostatnich latach coraz częściej słyszy się o przypadkach nadużyć władzy w spółkach, co stanowi zagrożenie zarówno dla transparentności działania organizacji, jak i dla interesów wspólników oraz akcjonariuszy. Przedsiębiorstwa działające w formie spółek kapitałowych z założenia powinny funkcjonować na zasadach transparentności, przejrzystości i zgodności z interesem wspólników oraz akcjonariuszy. 

BCM w przemyśle: Nie chodzi tylko o przestoje – chodzi o to, co tracimy, gdy im nie zapobiegamy

Przerwa w działalności przemysłowej to coś więcej niż utrata czasu i produkcji. To potencjalny kryzys o wielowymiarowych skutkach – od strat finansowych, przez zaufanie klientów, po wpływ na środowisko i reputację firmy. Dlatego zarządzanie ciągłością działania (BCM, ang. Business Continuity Management) staje się kluczowym elementem strategii każdej firmy przemysłowej.

REKLAMA

Z czym mierzą się handlowcy w czasie Black Friday?

Już 29 listopada będzie wyczekiwany przez wielu konsumentów Black Friday. Po nim rozpocznie się szał świątecznych zakupów i zarazem wytężonej pracy dla handlowców. Statystyki pokazują, że Polacy z roku na rok wydają i zamawiają coraz więcej. 

Taryfa C11. Szaleńcze ceny prądu w Polsce: 1199 zł/MWh, 2099 zł/MWh, 2314 zł/MWh, 3114 zł/MWh

To stawki dla biznesu. Małe i średnie firmy (MŚP nie będzie w 2025 r. objęty zamrożeniem cen prądu. 

Brakuje specjalistów zajmujących się cyberbezpieczeństwem. Luka w ujęciu globalnym od 2023 roku wzrosła o blisko 20 proc., a w Europie o 12,8 proc.

Brakuje specjalistów zajmujących się cyberbezpieczeństwem. Luka w ujęciu globalnym od 2023 roku wzrosła o blisko 20 proc., a w Europie o 12,8 proc. Ekspert przypomina: bezpieczeństwo nie jest kosztem, a inwestycją, która zapewnia ciągłość i stabilność operacyjną

Zamrożenie cen energii w 2025 r. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorstw krytycznie o wycofaniu się z działań osłonowych wobec firm

Zamrożenie cen energii w 2025 r. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorstw krytycznie o wycofaniu się z działań osłonowych wobec firm. Interweniuje u premiera Donalda Tuska i marszałka Sejmu Szymona Hołowni.

REKLAMA

ZUS: Wypłacono ponad 96,8 mln zł z tytułu świadczenia interwencyjnego. Wnioski można składać do 16 marca 2025 r.

ZUS: Wypłacono ponad 96,8 mln zł z tytułu świadczenia interwencyjnego. Wnioski można składać do 16 marca 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że przygotowuje kolejne wypłaty świadczenia.

Black Friday, Cyber Monday. Cyberprzestępcy już na to czekają. Jak firmy mogą się zabezpieczyć?

Black Friday, Cyber Monday. Cyberprzestępcy już na to czekają. Jak firmy mogą się zabezpieczyć przed zagrożeniami? Przedświąteczny sezon zakupowy może stwarzać zagrożenia nie tylko dla klientów ale także dla sklepów.

REKLAMA