REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pracownik jako twórca

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Monika Brzozowska
Monika Brzozowska
Adwokat, dziennikarz, politolog, doradca i trener. Ekspert z zakresu prawa własności przemysłowej, prawa reklamy, znawca problematyki z zakresu prawa prasowego, prawa mediów, prawa autorskiego.
Problematyka tzw. utworów pracowniczych to styk dwóch gałęzi prawa – prawa autorskiego oraz prawa pracy.
Problematyka tzw. utworów pracowniczych to styk dwóch gałęzi prawa – prawa autorskiego oraz prawa pracy.

REKLAMA

REKLAMA

Ze specyficzną sytuacją mamy do czynienia gdy autor wykonuje dzieło w ramach stosunku pracy. Prawa autorskie majątkowe w takim wypadku nabywa pracodawca.

Zgodnie z art. 12 prawa autorskiego jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

REKLAMA

Przepis ten wymaga pewnych wyjaśnień

Przede wszystkim podkreślić należy, że jeśli mówimy o pracowniku jako twórcy mamy na myśli osoby zatrudnione na umowę o pracę. Artykuł 12 prawa autorskiego nie będzie miał więc zastosowania do osób, które „pracują” na podstawie umów cywilnoprawnych (umowy o dzieło, umowy zlecenia) i – jak się wydaje – zatrudnionych na podstawie cywilnoprawnych kontraktów managerskich. Nie będą również pracownikami osoby zatrudnione na tzw. staż czy też w ramach wolontariatu lub bezpłatnych praktyk.

Zobacz: Jaka jest istota majątkowych praw autorskich? - odpłatność

Definicje

Problematyka tzw. utworów pracowniczych to styk dwóch gałęzi prawa – prawa autorskiego oraz prawa pracy. Definicje „umowy o pracę”, „pracownika” czy „pracodawcy” znajdziemy w Kodeksie pracy – prawo autorskie nie tworzy bowiem żadnych odrębnych definicji legalnych.

Pracownikiem, w świetle art. 2 kodeksu pracy jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Za pracodawcę, zgodnie z art. 3 kodeksu pracy, uważa się natomiast jednostkę organizacyjną, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osobę fizyczną, jeżeli zatrudniają one pracowników.

Zgodnie zaś z art. 22 tegoż kodeksu przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Różne zawody

REKLAMA

W tym miejscu należy podkreślić iż art. 12 prawa autorskiego będzie mieć zastosowanie jeśli „umowa o pracę nie stanowi inaczej”. W przypadku wielu osób tzw. kreatywnych umów o pracę zawierają klauzulę iż nawet w przypadku tworzenia przez te osoby utworów, prawa autorskie zostają przy twórcach i w żadnej sytuacji nie przechodzą na pracodawcę.

Takie klauzule umowne mogą mieć np. programiści komputerowi – w ich wypadku prawo autorskie stanowi iż już w momencie ustalenia programu komputerowego pracodawca nabywa prawa autorskiego do utworu komputerowego. Takie zastrzeżenia mogą mieć – i często mają – graficy, artyści plastycy, fotograficy, rzeźbiarze.

Zobacz: Jak przenosić autorskie prawa majątkowe?

Art. 12 Prawa autorskiego mówi o tworzeniu przez pracownika utworów. Definicję utworu zawiera art. 1 prawa autorskiego. Zgodnie z tym artykułem utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Trzeba przy tym zaznaczyć iż nie każde dzieło może być utworem.


REKLAMA

Jeśli np. twórca jest fotografem i ma za zadanie dokumentować produkty danej firmy (zdjęcia katalogowe) to nie zawsze będą to dzieła twórcze. Często nawet mimo ogromu wysiłku w stworzenie jakiegoś dzieła nie będą spełnione przesłanki utworu bo efekt np. będzie przewidywalny już w momencie rozpoczynania pracy. Brak zaś wkładu twórczego w dane dzieło oznacza iż nie możemy mówić o ochronie prawno- autorskiej takiego dzieła.

Prawo autorskie przenosi na pracodawcę prawa autorskie majątkowe do utworów stworzonych przez pracownika. I tu trzeba zrobić kolejne zastrzeżenie. Chodzi bowiem tylko o takie utwory, których tworzenie wynika z zakresu obowiązków, jest konkretyzacją stosunku pracy. Zapis „inne zlecone przez pracodawcę”, który jest niemal w każdym zakresie obowiązków nie przesądza iż do każdego utworu stworzonego przez pracownika pracodawca nabędzie prawa.

Wyobraźmy sobie np. sytuację gdy w firmie pracuje księgowa, która w czasie godzin pracy, zamiast pracować, pisze powieść przygodową. Powieść pisana jest na komputerze służbowym, księgowa drukuje tę powieść na papierze pracodawcy, kopiuje na służbowej kopiarce, binduje itp. wykorzystuje więc sprzęt pracodawcy oraz wykonuje utwór w godzinach pracy.

Kto ma prawa autorskie do tego utworu? Śmiem bronić poglądu iż owa księgowa. Zakresem obowiązków osoby pracującej w tzw. księgowości nie jest bowiem pisanie książek ale dokonywanie pewnych czynności rachunkowych, obliczanie podatków dochodów i przychodów.

Fakt iż księgowa tworzy utwory w godzinach swojej pracy i na sprzęcie pracodawcy o niczym nie świadczy. Owszem może być podstawą do wyciągnięcia konsekwencji służbowych ale nie do nabycia przez pracodawcę utworu.

Prawa osobiste

Na marginesie niniejszych rozważań podnieść należy iż z artykułu 12 prawa autorskiego wynika iż pracodawca nabywa prawa autorskie majątkowe. Pozostają zaś cały czas przy twórcy prawa autorskie osobiste (prawo do autorstwa utworu objawiające się m.in. w konieczności podpisywania twórcy pod utworem, prawo do rzetelnego wykonania czy do pierwszego udostępniania utworu publiczności).

O tym warto pamiętać, bo brak naruszenia prawa autorskiego majątkowego nie świadczy o braku naruszenia praw autorskich osobistych.

Zobacz: Prosta informacja prasowa a prawo autorskie

Autorka artykułu jest prawnikiem, specjalistą w zakresie prawa prasowego, autorskiego oraz własności przemysłowej - kancelaria@mbrzozowska.pl 

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zakupy w sklepie stacjonarnym a reklamacja. Co może konsument?

Od wielu lat obowiązuje ustawa o prawach konsumenta. W wyniku implementowania do polskiego systemu prawa regulacji unijnej, od 1 stycznia 2023 r. wprowadzono do tej ustawy bardzo ważne, korzystne dla konsumentów rozwiązania.

Ponad 650 tys. firm skorzystało z wakacji składkowych w pierwszym półroczu

Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, że w pierwszym półroczu 2025 r. z wakacji składkowych skorzystało 657,5 tys. przedsiębiorców. Gdzie można znaleźć informacje o uldze?

Vibe coding - czy AI zredukuje koszty tworzenia oprogramowania, a programiści będą zbędni?

Kiedy pracowałem wczoraj wieczorem nad newsletterem, do szablonu potrzebowałem wołacza imienia – chciałem, żeby mail zaczynał się od “Witaj Marku”, zamiast „Witaj Marek”. W Excelu nie da się tego zrobić w prosty sposób, a na ręczne przerobienie wszystkich rekordów straciłbym długie godziny. Poprosiłem więc ChatGPT o skrypt, który zrobi to za mnie. Po trzech sekundach miałem działający kod, a wołacze przerobiłem w 20 minut. Więcej czasu zapewne zajęłoby spotkanie, na którym zleciłbym komuś to zadanie. Czy coraz więcej takich zadań nie będzie już wymagać udziału człowieka?

Wellbeing, który naprawdę działa. Arłamów Business Challenge 2025 pokazuje, jak budować silne organizacje w czasach kryzysu zaangażowania

Arłamów, 30 czerwca 2025 – „Zaangażowanie pracowników w Polsce wynosi jedynie 8%. Czas przestać mówić o benefitach i zacząć praktykować realny well-doing” – te słowa Jacka Santorskiego, psychologa biznesu i społecznego, wybrzmiały wyjątkowo mocno w trakcie tegorocznej edycji Arłamów Business Challenge.

REKLAMA

Nie uczą się i nie pracują. Polscy NEET często są niewidzialni dla systemu

Jak pokazuje najnowszy raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, około 10% młodych Polaków nie uczy się ani nie pracuje. Kim są polscy NEET i dlaczego jest to realny problem społeczny?

Polska inwestycyjna zapaść – co hamuje rozwój i jak to zmienić?

Od 2015 roku stopa inwestycji w Polsce systematycznie spada. Choć może się to wydawać abstrakcyjnym wskaźnikiem makroekonomicznym, jego skutki odczuwamy wszyscy – wolniejsze tempo wzrostu gospodarczego, mniejszy przyrost zamożności, trudniejsza pogoń za Zachodem. Dlaczego tak się dzieje i czy można to odwrócić? O tym rozmawiali Szymon Glonek oraz dr Anna Szymańska z Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Firma za granicą jako narzędzie legalnej optymalizacji podatkowej. Fakty i mity

W dzisiejszych czasach, gdy przedsiębiorcy coraz częściej stają przed koniecznością konkurowania na globalnym rynku, pojęcie optymalizacji podatkowej staje się jednym z kluczowych elementów strategii biznesowej. Wiele osób kojarzy jednak przenoszenie firmy za granicę głównie z próbą unikania podatków lub wręcz z działaniami nielegalnymi. Tymczasem, właściwie zaplanowana firma za granicą może być w pełni legalnym i etycznym narzędziem zarządzania obciążeniami fiskalnymi. W tym artykule obalimy popularne mity, przedstawimy fakty, wyjaśnimy, które rozwiązania są legalne, a które mogą być uznane za agresywną optymalizację. Odpowiemy też na kluczowe pytanie: czy polski przedsiębiorca faktycznie zyskuje, przenosząc działalność poza Polskę?

5 sprawdzonych metod pozyskiwania klientów B2B, które działają w 2025 roku

Pozyskiwanie klientów biznesowych w 2025 roku wymaga elastyczności, innowacyjności i umiejętnego łączenia tradycyjnych oraz nowoczesnych metod sprzedaży. Zmieniające się preferencje klientów, rozwój technologii i rosnące znaczenie relacji międzyludzkich sprawiają, że firmy muszą dostosować swoje strategie, aby skutecznie docierać do nowych odbiorców. Dobry prawnik zadba o zgodność strategii z przepisami prawa oraz zapewni ochronę interesów firmy. Oto pięć sprawdzonych metod, które pomogą w pozyskiwaniu klientów w obecnym roku.

REKLAMA

Family Business Future Summit - podsumowanie po konferencji

Pod koniec kwietnia niniejszego roku, odbyła się druga edycja wydarzenia Family Business Future Summit, które dedykowane jest przedsiębiorczości rodzinnej. Stolica Warmii i Mazur przez dwa dni gościła firmy rodzinne z całej Polski, aby esencjonalnie, inspirująco i innowacyjne opowiadać i rozmawiać o sukcesach oraz wyzwaniach stojących przed pionierami polskiej przedsiębiorczości.

Fundacja rodzinna po dwóch latach – jak zmienia się myślenie o sukcesji?

Jeszcze kilka lat temu o sukcesji w firmach mówiło się niewiele. Przedsiębiorcy odsuwali tę kwestię na później, często z uwagi na brak gotowości, aby się z nią zmierzyć. Mówienie o śmierci właściciela, przekazaniu firmy i zabezpieczeniu rodziny wciąż należało do tematów „na później”.

REKLAMA