REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pracownik jako twórca

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Monika Brzozowska
Monika Brzozowska
Adwokat, dziennikarz, politolog, doradca i trener. Ekspert z zakresu prawa własności przemysłowej, prawa reklamy, znawca problematyki z zakresu prawa prasowego, prawa mediów, prawa autorskiego.
Problematyka tzw. utworów pracowniczych to styk dwóch gałęzi prawa – prawa autorskiego oraz prawa pracy.
Problematyka tzw. utworów pracowniczych to styk dwóch gałęzi prawa – prawa autorskiego oraz prawa pracy.

REKLAMA

REKLAMA

Ze specyficzną sytuacją mamy do czynienia gdy autor wykonuje dzieło w ramach stosunku pracy. Prawa autorskie majątkowe w takim wypadku nabywa pracodawca.

Zgodnie z art. 12 prawa autorskiego jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

REKLAMA

Przepis ten wymaga pewnych wyjaśnień

Przede wszystkim podkreślić należy, że jeśli mówimy o pracowniku jako twórcy mamy na myśli osoby zatrudnione na umowę o pracę. Artykuł 12 prawa autorskiego nie będzie miał więc zastosowania do osób, które „pracują” na podstawie umów cywilnoprawnych (umowy o dzieło, umowy zlecenia) i – jak się wydaje – zatrudnionych na podstawie cywilnoprawnych kontraktów managerskich. Nie będą również pracownikami osoby zatrudnione na tzw. staż czy też w ramach wolontariatu lub bezpłatnych praktyk.

Zobacz: Jaka jest istota majątkowych praw autorskich? - odpłatność

Definicje

Problematyka tzw. utworów pracowniczych to styk dwóch gałęzi prawa – prawa autorskiego oraz prawa pracy. Definicje „umowy o pracę”, „pracownika” czy „pracodawcy” znajdziemy w Kodeksie pracy – prawo autorskie nie tworzy bowiem żadnych odrębnych definicji legalnych.

Pracownikiem, w świetle art. 2 kodeksu pracy jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Za pracodawcę, zgodnie z art. 3 kodeksu pracy, uważa się natomiast jednostkę organizacyjną, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osobę fizyczną, jeżeli zatrudniają one pracowników.

Zgodnie zaś z art. 22 tegoż kodeksu przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Różne zawody

REKLAMA

W tym miejscu należy podkreślić iż art. 12 prawa autorskiego będzie mieć zastosowanie jeśli „umowa o pracę nie stanowi inaczej”. W przypadku wielu osób tzw. kreatywnych umów o pracę zawierają klauzulę iż nawet w przypadku tworzenia przez te osoby utworów, prawa autorskie zostają przy twórcach i w żadnej sytuacji nie przechodzą na pracodawcę.

Takie klauzule umowne mogą mieć np. programiści komputerowi – w ich wypadku prawo autorskie stanowi iż już w momencie ustalenia programu komputerowego pracodawca nabywa prawa autorskiego do utworu komputerowego. Takie zastrzeżenia mogą mieć – i często mają – graficy, artyści plastycy, fotograficy, rzeźbiarze.

Zobacz: Jak przenosić autorskie prawa majątkowe?

Art. 12 Prawa autorskiego mówi o tworzeniu przez pracownika utworów. Definicję utworu zawiera art. 1 prawa autorskiego. Zgodnie z tym artykułem utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Trzeba przy tym zaznaczyć iż nie każde dzieło może być utworem.


REKLAMA

Jeśli np. twórca jest fotografem i ma za zadanie dokumentować produkty danej firmy (zdjęcia katalogowe) to nie zawsze będą to dzieła twórcze. Często nawet mimo ogromu wysiłku w stworzenie jakiegoś dzieła nie będą spełnione przesłanki utworu bo efekt np. będzie przewidywalny już w momencie rozpoczynania pracy. Brak zaś wkładu twórczego w dane dzieło oznacza iż nie możemy mówić o ochronie prawno- autorskiej takiego dzieła.

Prawo autorskie przenosi na pracodawcę prawa autorskie majątkowe do utworów stworzonych przez pracownika. I tu trzeba zrobić kolejne zastrzeżenie. Chodzi bowiem tylko o takie utwory, których tworzenie wynika z zakresu obowiązków, jest konkretyzacją stosunku pracy. Zapis „inne zlecone przez pracodawcę”, który jest niemal w każdym zakresie obowiązków nie przesądza iż do każdego utworu stworzonego przez pracownika pracodawca nabędzie prawa.

Wyobraźmy sobie np. sytuację gdy w firmie pracuje księgowa, która w czasie godzin pracy, zamiast pracować, pisze powieść przygodową. Powieść pisana jest na komputerze służbowym, księgowa drukuje tę powieść na papierze pracodawcy, kopiuje na służbowej kopiarce, binduje itp. wykorzystuje więc sprzęt pracodawcy oraz wykonuje utwór w godzinach pracy.

Kto ma prawa autorskie do tego utworu? Śmiem bronić poglądu iż owa księgowa. Zakresem obowiązków osoby pracującej w tzw. księgowości nie jest bowiem pisanie książek ale dokonywanie pewnych czynności rachunkowych, obliczanie podatków dochodów i przychodów.

Fakt iż księgowa tworzy utwory w godzinach swojej pracy i na sprzęcie pracodawcy o niczym nie świadczy. Owszem może być podstawą do wyciągnięcia konsekwencji służbowych ale nie do nabycia przez pracodawcę utworu.

Prawa osobiste

Na marginesie niniejszych rozważań podnieść należy iż z artykułu 12 prawa autorskiego wynika iż pracodawca nabywa prawa autorskie majątkowe. Pozostają zaś cały czas przy twórcy prawa autorskie osobiste (prawo do autorstwa utworu objawiające się m.in. w konieczności podpisywania twórcy pod utworem, prawo do rzetelnego wykonania czy do pierwszego udostępniania utworu publiczności).

O tym warto pamiętać, bo brak naruszenia prawa autorskiego majątkowego nie świadczy o braku naruszenia praw autorskich osobistych.

Zobacz: Prosta informacja prasowa a prawo autorskie

Autorka artykułu jest prawnikiem, specjalistą w zakresie prawa prasowego, autorskiego oraz własności przemysłowej - kancelaria@mbrzozowska.pl 

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
W świadomej podróży po spokój

Rozmowa z Olą Krzemińską, twórczynią i CEO agencji Power, promotorką aktywnego stylu życia, o mądrym zarządzaniu energią w życiu i biznesie, zmianach w kulturze pracy oraz trendach w organizacji wydarzeń i wyjazdów firmowych.

Upały w pracy – od 2027 roku nowe przepisy. Co musisz wiedzieć już dziś?

Rząd zapowiada zmiany w przepisach BHP. Od 1 stycznia 2027 r. pracodawcy będą musieli przestrzegać nowych zasad dotyczących pracy w wysokich temperaturach. Zanim jednak wejdą one w życie, już teraz warto znać swoje prawa.

Fiskus na tropie! Jak działa kontrola? [Gość Infor.pl]

Podatnik pod lupą fiskusa – co warto wiedzieć o kontrolach skarbowych w Polsce Kontrola skarbowa – hasło, które budzi dreszcze u większości przedsiębiorców. Choć nikt nie chce być sprawdzany przez fiskusa, w praktyce takie sytuacje są coraz częstsze i nierzadko trudne do uniknięcia.

Relaks nie jest dla słabych. Dlaczego liderom tak trudno jest odpoczywać?

Wyobraź sobie, że siedzisz z kubkiem ulubionej herbaty, czujesz bryzę morską, przymykasz oczy, czując promienie słońca na twarzy i… nie masz wyrzutów sumienia. W twojej głowie nie pędzi pendolino tematów, kamieni milowych i zadań, które czekają w kolejce do pilnej realizacji, telefon służbowy milczy. Brzmi jak science fiction? W świecie liderów odpoczynek to często temat tabu, a relaks – luksus, na który prawdziwy przywódca nie może sobie pozwolić. Uważam, że to już najwyższy czas, abyśmy przestali się oszukiwać i zaczęli zadawać niewygodne pytania dotyczące relaksu – przede wszystkim sobie - powiedziała Dyrektorka zarządzająca, dyrektorka Departamentu Zasobów Ludzkich i Organizacji w KIR Dorota Dublanka.

REKLAMA

Polscy wykonawcy działający na rynku niemieckim powinni znać VOB/B

VOB/B nadal jest w Niemczech często stosowanym narzędziem prawnym. Jak w pełni wykorzystać zalety tego sprawdzonego zbioru przepisów, minimalizując jednocześnie ryzyko?

BCC ostrzega: firmy muszą przyspieszyć wdrażanie KSeF. Ustawa już po pierwszym czytaniu w Sejmie

Prace legislacyjne nad ustawą wdrażającą Krajowy System e-Faktur (KSeF) wchodzą w końcową fazę. Sejm skierował projekt nowelizacji VAT do komisji finansów publicznych, która pozytywnie go zaopiniowała wraz z poprawkami.

Zakupy w sklepie stacjonarnym a reklamacja. Co może konsument?

Od wielu lat obowiązuje ustawa o prawach konsumenta. W wyniku implementowania do polskiego systemu prawa regulacji unijnej, od 1 stycznia 2023 r. wprowadzono do tej ustawy bardzo ważne, korzystne dla konsumentów rozwiązania.

Ponad 650 tys. firm skorzystało z wakacji składkowych w pierwszym półroczu

Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, że w pierwszym półroczu 2025 r. z wakacji składkowych skorzystało 657,5 tys. przedsiębiorców. Gdzie można znaleźć informacje o uldze?

REKLAMA

Vibe coding - czy AI zredukuje koszty tworzenia oprogramowania, a programiści będą zbędni?

Kiedy pracowałem wczoraj wieczorem nad newsletterem, do szablonu potrzebowałem wołacza imienia – chciałem, żeby mail zaczynał się od “Witaj Marku”, zamiast „Witaj Marek”. W Excelu nie da się tego zrobić w prosty sposób, a na ręczne przerobienie wszystkich rekordów straciłbym długie godziny. Poprosiłem więc ChatGPT o skrypt, który zrobi to za mnie. Po trzech sekundach miałem działający kod, a wołacze przerobiłem w 20 minut. Więcej czasu zapewne zajęłoby spotkanie, na którym zleciłbym komuś to zadanie. Czy coraz więcej takich zadań nie będzie już wymagać udziału człowieka?

Wellbeing, który naprawdę działa. Arłamów Business Challenge 2025 pokazuje, jak budować silne organizacje w czasach kryzysu zaangażowania

Arłamów, 30 czerwca 2025 – „Zaangażowanie pracowników w Polsce wynosi jedynie 8%. Czas przestać mówić o benefitach i zacząć praktykować realny well-doing” – te słowa Jacka Santorskiego, psychologa biznesu i społecznego, wybrzmiały wyjątkowo mocno w trakcie tegorocznej edycji Arłamów Business Challenge.

REKLAMA