Jaka jest istota majątkowych praw autorskich? - odpłatność

W obecnym czasie, przy ogromnym rozwoju różnego rodzaju technologii, powstała konieczność ochrony różnorodnych przejawów działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonych w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Są to tzw. utwory. W celu ich ochrony twórcy starają się o uzyskanie praw autorskich. Uzyskanie takich praw w stosunku do określonego utworu pozwala jego twórcom korzystać z niego swobodnie, bez obaw, że inne osoby również z niego skorzystają. Bez pozwolenia uprawnionych nie ma takiej możliwości, zaś naruszenie tej zasady będzie powodowało odpowiedzialność po stronie naruszającego.

Jak zostało wskazane istotą praw autorskich jest przysługujące twórcy wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

Polecamy: Jak przenosić autorskie prawa majątkowe?

Oprócz tego istnieje możliwość, aby twórca i jego spadkobiercy uzyskali wynagrodzenie za dokonaną zawodowo odsprzedaż oryginalnych egzemplarzy utworu plastycznego lub fotograficznego.

Odsprzedażą jest każda sprzedaż następująca po pierwszym rozporządzeniu egzemplarzem przez twórcę, zaś zawodową odsprzedażą są wszystkie czynności o charakterze odsprzedaży dokonywane, w ramach prowadzonej działalności, przez sprzedawców, kupujących, pośredników oraz inne podmioty zawodowo zajmujące się handlem dziełami sztuki lub rękopisami utworów literackich i muzycznych.

Za taką odsprzedaż przysługuje prawo do wynagrodzenia stanowiącego sumę poniższych stawek:
• 5 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale do równowartości 50.000 euro,
• 3 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 50.000,01 euro do równowartości 200.000 euro,
• 1 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 200.000,01 euro do równowartości 350.000 euro,
• 0,5 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 350.000,01 euro do równowartości 500.000 euro,
• 0,25 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale przekraczającym równowartość 500.000 euro.
Stawek tych nie stosuje się w przypadku ceny sprzedaży niższej niż równowartość 100 euro.

Opisane powyżej oryginalne egzemplarze utworu to egzemplarze wykonane osobiście przez twórcę lub kopie uznane za oryginalne egzemplarze utworu, jeżeli zostały wykonane osobiście, w ograniczonej ilości, przez twórcę lub pod jego nadzorem, ponumerowane, podpisane lub w inny sposób przez niego oznaczone. Z kolei w przypadku odsprzedaży rękopisów utworów literackich i muzycznych, twórcy i jego spadkobiercom przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości 5% ceny dokonanych zawodowo takich odsprzedaży. Zasady odsprzedaży odnoszą się również do innych oryginalnych egzemplarzy i rękopisów utworów, których twórcy w dniu dokonania odsprzedaży mają miejsce stałego pobytu na terytorium Polski.

Do zapłaty wynagrodzenia w każdym przypadku jest obowiązany sprzedawca prowadzący działalność gospodarczą właśnie w zakresie sprzedaży tego typu dzieł, a gdy działa na rzecz osoby trzeciej, zawodowo zajmującej się handlem dziełami sztuki lub rękopisami utworów literackich i muzycznych, odpowiada z nią solidarnie. Sprzedawca jest obowiązany do ujawnienia osoby trzeciej. Z obowiązku tego może się zwolnić jedynie poprzez zapłatę należnego wynagrodzenia.

Twórca utworu oraz jego spadkobiercy mogą natomiast domagać się od sprzedawców, kupujących, pośredników oraz inne podmioty zawodowo zajmujące się handlem dziełami sztuki lub rękopisami utworów literackich i muzycznych udzielenia informacji oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia należnego wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego egzemplarza lub rękopisu utworu przez okres 3 lat od dnia dokonania odsprzedaży.

Ceny sprzedaży dzieł objętych ochroną prawa autorskiego są cenami po odliczeniu podatku od towarów i usług należnego z tytułu dokonanej odsprzedaży oryginalnego egzemplarza lub rękopisu utworu.

Polecamy: Ochrona praw autorskich majątkowych

Producenci i importerzy magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń, kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu, czystych nośników służących do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, przy użyciu tego typu urządzeń powielających są obowiązani do uiszczania organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców, opłat w wysokości nieprzekraczającej 3 % kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników.

Z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży magnetofonów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:
• 50 % – twórcom,
• 25 % – artystom wykonawcom,
• 25 % – producentom fonogramów.
Z kolei z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:
• 35 % – twórcom,
• 25 % – artystom wykonawcom,
• 40 % – producentom wideogramów.
W przypadku kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:
• 50 % – twórcom,
• 50 % – wydawcom.

Kategorie urządzeń i nośników oraz wysokość opłat określa w drodze rozporządzenia Minister kultury i ochrony dziedzictwa narodowego po zasięgnięciu opinii organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, stowarzyszeń twórców, artystów wykonawców, organizacji producentów fonogramów, producentów wideogramów oraz wydawców, jak również organizacji producentów lub importerów urządzeń i czystych nośników. Kieruje się przy tym zdolnością urządzenia i nośnika do zwielokrotniania utworów, jak również ich przeznaczeniem do wykonywania innych funkcji niż zwielokrotnianie utworów, sposób pobierania i podziału opłat oraz organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnione do ich pobierania.

Posiadacze urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, są obowiązani do uiszczania, za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, opłat w wysokości do 3 % wpływów z tego tytułu na rzecz twórców oraz wydawców, chyba że zwielokrotnienie odbywa się na podstawie umowy z uprawnionym. Opłaty te przypadają twórcom i wydawcom w częściach równych.

Również w tym przypadku wysokość opłat określa w drodze rozporządzenia Minister kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, po zasięgnięciu opinii organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskim lub prawami pokrewnymi, stowarzyszeń twórców oraz wydawców, a także opinii właściwej izby gospodarczej, mając na uwadze proporcje udziału w zwielokrotnianych materiałach utworów zwielokrotnianych dla własnego użytku osobistego, sposób ich pobierania i podziału oraz wskazuje organizację lub organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnione do ich pobierania.