Czy przedsiębiorca może opłacić niższe składki, jeśli był chory?

Jak potraktować okres, na który nie otrzymałem zwolnienia lekarskiego (mimo że byłem chory), jeśli z uwagi na brak miejsc nie mogłem się zarejestrować do lekarza, ale mam stosowne dokumenty na potwierdzenie mojej niezdolności do pracy?

RADA

Uzyskane przez Pana prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy nie ma wpływu na obowiązek ubezpieczeń ani na prawo do zasiłku chorobowego. Jeśli uzyska Pan prawo do zasiłku chorobowego, będzie Pan mógł pomniejszyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłącznie za te okresy, za które uzyska Pan zasiłek z ubezpieczenia chorobowego.

UZASADNIENIE

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu, a także ubezpieczeniu zdrowotnemu. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dla takiej osoby dobrowolne. Przedsiębiorca przystępuje do niego na własny wniosek.

Uprawnienia do renty z tytułu niezdolności do pracy nie mają wpływu na rodzaj ubezpieczeń, jakim podlega przedsiębiorca. Do momentu uzyskania prawa do emerytury podlegają oni takim samym ubezpieczeniom i opłacają składki na takich samych zasadach jak inne osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność.

WAŻNE!

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym do czasu uzyskania prawa do emerytury.

Przedsiębiorca uzyskuje prawo do zasiłku chorobowego, jeśli podlega ubezpieczeniu chorobowemu i ma odpowiednio długi (co najmniej 90-dniowy) okres tego ubezpieczenia. Uzyskanie prawa do renty nie ma znaczenia, jeśli chodzi o nabycie prawa do zasiłku chorobowego. Istotne jest jednak, by przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniu chorobowemu w dniu powstania niezdolności do pracy, czyli m.in. aby terminowo opłacał pełne kwoty składek na własne ubezpieczenia. Każda składka opłacona po terminie lub w zaniżonej wysokości powoduje bowiem z mocy prawa ustanie ubezpieczenia chorobowego przedsiębiorcy.

Przedsiębiorca, który opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od minimalnej podstawy wymiaru - tj. odpowiednio 60% przeciętnego wynagrodzenia lub 30% minimalnego wynagrodzenia, ma prawo opłacić składki od zmniejszonej podstawy tylko w trzech sytuacjach:

• gdy ubezpieczenia nie trwały przez cały miesiąc z powodu powstania obowiązku ubezpieczeń w trakcie miesiąca,

• gdy ubezpieczenia nie trwały przez cały miesiąc z powodu ustania obowiązku ubezpieczeń w trakcie miesiąca,

• gdy przez część miesiąca przedsiębiorca był niezdolny do pracy i z tego tytułu ma prawo do zasiłku (chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego itd.).

Oznacza to, że dopiero po przyznaniu przez ZUS zasiłku chorobowego przedsiębiorca może pomniejszyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne proporcjonalnie do okresu, w którym wykonywał działalność.

WAŻNE!

Jeśli przedsiębiorca jest chory, ale nie ma prawa do zasiłku, musi opłacić składki od pełnej podstawy wymiaru.

Proporcjonalne zmniejszenie podstawy wymiaru składek polega na podzieleniu miesięcznej podstawy przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca, a następnie pomnożeniu wyniku przez liczbę dni, przez które przedsiębiorca wykonywał działalność. Proporcjonalnemu pomniejszeniu nie podlega podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, która jest miesięczna i niepodzielna.

Przedsiębiorca, który nie ma prawa do zasiłku chorobowego, przy dłuższej niezdolności do pracy może zawiesić prowadzenie działalności gospodarczej. Bezwzględnym warunkiem jest jednak faktyczne zaprzestanie jej prowadzenia.

Dowodem stwierdzającym niezdolność przedsiębiorcy do pracy jest zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA. To na jego podstawie i tylko za okres w nim wskazany ZUS może wypłacić zasiłek chorobowy (jeśli istnieje do niego prawo). Nie ma tu znaczenia fakt, że przedsiębiorca był niezdolny do pracy również w innych okresach, skoro nie posiada na nie zwolnień lekarskich. Oznacza to jednocześnie, że osoba prowadząca działalność gospodarczą nie może zmniejszyć podstawy wymiaru składek za okres nieobjęty zaświadczeniem lekarskim, ponieważ za okres ten nie ma możliwości uzyskania zasiłku chorobowego.

Podstawa prawna:

• art. 9 ust. 4c, art. 11 ust. 2, art. 18 ust. 8, ust. 9 i ust. 10 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),

• art. 53 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.).

Joanna Grzelińska-Darłak

specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych