REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy warto wszczynać sprawę karną przeciwko dłużnikowi?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
 Agnieszka Schneider
Adwokat, ekspert w dziedzinie prawa gospodarczego.
Czy warto wszczynać sprawę karną przeciwko dłużnikowi?
Czy warto wszczynać sprawę karną przeciwko dłużnikowi?

REKLAMA

REKLAMA

Przedsiębiorcy często borykają się z problemem niewykonanych w ogóle lub niewykonanych na czas umów. Najczęstszym sposobem niewykonania umowy wzajemnej jest brak zapłaty. W takim przypadku przedsiębiorca musi zdecydować na jakiej drodze (cywilnej czy karnej) będzie dochodził swoich racji.

Najlepsza droga do celu - postępowanie cywilne.

REKLAMA

Najwłaściwszym sposobem dochodzenia roszczeń jest postępowanie cywilne. Można w nim dochodzić między innymi:

- zaległej zapłaty,

- wydania rzeczy (np. powierzonych podwykonawcy),

- wykonania zobowiązania (np. wykonania umówionej usługi),

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Obok głównego roszczenia pieniężnego można żądać zapłaty odsetek

- od dnia następnego po upływie terminu płatności, jeśli termin płatności był określony (np. w umowie, na fakturze),

- od dnia następnego po terminie określonym w wezwaniu do zapłaty,

- od dnia wniesienia pozwu (jeśli termin zapłaty nie był określony lub nie było wezwania do zapłaty).

Obok roszczeń niepieniężnych (wykonanie zobowiązania, wydanie rzeczy) można żądać:

- zwrotu utraconych korzyści, czyli tego, o co przedsiębiorca wzbogaciłby się, gdyby zobowiązanie było wykonane na czas,

- odszkodowania za to co przedsiębiorca stracił z tego powodu, że zobowiązanie nie zostało wykonane w terminie.

Zobacz: Białoruski sektor budowlany czeka na inwestorów

Uwaga!

Podpisanie faktury przez nabywcę nie jest już wymagane dla celów podatkowych. Warto jednak odbierać podpis od nabywcy. Podpisana faktura jest podstawą do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Pozew podlega wówczas opłacie w wysokości 1/4 opłaty sądowej.

Postępowanie karne

Najczęstszym motywem kierowania sprawy na drogę postępowania karnego jest to, że w przeciwieństwie do postępowania cywilnego jest ono wolne od opłat sądowych

Decydując się na dochodzenie roszczeń w postępowaniu karnym trzeba mieć na uwadze, że celem postępowania karnego jest przede wszystkim orzeczenie o winie i sprawstwie przestępstwa. Odzyskanie należnej zapłaty lub rzecz jest tu ściśle związane i wynika z uznania sprawcy za winnego popełnienia przestępstwa.

Jak wielokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach, niewykonanie umowy cywilno-prawnej nie przesądza o tym, że doszło do popełnienia przestępstwa.

Wydanie wyroku uniewinniającego zamyka drogę do orzeczenie jakiejkolwiek kwoty pieniężnej lub obowiązku zwrotu rzeczy w postępowaniu karnym. W takim przypadku roszczenia majątkowe pozostaną nieuwzględnione, nawet wtedy, jeśli były uzasadnione i prawidłowo zgłoszone.


Przykład 1


Jan K. prowadził hurtownię artykułów spożywczych. W dniu 1 czerwca nabył od Bolesława W. producenta makaronu dużą partię towaru za 100.000,00 zł. Termin płatności ustalono na sześćdziesiąt dni. W tym czasie jego majątek (nieruchomość – budynki hurtowni, mieszkanie, samochody) miał wartość 500.000,00 zł. Nie miał żadnych zadłużeń.
W dniu 20 czerwca w całości spłonęły budynki hurtowni i samochody. Mienie nie było ubezpieczone. Jan K. sprzedał mieszkanie i działkę, na której znajdowała się niegdyś hurtownia. Otrzymaną kwotę 150.000,00 zł. podzielił między dostawców, od których nabył towar z odroczonym terminem płatności – każdy z nich otrzymał połowę należności. Bolesław W. otrzymał 50.000,00 zł. Złożył zawiadomienie o popełnieniu na jego szkodę przestępstwa oszustwa i zażądał naprawienia szkody wyrządzonej mu przestępstwem.
Czy uzyska satysfakcjonujące orzeczenie?


NIE. Jan K. nie popełnił oszustwa. W chwili zakupu jego majątek przewyższał niewymagalne jeszcze zobowiązania. Nie wprowadził Bolesława W. w błąd co do swojej możliwości zapłaty. Brak zapłaty wynikał bezpośrednio ze zdarzenia losowego. Jan K. zostanie uniewinniony. W procesie karnym nie zapadnie orzeczenie o zaległej płatności, pomimo to, że roszczenie o zapłatę jest uzasadnione.

Co i dlaczego można stracić decydując się wyłącznie na postępowanie karne?

Niepowodzenie w procesie karnym może w późniejszym czasie udaremnić dochodzenie roszczeń w postępowaniu cywilnym.

Obowiązek naprawienia szkody orzeczony w wyroku karnym może nie objąć całej należności.

Przedawnienie

Podstawowy okres przedawnienia roszczeń cywilnych wynosi 10 lat. Jednak dla roszczeń wynikających z działalności gospodarczej – jedynie 3 lata. Ulega on dalszemu skróceniu przy niektórych typach umów – np. do 2 lat przy mowie sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy czy przy roszczeniach z umowy zlecenia.

Jeśli jednocześnie:

- postępowanie karne zakończy się po upływie okresu przedawnienia

- dłużnik zostanie uniewinniony bądź postępowanie zostanie umorzone (ale nie warunkowo umorzone)

- do zakończenia okresu przedawnienia nie zostanie prawidłowo wytoczone powództwo cywilne

to w wytoczonym później procesie cywilnym pozwany będzie mógł skutecznie podnieść zarzut przedawnienia.

Powód nie będzie mógł się bronić tym, że dochodził swoich praw żądając naprawienia szkody w postępowaniu karnym.

Zobacz: Remanent na koniec działalności

Przykład 2

Postępowanie karne przeciwko Janowi K. (z przykładu 1) trwało ponad 3 lata. Po uprawomocnieniu się uniewinniającego wyroku karnego Bolesław W. wniósł powództwo cywilne o zapłatę kwoty 50.000,00 zł. wraz z odsetkami. W procesie cywilnym Jan K. podniósł zarzut przedawnienia. Czy powództwo Bolesława W. zostanie uwzględnione?


NIE. Roszczenie z umowy sprzedaży, której Bolesław W. dokonał w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa przedawniło się z upływem dwóch lat. Powództwo zostanie oddalone a Bolesław W. poniesie koszty przegranego procesu cywilnego.

Odsetki

W razie skazania za przestępstwo przeciwko mieniu lub obrotowi gospodarczemu, sąd, na wniosek pokrzywdzonego orzeka obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części. Wniosek taki musi być złożony do zakończenia pierwszego przesłuchania na rozprawie głównej.

Jeśli pokrzywdzony takiego wniosku nie złożył lub złożył go po terminie, sąd może orzec obowiązek naprawienia szkody, o ile poddaje sprawcę próbie, czyli:

- warunkowo umarza postępowanie karne lub

- warunkowo zawiesza wykonanie kary.

REKLAMA

Szkodą, do której naprawienia sąd karny zobowiązuje sprawcę, jest równowartość rzeczywistej szkody wynikłej bezpośrednio z przestępstwa . Nie jest dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu jej wysokości tych składników i elementów szkody, które wynikły z następstw czynu, np. odsetek, zapłaty za naprawę przywłaszczonego i uszkodzonego mienia.

Warto więc pamiętać, że naprawienie szkody w postępowaniu karnym zostanie orzeczone bez odsetek, nawet jeśli dotyczy należności pieniężnej, której termin płatności był określony

Przykład 3.

Adam Z. został uznany za winnego popełnienia przestępstwa oszustwa. Należność, której nie uiścił była stwierdzona fakturą z terminem płatności do 15 maja 2006 roku. W wyroku, który uprawomocnił się z 30 kwietnia 2008 roku sąd zobowiązał go do naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego Michała K. kwoty 20.000,00 zł. w terminie 8 miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku. Za jaki okres Michał K. będzie mógł egzekwować odsetki?


Wyrok karny będzie uprawniał Michała K do egzekwowania odsetek od 1 stycznia 2009 roku. O odsetki za czas od 16 maja 2006 roku do 31 grudnia 2008 roku będzie musiał wystąpić na drogę procesu cywilnego.

Powództwo cywilne w procesie karnym.

Wytoczenie w procesie karnym powództwa cywilnego może uchronić przed negatywnymi skutkami upływu okresu przedawnienia, pod warunkiem, że zostało przyjęte do rozpoznania przez sąd. W takim przypadku bieg okresu przedawnienia zostaje przerwany.

Czy sąd karny jest zobowiązany rozpoznać powództwo cywilne?

NIE Nawet jeśli powództwo cywilne zostało przyjęte do rozpoznania, to nie znaczy, że sąd karny je rozpozna.

Powództwo cywilne zostanie pozostawione bez rozpoznania, jeśli:

- powód cywilny nie stawi się do chwili rozpoczęcia przewodu sądowego i nie złoży wniosku o rozpoznanie pomimo jego nieobecności,

- w razie wydania orzeczenia innego niż skazujące ( to jest uniewinniającego, umarzającego postępowanie, warunkowo umarzającego postępowanie),

- jeżeli materiał dowodowy ujawniony w toku rozprawy nie wystarcza do rozstrzygnięcia powództwa cywilnego, a uzupełnienie tego materiału spowodowałoby znaczną przewlekłość postępowania.

Jeśli powództwo cywilne w procesie karnym

- nie zostało przyjęte do rozpoznania lub

- zostało pozostawione bez rozpoznania

powód cywilny ma 30 dni na złożenie wniosku o przekazanie sprawy sądowi właściwemu do rozpoznania spraw cywilnych. Przekroczenie terminu skutkuje tym, że pozew wniesiony w postępowaniu karnym nie wywoła żadnych skutków prawnych.

Praktyka dowodzi, że powództwa cywilne są niechętnie rozpoznawane w procesie karnym. Zgłoszenie przez pozwanego najprostszego dla spraw cywilnych zarzutu, np.

- potrącenia wzajemnej wierzytelności,

- niewykonania świadczenia wzajemnego,

- zgłoszenia roszczenia z rękojmi bądź gwarancji

powoduje, że sądy karne powołują się na przesłankę znacznej przewlekłości postępowania i pozostawiają je bez rozpoznania.

Uwaga!

Orzeczenie o pozostawieniu powództwa cywilnego bez rozpoznania zapada zawsze w orzeczeniu kończącym postępowanie w pierwszej instancji. W takim przypadku powód cywilny nic nie zyskuje. Czas poświęcony na postępowanie karne jest dla niego bezowocny pod względem majątkowym. Musi też zadbać o przekazanie sprawy do wydziału cywilnego, skąd otrzyma wezwanie do uiszczenia opłaty sądowej od pozwu.

Co więc wybrać – proces cywilny czy karny?

Postępowanie cywilne zostało ukształtowane w taki sposób, że zapewnia dochodzenie każdego roszczenia w pełni, wraz z roszczeniami związanymi z żądaniem głównym (np. zapłata kwoty głównej z odsetkami). Jego celem jest ustalenie zasadności i rozmiaru zgłoszonego żądania i otwarcie drogi do dochodzenia należności w postępowaniu egzekucyjnym.

Proces karny ma natomiast na celu ustalenie odpowiedzialności prawno-karnej. Roszczenia majątkowe są w nim kwestiami drugorzędnymi.

Już z samego porównania celów obu postępowań wynika, że to postępowanie cywilne jest właściwe do ochrony roszczeń z umów i nie powinno być zastępowane procesem karnym.

Nie bez znaczenia jest również fakt, że w postępowaniu cywilnym powód jest stroną postępowania, które wszczyna. Ma niekwestionowany wpływ na jego bieg – może np. składać wnioski dowodowe, zaskarżyć orzeczenie. W postępowaniu karnym natomiast pokrzywdzonemu nie przysługują prawa strony. Aby móc aktywnie uczestniczyć w postępowaniu musi złożyć oświadczenie, że będzie działał w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego bądź wnieść powództwo cywilne.

Sprawy o roszczenia z niewykonanych przez kontrahentów umów winny być kierowane na drogę postępowania cywilnego.

Proces karny można traktować jako ostatnią deskę ratunku gdy uprawniony do dochodzenia roszczeń nie wniósł na czas powództwa cywilnego. W procesie karnym może żądać naprawienia szkody pomimo upływu terminu przedawnienia powództwa cywilnego. W takim przypadku może liczyć jedynie na orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w kwocie głównej i musi pogodzić się z utratą świadczeń z nia związanych.

Agnieszka Schneider, adwokat
agnieszka.schneider@adwokatura.pl
Kancelaria Adwokacka
ul. Kazimierza Wielkiego 2
63-300 Pleszew

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Tego zawodu nie zastąpi AI. A które czeka zagłada? Ekspert: Programiści są pierwsi w kolejce

Sztuczna inteligencja na rynku pracy to temat, który budzi coraz większe emocje. W dobie dynamicznego rozwoju technologii jedno jest pewne – wiele profesji czeka poważna transformacja, a niektóre wręcz znikną. Ale są też takie zawody, których AI nie zastąpi – i to raczej nigdy. Jakie branże są najbardziej zagrożone? A gdzie ludzka praca pozostanie niezastąpiona? O tym mówi Jan Oleszczuk - Zygmuntowski z Polskiej Sieci Ekonomii.

Branża handlowa traci coraz więcej na kradzieżach w sklepach. Jak handlowcy rozwiązują ten problem

Zmorą branży handlowej wciąż są kradzieże sklepowe. Nasiliły się one w okresie wysokiej inflacji, ale teraz nie słabną w oczekiwanym tempie. Kradzieży z powodów ekonomicznych jest mniej, natomiast rozzuchwalili się złodzieje kradnący dla zysku.

Nadchodzi czas pożegnań z papierowymi fakturami. Wszystko co trzeba wiedzieć o e-fakturowaniu i KSeF

Krajowy System eFaktur powstał by ułatwić życie przedsiębiorcom, ale jest też nowym obowiązkiem, którego przestrzeganie narzuca prawo. Firmy, które nie będą przestrzegać jego zasad, muszą liczyć się z dotkliwymi karami, wynoszącymi nawet 100% kwoty podatku z faktury wystawionej poza KSeF.

Dlaczego rezygnują z założenia własnej firmy: kobiety mają inny powód niż mężczyźni

Aż 47 proc. ankietowanych Polaków nie chciałoby prowadzić własnej firmy – wskazują dane z raportu „Polki i przedsiębiorczość 2024: Bariery w zakładaniu firmy”. Kobiety przed założeniem własnej firmy powstrzymuje sytuacja rodzinna, a mężczyzn – stan zdrowia. Nowe dane.

REKLAMA

Branża meblarska mocno traci przez zagraniczną konkurencję, końca kłopotów nie widać

Wysokie koszty produkcji, spadający popyt i silna konkurencja z Azji osłabiają pozycję polskiej branży meblarskiej. Długi sektora, notowane w Krajowym Rejestrze Długów, sięgają już prawie 130 mln zł – coraz więcej przedsiębiorstw musi wybierać między utrzymaniem płynności a spłatą zobowiązań.

Prezydent zawetował. Przedsiębiorcy będą dalej płacić wysoką składkę zdrowotną a może rząd podejmie drugą próbę zmiany

Prezydent zawetował ustawę obniżającą składki zdrowotne dla przedsiębiorców. Rząd jednak nie ustępuje i podejmie kolejną próbę, powtarzając rozwiązania przyjęte w ustawie dokładnie w takiej samej treści. Jaka więc ma być składka zdrowotna gdy uda się przeprowadzić zmiany.

Rolnicy wierzą w dobrą koniunkturę - po dłuższej przerwie znów inwestują w maszyny rolnicze

W I kwartale 2025 roku rolnictwo było branżą z największym udziałem w finansowaniu maszyn i urządzeń przez firmy leasingowe – 28%, wynika z danych Związku Polskiego Leasingu. Rolnicy wracają do inwestowania wierząc w poprawę koniunktury w branży.

Mała firma, duże ryzyko. Dlaczego system ochrony to dziś inwestycja, nie koszt [WYWIAD]

Choć wielu właścicieli małych firm wciąż traktuje ochronę jako zbędny wydatek, rosnąca liczba incydentów – zarówno fizycznych, jak i cyfrowych – pokazuje, że to podejście bywa kosztowne. Dziś zagrożeniem może być nie tylko włamanie, ale też wyciek danych czy przestój operacyjny. W rozmowie z Adamem Śliwińskim, wiceprezesem Seris Konsalnet Security, sprawdzamy, jak MŚP mogą skutecznie zadbać o swoje bezpieczeństwo – bez milionowych budżetów, za to z myśleniem przyszłościowym.

REKLAMA

Polskie firmy chcą eksportować do USA, co z cłami

Polska gospodarka łapie drugi oddech czy walczy o utrzymanie na powierzchni? Jaka będzie przyszłość eksportu do USA? Eksperci podsumowali pierwszy kwartał 2025. Analizie poddany został nie tylko eksport polskich firm, ale i ogólny bilans handlu zagranicznego.

Teraz płatności odroczone także przy zakupach dla firmy

Polskie firmy uzyskują dostęp do płatności odroczonych oraz ratalnych w standardzie zbliżonym do tego oferowanego konsumentom. To duże ułatwienie, z którego skorzystają w pierwszej kolejności małe i średnie firmy.

REKLAMA