Ubój rytualny – zakazany czy dozwolony?

Ubój rytualny

Trybunał Konstytucyjny w dniu 27 listopada 2012r. rozpatrując wniosek Prokuratora Generalnego orzekł, że §8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 września 2004r. dopuszczający ubój rytualny jest sprzeczny z art. 34 ust. 1 i 6 ustawy o ochronie zwierząt, przez co pozostaje również w sprzeczności z art. 92 ust. 1 Konstytucji i utraci moc obowiązującą z dniem 31 grudnia 2012r. Efektem tego jest całkowity zakaz dokonywania uboju rytualnego bez uprzedniego ogłuszenia w Polsce z dniem 01 stycznia 2013r. Przedstawiciele środowisk muzułmańskich i żydowskich poczuli się dotknięci takim zakazem i wysunęli argument o braku poszanowania dla ich wolności sprawowania religijnych obrzędów, których częścią jest m.in. ubój rytualny bez ogłuszania.

12 marca 2013r. w Tykocinie w zakładzie uboju zwierząt rzeźnych doszło do uboju jednej sztuki bydła bez uprzedniego pozbawienia zwierzęcia świadomości przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje; a więc jawnego złamania całkowitego zakazu obowiązującego od 01 stycznia 2013r. zabijania zwierząt bez ogłuszania. Podmioty, które dokonały tego uboju, twierdziły, że działały zgodnie z prawem, powołując się na art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 1997r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 41, poz. 251 ze zm.), który stanowi, że w celu realizacji prawa do sprawowania obrzędów i czynności rytualnych związanych z kultem religijnym, gminy żydowskie dbają o (…) ubój rytualny.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

W przekonaniu autora, brzmienie przywołanego artykułu nie przyzwala na dokonywanie w Polsce uboju rytualnego na potrzeby obrzędów religijnych gminy żydowskiej. Sformułowanie „dbają o ubój rytualny” rozumieć należy jako prawo do zapewnienia swoim wyznawcom takiego mięsa, jednakże nigdzie nie jest napisane, że ubój rytualny dokonywany musi być na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku, gdy większość społeczeństwa polskiego opowiedziała się za wprowadzeniem zakazu dokonywania uboju rytualnego bez ogłuszania, wyznawcy gmin żydowskich chcąc realizować swoje obrzędy mogą sprowadzać mięso z innych krajów, w których ubój taki jest dopuszczalny. Takie rozwiązanie jest wyrazem poszanowania ze strony gmin żydowskich porządku prawnego panującego w Polsce, jednocześnie, pozwalając na wypełnianie swoich czynności rytualnych. Należy w tym miejscu jednoznacznie i zdecydowanie potępić manifestacyjne pogwałcenie obowiązującego w Polsce prawa poprzez dokonanie czynu z nim sprzecznego, co stanowi jasny wyraz braku poszanowania panujących przepisów rangi ustawowej.  Nie znajduje więc zrozumienia oraz akceptacji argument o kolizji dwóch przepisów (zakazu uboju z ustawy o ochronie zwierząt oraz dbania o ubój z ustawy o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich), zakaz uboju jest bowiem wprost ujęty w przytoczonej ustawie, zaś prawo do „dbania o ubój rytualny” może być wypełnione poprzez sprowadzenie zza granicy odpowiedniego mięsa. Gdyby nawet przyjąć takie rozumowanie, w myśl którego doszło do kolizji dwóch zapisów o równej ustawowej randze, nie istnieje żadna podstawa prawna uprawniająca do ignorowania istnienia jednej ustawy i respektowania zapisów innej, podnieść w tym miejscu należy natomiast, że zgodnie z zasadą prawną Lex posteriori derogat legi priori (akt późniejszy uchyla moc obowiązującą aktu wcześniejszego), w przypadku kolizji dwóch równorzędnych praw, prawo ustanowione później stosować należy przed prawem ustanowionym wcześniej.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. w artykule 53 zapewnia każdemu wolność sumienia i religii. Warto zauważyć, że nie jest napisane „nieograniczoną wolność”, zatem wspomniana wolność może ulec ograniczeniom, co zresztą zawarte zostało wprost w tym samym artykule; bowiem na mocy ust. 5 wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób. Podsumowując dotychczasowe rozważania, wolność sumienia i religii może zostać ograniczona w drodze ustawowej jeżeli godzi w inne dobra prawem chronione, jak np. moralność lub wolność i prawa innych osób. Zdecydowana przewaga zwolenników wprowadzenia całkowitego zakazu uboju rytualnego widoczna była podczas głosowań w Sejmie, gdzie nawet mimo prykazu głosowania w określony sposób, część posłów wykazała się odwagą cywilną do zaprezentowania poglądów zgodnych z ich sumieniem oraz podczas rozlicznych pikiet organizowanych w różnych miastach w Polsce. Zjawisko to jednoznacznie świadczy o tym, że przeważająca większość społeczeństwa oraz jego reprezentanci w postaci posłów prezentuje poglądy moralne i etyczne, zgodnie z którymi taki sposób zabijania zwierząt jest niedopuszczalny. Podobne stanowisko zajęła Prokuratura Generalna: „w obecnym stanie prawnym (obejmującym zarówno obowiązujące przepisy krajowe, jak też prawa międzynarodowego), dokonywanie w Polsce, w szczególny sposób, uboju zwierząt, przewidzianego przez obrządki religijne, nie jest dozwolone.”

Zobacz: Kto odpowiada za zderzenie z dzikim zwierzęciem?

„Analizując kwestie dopuszczalności stosowania uboju rytualnego w Polsce w XXI wieku, należy wziąć pod uwagę obowiązujący tu system wartości moralnych,” wskazuje Prokurator Generalny. „Ze względów oczywistych system ten nie musi pokrywać się z moralnością obowiązującą w chwili obecnej w innych krajach, a tym bardziej z moralnością obowiązującą w Polsce i poza jej granicami w wiekach minionych. (...) Tak więc, skoro, zgodnie z zasadami etyki i socjologii moralności, przyjmuje się, że pojęcia moralne ulegają zmianom wraz ze zmianami życia społecznego, to różne zachowania kojarzone z uzewnętrznianiem religii (w latach minionych, ale również niekiedy i obecnie) przez członków różnych kościołów i związków wyznaniowych, akceptowane w czasie, gdy dana religia powstawała, mogą być oceniane w dzisiejszej Polsce jako niemoralne. Powszechny przed wiekami rytuał związków religijnych w postaci składania ofiar ze zwierząt (w tym ofiar całopalnych) został przez wyznawców większości religii zarzucony. Zakazana została poligamia, a używanie środków narkotycznych podczas rytuałów religijnych traktowane jest obecnie analogicznie jak używanie narkotyków w innych sytuacjach. Takie zachowania, w związku z ewolucją systemu norm moralnych, są powszechnie uważane w dzisiejszej Polsce za niemoralne”.

Praktyki religijne różnych środowisk ewoluowały na przestrzeni wieków uwzględniając stale rosnący poziom świadomości i moralności społeczeństwa, każdej zmianie na początku towarzyszyły sprzeciwy konserwatywnych wyznawców, które jednak z czasem ulegały złagodzeniu a w końcu zatarciu. Nie można w sposób dosłowny i niezmienny postrzegać wszelkich zapisów, nie zauważając historycznych i społecznych zmian zachodzących wokół nas. Nie sposób nie zgodzić się z powyższym stanowiskiem Prokuratury, skoro bowiem moralność i zasady etyki prezentowane przez większość społeczeństwa sprzeciwiają się dopuszczalności uboju rytualnego, w przypadku dojścia do konfliktu postaw dwóch grup społecznych, po zsumowaniu poszczególnych argumentów: zdecydowany sprzeciw większości obywateli przeciwko ubojowi, podjęcie nowelizacji ustawy o ochronie zwierząt zakazującej uboju (nowelizacja pochodzi z 2012r., zaś ustawa o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej z 20 lutego 1997r.), postępowe przemiany społeczne i socjologiczne, uznać należy, że na mocy artykułu 53 ust. 5 Konstytucji, dokonane zostało poprzez odpowiednie zapisy rangi ustawowej ograniczenie uzewnętrzniania religii polegające na wprowadzeniu zakazu dokonywania uboju rytualnego bez ogłuszania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ze względu na ochronę moralności oraz wolności i praw innych osób. Jednocześnie, należy jeszcze raz podkreślić, że obowiązujące w tym zakresie unormowania nie pozostają w sprzeczności z prawem m.in. gmin żydowskich do sprawowania obrzędów i czynności rytualnych poprzez dbanie o ubój rytualny, w Polsce obowiązuje bowiem zakaz dokonywania wspomnianego uboju, jednakże wyznawcy mogą importować mięso z innych krajów. Nie istnieją zatem prawne i obiektywne przesłanki uzasadniające twierdzenia o uniemożliwianiu sprawowania obrzędów przez gminy żydowskie.

Zobacz: Kto odpowiada za szkodę wyrządzoną przez zwierzęta