Na czym polega transakcja swap?

Można to określić jako swoisty zakład. Wyobraźmy sobie, że w odległej bazie polarnej dwaj badacze przyjęli następujący zakład o papierosy. Otóż raz na tydzień wskazania termometru będą podstawą takich rozliczeń, że jeśli temperatura będzie wyższa niż minus 30°C, to jeden płaci drugiemu, jeśli niższa – drugi pierwszemu. Wysokość stawki jest kalkulowana na zasadzie: każdy stopień powyżej lub poniżej – 30°C to jeden papieros. Jeśli byłoby równo – 30°C – nikt nie płaci. W tym zakładzie jeden musi obstawiać niższe temperatury, drugi – wyższe. Jeśli byłaby wyjątkowo sroga zima, jeden z nich dorobiłby się papierosowego majątku, jeśli bardzo ciepła – takim majątkiem będzie dysponował drugi z nich.

Na rynku finansowym zamiast temperatury możemy mieć indeks giełdowy, wysokość rynkowej stopy procentowej, cenę baryłki ropy, kurs waluty itp. Obie strony wybierają któryś z tych parametrów i ustalają tę jego wysokość, która będzie wartością odniesienia w późniejszych, okresowych rozliczeniach. Ta wartość, stała przez cały okres trwania umowy swapowej, nosi nazwę kuponu swapowego (swap coupon). Może to być np. 5% odsetek od kredytu, 50 USD za baryłkę ropy, 4 zł/euro lub inne. Będą one odniesieniem dla każdego z okresowych rozliczeń.

Przeczytaj również: Czym jest ryzyko stopy procentowej?

W podanym przykładzie stawką był jeden papieros za 1°C. Na rynku swapów finansowych stosuje się nieco inny sposób określenia kwoty przepływu pieniężnego miedzy partnerami. Na ogół jej wyliczenie następuje przy użyciu tzw. umownego kontraktu (notional principal). Gdy wynosi on np. 100 tysięcy euro, a kurs zł/euro wzrósł w kolejnym okresie rozliczenia o 10 groszy ponad z góry określoną wartość kuponu swapowego, to jeden z partnerów musi zapłacić:

100 000 razy 0,10 = 10 000 zł

W przypadku gdy umownym kapitałem jest wartość kredytu wynosząca 1 milion złotych, a na koniec roku rynkowa stopa procentowa była niższa od umówionej stopy odniesienia o 1%, to jeden z partnerów musi zapłacić drugiemu:

1% razy 1 000 000 = 100 000

Warto zwrócić uwagę, że ta umowa nie wymaga żadnych przepływów walutowych, transportu ropy czy zaciągania kredytów. Kontrakty swapowe wcale tego nie wymagają, więcej – czy ktoś te waluty posiada czy nie, w ogóle nie ma znaczenia. Rozliczenie jest wyłącznie w pieniądzu i tylko na podstawie obiektywnych parametrów rynku.

W operacjach swap, jak i w innych tego typu kontraktach, mamy również długą i krótką pozycję. Długa ma miejsce wtedy, gdy uczestnik zarabia na wzroście określonego w umowie parametru rynkowego (stopy procentowej, kursu waluty, ceny worka kawy itd.), krótka – gdy zarabia na spadku. Jest to analogia do rynku kasowego, gdy kupujący korzysta ze wzrostu ceny na już posiadany towar, a sprzedający – ze spadku (Zajmowanie długiej pozycji określa się kupowaniem swapu, a krótkiej – sprzedażą swap.