Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dziedziczenie jednoosobowej działalności gospodarczej – co dalej po śmierci przedsiębiorcy

Ustanowienie zarządu sukcesyjnego tylko tymczasowo rozwiązuje problem kontynuacji działalności gospodarczej po śmierci przedsiębiorcy
Ustanowienie zarządu sukcesyjnego tylko tymczasowo rozwiązuje problem kontynuacji działalności gospodarczej po śmierci przedsiębiorcy
Shutterstock
Prawnik wyjaśnia, co dzieje się po śmierci przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, wpisanej do CEIDG

Czym jest dziedziczenie jednoosobowej działalności gospodarczej?

Z punktu widzenia realiów rynkowych, kluczowe jest określenie tego co dzieje się po śmierci przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, wpisanej do CEIDG. Taki rodzaj prowadzonej działalności, charakteryzuje się brakiem istnienia osobnego podmiotu, jak chociażby spółka, ani masy majątkowej, gdyż zasadniczo majątek przedsiębiorstwa jest majątkiem przedsiębiorcy. Oznacza to, że omawiane pojęcie interpretować raczej jako możliwości kontynuowania prowadzenia działalności gospodarczej zmarłego przedsiębiorcy, a nie nabycie własności składników materialnych i niematerialnych (przedsiębiorstwa) wykorzystywanych do jej prowadzenia.

Zarząd sukcesyjny – nowa instytucja w polskim porządku prawnym

Do niedawna, polski system prawny, nie przewidywał w zasadzie żadnej możliwości kontynuowania takiej działalności – śmierć takiego przedsiębiorcy oznaczała definitywny koniec działalności gospodarczej. Majątek podlegał dziedziczeniu na zasadach ogólnych, a zatem nie mogły zostać odziedziczone koncesje, zezwolenia i licencje, czy numer NIP. Z kolei umowy o pracę z zatrudnionymi pracownikami wygasały a kontrakty handlowe nie mogły być kontynuowane.

Zasadnicza zmiana nastąpiła z dniem 25 listopada 2018 r., kiedy to weszła w życie ustawa z dnia z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (dalej „Ustawa o zarządzie sukcesyjnym”). Idea instytucji zarządu sukcesyjnego sprowadza się do tego, że ustanowienie zarządu sukcesyjnego, służyć ma temu, żeby w krytycznym momencie po odejściu przedsiębiorcy była osoba, która zajmie się najpilniejszymi sprawami związanymi z kontynuowaniem działalności gospodarczej, tak aby bieżące zarządzanie przedsiębiorstwem znalazło się w jednych rękach kogoś, kto po prostu zastąpi przedsiębiorcę[1].

Czy zarządca sukcesyjny to rozwiązanie na stałe?

Co niezmiernie istotne, i co zdaje się umykać autorom artykułów o tematyce dziedziczenia jednoosobowej działalności gospodarczej, instytucja zarządu sukcesyjnego nie rozwiązuje całkowicie problemu sukcesji działalności gospodarczej po śmierci przedsiębiorcy. Ustanowienie zarządu sukcesyjnego tylko tymczasowo rozwiązuje problem kontynuacji działalności gospodarczej po śmierci przedsiębiorcy. Jego samego nie zwalnia to z obowiązku przygotowania wybranej osoby lub osób do prowadzenia działalności po swojej śmierci, przygotowania planu sukcesji czy dodatkowych dokumentów związanych z tym procesem, np. konstytucji firmy rodzinnej. W żadnym wypadku nie można jednak traktować wskazywania zarządcy sukcesyjnego jako jedynego rozwiązania związanego z sukcesją, chociażby z powodu ograniczenia czasowego wykonywania zarządu sukcesyjnego (zasadniczo 2 lata)[2].

Praktyczne aspekty zarządu sukcesyjnego

Należy zatem postrzegać instytucję zarządu sukcesyjnego jako rozwiązanie na okres zaraz po śmierci przedsiębiorcy, do momentu podjęcia decyzji co do dalszych losów przedsiębiorstwa. Omówienie całości regulacji dotyczących zarządu sukcesyjnego, z punktu widzenia tej publikacji jest niemożliwe i niecelowe, zatem poniżej zaprezentowane zostaną kluczowe zagadnienia z punktu widzenia praktycznego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zarządcę sukcesyjnego warto powołać jeszcze za życia przedsiębiorcy - przedsiębiorca może ustanowić zarządcę sukcesyjnego, albo zastrzec, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym. Wyznaczona osoba nie musi spełniać dodatkowych wymogów – musi jedynie mieć pełną zdolność do czynności prawnych i nie mieć orzeczonego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, a także osoba ta musi wyrazić zgodę na powołanie. Aby dopełnić formalności należy dokonać stosownego wpisu w CEIDG - online, na biznes.gov.pl; w wersji papierowej w urzędzie gminy lub listem poleconym - wypełniony wniosek powinien być własnoręcznie podpisany przez wnioskodawcę, a podpis musi potwierdzić notariusz. Jednak jeśli przedsiębiorca zmarł nie powołując wcześniej zarządcy sukcesyjnego, możliwe jest jego powołanie już przez osoby uprawnione do udziału w przedsiębiorstwie w kontekście dziedziczenia.

Co może być w praktyce istotne, dzięki zarządcy sukcesyjnemu przedsiębiorcą może być także osoba małoletnia (nieposiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych). Dla przykładu, działalność gospodarczą prowadzić będzie dziecko przedsiębiorcy – osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, która objęła przedsiębiorstwo w spadku oraz zostanie w takiej sytuacji ustanowiony zarządca sukcesyjny (posiadający pełną zdolność do czynności prawnych)[3].

Dziedziczenie jednoosobowej działalności gospodarczej sensu stricto

Jak już wskazano wcześniej, zarząd sukcesyjny jest instytucją jedynie tymczasową, choć bardzo pomocną. W trakcie tego przejściowego okresu sytuacja działalności gospodarczej przedstawia się następująco. Umowy handlowe podpisane przez zmarłego przedsiębiorcę nie wygasają z powodu jego śmierci, zarządca sukcesyjny może płynnie kontynuować ich wykonywanie. Przejmuje także wszystkie obowiązki pracodawcy. Przedsiębiorstwo w spadku posługuje się dotychczasowym NIP, jest podatnikiem podatków, m.in. VAT, akcyzy czy podatku dochodowego. Zarządca sukcesyjny ma dostęp do kont firmowych (tj. do rachunków związanych z działalnością gospodarczą) w bankach lub w SKOK. Rachunki te nie są przez bank lub kasę zamykane z chwilą śmierci przedsiębiorcy. Istnieje również możliwość dalszego wykonywania decyzji wydanej dla przedsiębiorstwa (zezwolenia, koncesje, licencje).

W związku z tymczasowym charakterem instytucji, należy określić moment wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego i dojścia do końcowego etapu dziedziczenia jednoosobowej działalności gospodarczej. Generalną zasadą wynikającą z Ustawy o zarządzie sukcesyjnym będzie wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego, kiedy nastąpi dział spadku, który obejmuje przedsiębiorstwo w spadku (art. 59 ust. 1 pkt 6 Ustawy o zarządzie sukcesyjnym). Chodzi o dział spadku, a nie samo stwierdzenie nabycia spadku. Dział spadku obejmujący przedsiębiorstwo w spadku będzie oznaczał (zwłaszcza z uwagi na nowy art. 10381 kodeksu cywilnego), że przedsiębiorstwo będzie miało nowego dysponenta, który nie będzie potrzebował już pomocy zarządcy sukcesyjnego[4]. Wtedy nowy przedsiębiorca będzie prowadził własną działalność gospodarczą, pod nowym numerem NIP, pod własną firmą ale z wykorzystaniem przedsiębiorstwa zmarłego przedsiębiorcy. Właśnie w ten sposób obecnie można rozumieć pojęcie dziedziczenia jednoosobowej działalności gospodarczej. Aby zwiększyć użyteczność instytucji zarządcy sukcesyjnego, doktryna postuluje m.in. wprowadzenie nowelizacji Kodeksu cywilnego zmierzającej w kierunku dopuszczalności testamentowego wyłączenia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 k.c[5].

Jakub Majewski, Młodszy Prawnik w Dziale Prawa dla Biznesu, Kancelaria Kopeć Zaborowski Adwokaci i Radcowie Prawni Sp. p.

Więcej informacji znajdziesz w serwisie MOJA FIRMA

[1] Blajer Paweł, Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Pytania i odpowiedzi. Wzory pism. Przepisy, opublikowano: WKP 2019

[2] Ibidem

[3] Szerzej na temat możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę nieposiadającą pełnej zdolności do czynności prawnych zob. P. Majewski, J. Majewski, M. Ślusarczyk, Prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę o ograniczonej zdolności do czynności prawnych na tle regulacji o zarządzie sukcesyjnym [w:] Regulacje prawne a funkcjonowanie polskiej gospodarki, red. A. Krzysztofek, K. Szewczyk, A. Borcuch, Laboratorium Wiedzy Artur Borcuch, Kielce 2019, s. 241-251.

[4] Blajer Paweł, Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Pytania i odpowiedzi. Wzory pism. Przepisy, opublikowano: WKP 2019

[5] P. Majewski, J. Majewski, M. Ślusarczyk, M. Walczak Znaczenie rynkowe zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwem osoby fizycznej – postulaty de lege ferenda [w]: Instytucje i prawo. Wyzwania ekonomiczne XXI wieku, red. K. Gutbier, K. Szewczyk, A. Borcuch, Laboratorium Wiedzy Artur Borcuch, Kielce 2019

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Kiedy Polacy najchętniej chodzą na zakupy?

    Sklepy convenience cieszą się największym ruchem w ciągu całego dnia. Jednak, podobnie jak supermarkety, są najbardziej oblegane o godz. 16.00. Z kolei 17.00 należy do dyskontów, a 18.00 – do hipermarketów, które są wybierane głównie wieczorami. A w jaki dzień tygodnia Polacy najczęściej robią zakupy?

    Automatyzacja magazynów: 93% firm nie widzi innej przyszłości

    Najnowsze badanie w branży magazynowej pokazuje dobitnie, że zachodzi właśnie radykalna zmiana w podejściu automatyzacji. Dekadę temu trudno było sobie wyobrazić, że w 2023 roku ponad jedna trzecia firm korzystać będzie z robotów w swoich magazynach

    Innowacje, które napędzają konkurencyjność

    Innowacyjność jest warunkiem koniecznym do zbudowania konkurencyjności firmy – takie zdanie podziela 66% Dyrektorów Finansowych w średnich i dużych przedsiębiorstwach przebadanych w ramach raportu „Od liczb do innowacji. Jak CFO przyśpiesza rozwój biznesu”.

    Energia ze słońca – czy możemy mieć jej za dużo?

    Nasłonecznienie w Polsce wynosi średnio około 1700 godzin rocznie. Jak się okazuje – wraz z wydłużającym się dniem – dla naszych sieci energetycznych może to być zbyt wiele. Czy ze względu na coraz wyższe temperatury staniemy przed koniecznością stworzenia infrastruktury magazynowania ciepła i chłodu?

    Polacy kochają nowe technologie, ale wciąż boją się 5G

    57 proc. Polaków deklaruje, że chce korzystać z nowych generacji sieci komórkowych 5G czy 6G. Ale pole elektromagnetyczne, związane z budową sieci 5G, wciąż budzi wiele obaw, szczególnie w kontekście jego wpływu na zdrowie. 

    Rolnicy sprzedali ok. 56 proc. nadwyżki zboża z zeszłego roku

    Rolnicy sprzedali ok. 56 proc. nadwyżki zboża z zeszłego roku - poinformował we wtorek w Programie I Polskiego Radia minister rolnictwa Robert Telus.

    Benefity pracownicze w Polsce i Europie. Czego chcą zatrudnieni?

    Załoga firmy zwraca uwagę na benefity. Jak dobrać, aby utrzymać satysfakcję?

    Branża hotelarska po pandemii. Jak odbudować?

    Polscy hotelarze kolejny rok z rzędu zmagają się z problemami. Zaraz po trudnym okresie pandemii w branże uderzyły rosnące koszty usług i podwyżka płacy minimalnej. To nieuchronnie prowadzi do podniesienia cen. Wielu z nich deklaruje, że oszczędniej spędzi urlop za granicami Polski.

    Co zdecyduje RPP w kwestii stóp procentowych?

    Najbliższe posiedzenie Rady Polityki Pieniężnej odbędzie się 5-6 czerwca 2023 roku. Ostatnie podwyżki stóp procentowych odnotowaliśmy we wrześniu 2022 roku, kiedy RPP podniosła stopę referencyjną do poziomu 6,75 procent. Od tamtego momentu, pomimo wzrostu inflacji, stopy pozostają na niezmienionym poziomie. Kredytobiorcom przez ostatnie 8 miesięcy nie wzrosły raty, ale czy jest szansa na to, aby zaczęły one spadać?

    Bankowość dla niewidomych i słabo widzących

    W jaki sposób osoby niewidzące podpisują umowy w banku, wybierają pieniądze czy używają aplikacji mobilnych?

    Wraca temat obniżek stóp w Polsce – co na to złoty?

    O ile tempo spadku inflacji pozwoli, to na wrześniowym i/lub październikowym posiedzeniu RPP szansa na ewentualną zmianę ceny pieniądza byłaby największa. Wcześniej na takowy ruch nie ma specjalnie szans. Choć na 21 sierpnia zaplanowane jest także posiedzenie, ma ono jednak charakter niedecyzyjny.

    Czy łatwo jest ogłosić upadłość firmy w Polsce?

    Ogłoszenie upadłości jest jednym ze sposobów na poradzenie sobie ze spłatą zobowiązań firmy. Nie jest on jednak dostępny dla wszystkich. Od kilku lat obserwujemy systematyczny spadek liczby firm, które decydują się na ogłoszenie upadłości.

    Zwiastun likwidacji gotówki? Dania wstrzymuje import waluty

    Dania, Szwecja i Norwegia wstrzymały import własnej waluty. Tych koron nie wymienimy również w polskich bankach. Czy jest to powód do niepokoju dla osób, które ulokowały swoje środki finansowe w obcych walutach? Czemu niektóre kraje chcą się pozbyć gotówki? 

    Komisja Europejska przedłużyła zakaz importu z Ukrainy produktów rolnych do połowy września

    Komisja Europejska przedłużyła do połowy września unijny zakazu importu z Ukrainy pszenicy, kukurydzy, rzepaku i słonecznika - przekazało PAP źródło unijne. Wszedł on w życie 2 maja 2023 r. i zastąpił jednostronne decyzje o zakazie importu wprowadzone przez państwa graniczące z Ukrainą, w tym Polskę.

    Koniec stanu zagrożenia epidemicznego oznacza zmiany dla przedsiębiorców

    W związku z planowanym odwołaniem od dnia 1 lipca 2023 r. stanu zagrożenia epidemicznego, przedsiębiorcy powinni przygotować się na szereg zmian. Dotyczą one przede wszystkimi przepisów, które uchwalane były „na czas obowiązywania stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego”. 

    Londyn na pierwszym miejscu najbardziej rozpoznawalnych marek miast na świecie. Czy w rankingu znalazło się polskie miasto?

    Londyn znalazł się na pierwszym miejscu najbardziej rozpoznawalnych marek miast na świecie. W światowym rankingu znalazło się tylko jedno polskie miasto. Które?

    Fiskus coraz chętniej blokuje rachunki bankowe

    Według danych Ministerstwa Finansów, w pierwszym kwartale br. liczba blokad rachunków bankowych z wykorzystaniem STIR wzrosła o ponad 54% rdr. 

    W 2026 r. prawie 100 proc. gospodarstw domowych podłączonych do internetu

    Plan na 2026 r. zakłada, że w każdym województwie będziemy mieli prawie 100 proc. gospodarstw domowych podłączonych do internetu - zapowiedział minister cyfryzacji Janusz Cieszyński. Dodał, że w lipcu ruszy konkurs, który wyłoni firmy mające zrealizować szerokopasmowe inwestycje.

    Min. Telus: ponad 50 proc. nadwyżki zboża zostało już skupione od polskich rolników

    Ponad 50 proc. nadwyżki zboża zostało już od rolników skupione. Nie ma zatoru, jeśli chodzi o eksport z Polski - powiedział w piątek w Studiu PAP minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus.

    Kampania digitalowa dla mikrofirmy – co zrobić, by była opłacalna?

    Podjęcie się wdrożenia działań digitalowych jest dopiero pierwszym krokiem w drodze po sukces. Kolejnym z nich jest przygotowanie odpowiednich materiałów, bieżąca analiza i wyciąganie wniosków na podstawie zgromadzonych danych. Na co więc powinniśmy zwrócić uwagę?

    Internet wszystkiego. Czym jest ta innowacyjna technologia?

    Rozwój mikroprocesorów odmienił nasze życie na wiele sposobów. Ogromna liczba współczesnych produktów korzysta dziś z tych urządzeń po to, by łączyć się z Internetem. Od inteligentnych lodówek, które informują o tym, kiedy należy kupić mleko, po samochody, które automatycznie aktualizują swoje oprogramowanie.

    Od 5 czerwca ostatni nabór wniosków dla firm, które ucierpiały na brexicie

    Ostatni nabór wniosków w programie Re_Open UK rozpocznie się 5 czerwca tego roku. O wsparcie mogą się starać przedsiębiorcy, którzy ponieśli straty w wyniku brexitu - poinformował minister funduszy i polityki regionalnej Grzegorz Puda.

    Gdynia - port uniwersalny zdolny przeładowywać wszystkie grupy ładunków

    Port Gdynia jako port uniwersalny musi zgodnie ze strategią przeładowywać wszystkie grupy ładunków. Tak jak w ostatnim czasie stawiliśmy czoła ładunkom masowym, tak w dalszym ciągu będziemy się w tym kierunku rozwijali - powiedział  w Sopocie prezes Morskiego Portu Gdynia Jacek Sadaj.

    PIE: spowolnienie w przemyśle przyczynia się do obniżania oczekiwań inflacyjnych

    Spowolnienie w przemyśle przyczynia się do obniżania oczekiwań inflacyjnych – napisali w czwartek analitycy PIE w komentarzu do PMI.

    Pół roku ochrony przed wysokimi cenami

    Polacy od jesieni korzystają z Tarczy Solidarnościowej, dzięki której ceny netto energii elektrycznej dla gospodarstw domowych nie wzrosły. Wszystkim gospodarstwom domowym w Polsce przysługuje limit 2 000 kWh zużycia, do którego koszt energii w ponad połowie dotuje rząd i spółki energetyczne. Są również wyższe limity - nawet do 3 000 kWh - jednak aby móc z nich skorzystać, konieczne jest złożenie specjalnego wniosku. Termin upływa z końcem czerwca.