Co warto wiedzieć o korzystaniu z umów opcyjnych

Opcje są pochodnymi kontraktami terminowymi zawieranymi między kupującym a sprzedającym. Istota opcji polega na tym, że daje ona kupującemu prawo do kupna lub sprzedaży określonego instrumentu pierwotnego po ustalonej cenie, bez konieczności jego realizacji, natomiast sprzedający ma obowiązek dostarczyć kupującemu lub od niego odkupić określony instrument pierwotny po ustalonej cenie w przypadku zgłoszenia przez nabywcę opcji takiej chęci. Nabywca opcji za prawo do jej realizacji płaci wystawcy opcji określoną sumę pieniężną, zwaną premią. Premia ta jest dla wystawcy opcji swoistym wynagrodzeniem za gotowość i ewentualne ryzyko związane z realizacją opcji.

Instrumenty będące przedmiotem opcji są wykorzystywane w celu ograniczania ryzyka walutowego oraz ograniczania ryzyka związanego z inwestycjami na rynku papierów wartościowych.

Oprócz tego opcje można wykorzystywać również w celach spekulacyjnych, licząc na efekt dźwigni, jednak ostatnie doświadczenia przedsiębiorstw z opcjami walutowymi każą z dużą rozwagą i ostrożnością korzystać z tego typu instrumentów.

Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje opcji:

•  opcje kupna (call options),

• opcje sprzedaży (put options).

Opcja kupna daje jej posiadaczowi prawo (nie obowiązek) do zakupu instrumentu bazowego (np. waluty obcej) w określonym czasie i po określonej cenie. Wystawca opcji kupna (sprzedający opcję) ma obowiązek dostarczenia określonego instrumentu pierwotnego posiadaczowi opcji na jego życzenie.

Opcja sprzedaży daje jej posiadaczowi prawo do sprzedaży instrumentu pierwotnego po określonej z góry cenie i w określonym czasie. Jednocześnie opcja sprzedaży stanowi dla jej wystawcy zobowiązanie do odkupienia danego instrumentu po ustalonej cenie i w określonym czasie.

Należy ponadto rozróżnić pojęcia „termin wygaśnięcia” i „termin realizacji”. Terminem wygaśnięcia opcji jest termin, po którym dana opcja nie może zostać wykonana i traci swoją wartość. Natomiast termin realizacji opcji jest to termin, w którym dana opcja może zostać wykonana.

Opcje w obrocie gospodarczym

Najczęściej spotykane opcje w obrocie gospodarczym to:

•  opcje walutowe,

•  opcje na akcje.

Przykład 1

1 kwietnia 2009 r. zostaje wystawiona opcja kupna waluty EUR po kursie 4,1265 PLN/EUR na okres jednego miesiąca. Po 30 kwietnia 2009 r. opcja taka nie będzie już dawała nabywcy prawa do zakupu waluty EUR po ustalonym kursie. W przypadku tej opcji terminem realizacji jest więc okres od 1 do 30 kwietnia 2009 r.