W jaki sposób firma powinna chronić należności podczas kryzysu

Zarządy firm mogą więc podejmować działania, aby z jak największym prawdopodobieństwem odzyskiwać należności od partnerów biznesowych, którzy w wielu przypadkach mogą podczas kryzysu tracić płynność finansową.

Jedną z podstawowych, a zarazem często niedocenianych metod zabezpieczenia jest odpowiednie skonstruowanie umowy regulującej wzajemne prawa i obowiązki stron danej transakcji.

Bardzo często zdarza się bowiem, że przedsiębiorcy posługują się gotowymi wzorami umów, które nie są wystarczająco precyzyjne, są nieadekwatne do uzgodnionych przez strony warunków danej transakcji lub też nie uwzględniają wszystkich aspektów danej transakcji. W konsekwencji znacznie utrudnione zostaje dochodzenie ewentualnych roszczeń związanych z wykonaniem tej umowy.

Obok precyzyjnego zdefiniowania wzajemnych praw i obowiązków stron związanych z wykonaniem danej umowy, postanowieniami umownymi, które z pewnością mogą zapewnić wyższy poziom ochrony przedsiębiorcy są:

• określenie wzajemnych obowiązków informacyjnych stron,

•  określenie sankcji za niewykonanie lub nieprawidłowe wykonanie zobowiązania oraz

•  w przypadku umowy sprzedaży zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej do momentu uiszczenia należności przez nabywcę.

Zapis określający obowiązki informacyjne co najmniej jednej ze stron transakcji odgrywa rolę podwójnego zabezpieczenia. Po pierwsze, może nakładać obowiązek informowania o poszczególnych etapach wykonywania umowy przez strony oraz o sytuacji prawnej lub finansowej strony, mającej wpływ na sposób wykonania umowy lub na bezpieczeństwo transakcji. Po drugie, może umożliwiać wypowiedzenie umowy przez jedną ze stron na skutek niewypełnienia przez drugą stronę określonego obowiązku informacyjnego lub też na skutek zaistnienia sytuacji faktycznej, która skutkować może niewykonaniem czy też niewłaściwym wykonaniem umowy (np. zagrożenie upadłością).

Najbardziej typową sankcją związaną z niewykonaniem lub też nienależytym wykonaniem zobowiązania o charakterze niepieniężnym jest kara umowna, określona w art. 483-484 Kodeksu cywilnego. Zastrzeżenie dotyczące kary umownej ma ten skutek, że w przypadku nieprawidłowości związanych z wykonywaniem umowy przez drugą stronę (dłużnika), wierzyciel zwolniony zostaje z obowiązku wykazania zaistnienia szkody lub jej wysokości na skutek działania dłużnika. Istotne jest, że zawarcie w umowie postanowień dotyczących kary umownej nie wyklucza możliwości umieszczenia w tej umowie zapisu umożliwiającego dochodzenie odszkodowania za szkodę wywołaną działaniem drugiej strony, w przypadku gdy szkoda ta przekracza wysokość ustalonej kary umownej.