REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

W jaki sposób firma powinna chronić należności podczas kryzysu

Ewa Dolińska
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

W obecnej sytuacji gospodarczej kwestia zabezpieczenia należności w obrocie gospodarczym nabiera jeszcze większego znaczenia. Dokonanie odpowiednich zabezpieczeń może umożliwić zachowanie płynności finansowej przedsiębiorstwa, a w konsekwencji utrzymanie miejsc pracy oraz terminowe wykonywanie zawartych kontraktów.

Zarządy firm mogą więc podejmować działania, aby z jak największym prawdopodobieństwem odzyskiwać należności od partnerów biznesowych, którzy w wielu przypadkach mogą podczas kryzysu tracić płynność finansową.

REKLAMA

Jedną z podstawowych, a zarazem często niedocenianych metod zabezpieczenia jest odpowiednie skonstruowanie umowy regulującej wzajemne prawa i obowiązki stron danej transakcji.

Odpowiednia umowa

REKLAMA

Bardzo często zdarza się bowiem, że przedsiębiorcy posługują się gotowymi wzorami umów, które nie są wystarczająco precyzyjne, są nieadekwatne do uzgodnionych przez strony warunków danej transakcji lub też nie uwzględniają wszystkich aspektów danej transakcji. W konsekwencji znacznie utrudnione zostaje dochodzenie ewentualnych roszczeń związanych z wykonaniem tej umowy.

Obok precyzyjnego zdefiniowania wzajemnych praw i obowiązków stron związanych z wykonaniem danej umowy, postanowieniami umownymi, które z pewnością mogą zapewnić wyższy poziom ochrony przedsiębiorcy są:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• określenie wzajemnych obowiązków informacyjnych stron,

•  określenie sankcji za niewykonanie lub nieprawidłowe wykonanie zobowiązania oraz

•  w przypadku umowy sprzedaży zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej do momentu uiszczenia należności przez nabywcę.

Obowiązek informowania

Zapis określający obowiązki informacyjne co najmniej jednej ze stron transakcji odgrywa rolę podwójnego zabezpieczenia. Po pierwsze, może nakładać obowiązek informowania o poszczególnych etapach wykonywania umowy przez strony oraz o sytuacji prawnej lub finansowej strony, mającej wpływ na sposób wykonania umowy lub na bezpieczeństwo transakcji. Po drugie, może umożliwiać wypowiedzenie umowy przez jedną ze stron na skutek niewypełnienia przez drugą stronę określonego obowiązku informacyjnego lub też na skutek zaistnienia sytuacji faktycznej, która skutkować może niewykonaniem czy też niewłaściwym wykonaniem umowy (np. zagrożenie upadłością).

Kary umowne

Najbardziej typową sankcją związaną z niewykonaniem lub też nienależytym wykonaniem zobowiązania o charakterze niepieniężnym jest kara umowna, określona w art. 483-484 Kodeksu cywilnego. Zastrzeżenie dotyczące kary umownej ma ten skutek, że w przypadku nieprawidłowości związanych z wykonywaniem umowy przez drugą stronę (dłużnika), wierzyciel zwolniony zostaje z obowiązku wykazania zaistnienia szkody lub jej wysokości na skutek działania dłużnika. Istotne jest, że zawarcie w umowie postanowień dotyczących kary umownej nie wyklucza możliwości umieszczenia w tej umowie zapisu umożliwiającego dochodzenie odszkodowania za szkodę wywołaną działaniem drugiej strony, w przypadku gdy szkoda ta przekracza wysokość ustalonej kary umownej.

Ochrona sprzedającego

Z kolei zastrzeżenie własności sprzedawanej rzeczy ruchomej ma na celu ochronę sprzedającego w przypadku, gdy płatność ceny zostaje odroczona lub rozłożona na raty. Co do zasady, własność rzeczy przechodzi na nabywcę z chwilą wydania tej rzeczy (w przypadku zawarcia umowy sprzedaży rzeczy określonych co do gatunku) lub z chwilą zawarcia umowy (rzeczy oznaczone co do tożsamości). Strony mogą jednak umówić się inaczej. Zgodnie bowiem z art. 589 Kodeksu cywilnego, jeżeli sprzedawca zastrzegł sobie własność sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny, poczytuje się w razie wątpliwości, że przeniesienie własności rzeczy nastąpiło pod warunkiem zawieszającym. Oznacza to, że kupujący stanie się właścicielem rzeczy dopiero wówczas, gdy cena sprzedaży zostanie przez niego uiszczona w całości. Istotne jest, że dla celów dowodowych (również na wypadek ewentualnej egzekucji), zastrzeżenie to powinno być dokonane w formie pisemnej z datą pewną.

Weksel

REKLAMA

Weksel jest papierem wartościowym, w którym wystawca weksla zobowiązuje się zapłacić określoną kwotę na rzecz podmiotu uprawnionego (jest to tzw. weksel własny lub inaczej sola weksel) bądź też nakazuje osobie trzeciej wypłacenie środków na rzecz uprawnionego (tzw. weksel trasowany).

Weksel dla swej ważności musi zawierać wymagane przez prawo elementy. Na przykład weksel trasowany powinien zawierać następujące elementy: „weksel” w tekście dokumentu, w języku, w jakim dokument ten wystawiono, bezwarunkowe polecenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nazwisko osoby, która ma dokonać zapłaty (trasata), oznaczenie terminu i miejsca płatności, nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana, oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla oraz podpis wystawcy weksla.

Przeniesienie praw z weksla nastąpić może w drodze dziedziczenia, przelewu wierzytelności bądź też przez indos - pisemne oświadczenie zbywcy złożone na wekslu lub przedłużku.

Warto wspomnieć, że od 1 stycznia 2007 r. zniesiona została opłata skarbowa związania z wystawieniem weksla, a równocześnie zniesione zostały urzędowe blankiety wekslowe. Nie oznacza to jednak, że wystawienie weksla na urzędowym blankiecie stanowić będzie błąd. W obrocie gospodarczym funkcjonuje obecnie wiele wzorów weksli, żaden z nich jednak nie jest wzorem wiążącym.

Ustanowienie hipoteki

Hipoteka, uregulowana w ustawie o księgach wieczystych i hipotece, jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych form zabezpieczenia. Polega ona na obciążeniu nieruchomości prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości, bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Hipoteka może obciążać także użytkowanie wieczyste, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego czy też wierzytelność zabezpieczoną hipotecznie. Do powstania hipoteki konieczne jest dokonanie wpisu w księdze wieczystej. Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego następuje zgodnie z przepisami o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, chyba że z nieruchomości dłużnika jest prowadzona egzekucja przez administracyjny organ egzekucyjny.

Ważne jest, że hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne, w tym roszczenia o odsetki oraz o przyznane koszty postępowania.

W obrocie gospodarczym najczęściej spotykana jest hipoteka umowna, zwana również hipoteką zwykłą. Jej ustanowienie następuje na zgodny wniosek stron połączony z dokonaniem stosownego wpisu w księdze wieczystej. Innym dość często w praktyce stosowanym rodzajem hipoteki jest hipoteka kaucyjna. W odróżnieniu od hipoteki zwykłej, zabezpiecza ona istniejące lub przyszłe wierzytelności o nieustalonej wysokości do oznaczonej sumy najwyższej (w jej ramach mogą być również zabezpieczone odsetki oraz koszty postępowania).

Zastaw i zastaw rejestrowy

Zastaw uregulowany został w art. 306 i nast. Kodeksu cywilnego. Cechą charakterystyczną zastawu „kodeksowego” jest to, że może być on ustanawiany jedynie na rzeczach ruchomych lub prawach zbywalnych (np. na akcjach). Jednocześnie, wraz z ustanowieniem zastawu powstaje więź łącząca go z wierzytelnością, którą zabezpiecza. W konsekwencji, na skutek zaspokojenia wierzyciela zastaw wygasa. W przeciwnym wypadku, tj. w razie niemożności zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika, wierzyciel ma prawo do sprzedaży rzeczy objętej zastawem w trybie egzekucji sądowej i zaspokojenia się z uzyskanej sumy. Ponadto wierzyciel ma pierwszeństwo do zaspokojenia się z rzeczy zabezpieczonej zastawem przed innymi wierzycielami, chyba że na ich rzecz zastaw został ustanowiony wcześniej.

Instytucję zastawu rejestrowego reguluje ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów. Dla skuteczności ustanowienia takiego zastawu niezbędna jest umowa pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem oraz wpis do rejestru zastawów. Ważne jest, że ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów przyznaje wierzytelnościom zabezpieczonym zastawem rejestrowym uprzywilejowaną pozycję, pozwalającą na ich zaspokojenie z pierwszeństwem przed innymi. Wyjątkiem są m.in. wierzytelności, takie jak koszty egzekucyjne czy należności alimentacyjne.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie

Przewłaszczenie na zabezpieczenie jest tzw. umową nienazwaną. Oznacza to, że nie jest ona uregulowana przez przepisy prawa. Wykształciła się w praktyce obrotu i obecnie funkcjonuje na zasadzie swobody umów. Wyjątkiem jest przewłaszczenie na zabezpieczenie stosowane przez banki i uregulowane w ustawie Prawo bankowe.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie polega na przeniesieniu przez właściciela - dłużnika rzeczy ruchomej z zastrzeżeniem, iż po dokonaniu zapłaty nastąpi przeniesienie własności na właściciela. Istotne jest, że pomimo dokonania przewłaszczenia, właściciel nie traci posiadania rzeczy i może z nich w dalszym ciągu korzystać, które cały czas pozostają w jego władaniu.

Poręczenie

Poręcznie jest osobistym zabezpieczeniem określonej wierzytelności, uregulowanym w art. 876-887 Kodeksu cywilnego. Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się wykonać zobowiązanie na rzecz wierzyciela w sytuacji gdy dłużnik tego zobowiązania nie wykonał. W konsekwencji poręczyciel zaciąga własne zobowiązanie, ale wykonując je, spłaca cudzy dług.

Istotne jest, że oświadczenie poręczyciela powinno być złożone na piśmie pod rygorem nieważności. Ponadto, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, do zawarcia umowy poręczenia przez jednego małżonka w czasie trwania wspólności ustawowej wymagana jest zgoda drugiego małżonka, wówczas gdy umowa ta jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym.

Gwarancja bankowa

Gwarancja bankowa jest specyficznym rodzajem zabezpieczenia, na mocy którego bank (czyli gwarant) zobowiązuje się na rzecz beneficjenta określonej w gwarancji kwoty pieniężnej, w sytuacji gdyby zleceniodawca (klient banku składający zlecenie o udzielenie gwarancji) nie wywiązał się z zobowiązań zabezpieczonych gwarancją.

Warto wskazać, że gwarancja bankowa zabezpieczać może m.in. wpłatę wadium w przetargu, należyte wykonanie umowy, terminową spłatę pożyczki, zwrot zaliczki czy też cła lub podatki w przypadku tranzytu.

Przedstawione powyżej zabezpieczenia są zabezpieczeniami spotykanymi najczęściej w praktyce obrotu. Trzeba jednak pamiętać, że najprostszym zabezpieczeniem jest weryfikacja kontrahenta oraz samo zawarcie umowy w formie pisemnej. Zachowanie należytej staranności w powyższych kwestiach z pewnością przyczyni się do polepszenia sytuacji przedsiębiorcy zawierającego umowę i ułatwi dochodzenie ewentualnych roszczeń.

Jest więc wiele sposobów na zwiększenie prawdopodobieństwa odzyskania przez firmy należności podczas kryzysu. Wybrane instrumenty powinniśmy stosować jednak bardzo indywidualnie, w zależności od sytuacji, w jakiej znajduje się spółka oraz jej kontrahenci.

Ewa Dolińska

Autorka jest specjalistką prawa finansowego w Kancelarii Krawczyk i Wspólnicy.

Kontakt:

ewa.dolinska @krawczyk-legal.com

 

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Personel i Zarządzanie

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Wakacje składkowe. Przedsiębiorcy złożyli już ponad 333 tys. wniosków

Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że od 1 do 12 listopada przedsiębiorcy złożyli ponad 333 tys. wniosków o wakacje składkowe. W jakim województwie było ich najwiecej, a w jakim najmniej? 

Świadczenie interwencyjne: dla kogo, warunki, gdzie złożyć wniosek?

Świadczenie interwencyjne: dla kogo, warunki, gdzie złożyć wniosek? Czym jest świadczenie interwencyjne? Komu przysługuje? Jakie warunki należy spełniać by je otrzymać? Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku?

Polska prezydencja w UE 2025: priorytety przedsiębiorców to m.in. wzmocnienie i ochrona jednolitego rynku UE w związku z rosnącą rolą Chin i wyborami prezydenckimi w USA

Już z początkiem 2025 roku Polska obejmie prezydencję w Radzie UE. Przedsiębiorcy widzą w tym szanse na kształtowanie unijnej polityki, wspieranie jednolitego rynku oraz odpowiedź na wyzwania związane z globalną konkurencją, rosnącą rolą Chin i zmianami politycznymi w USA. Wśród priorytetów są zwiększenie konkurencyjności UE, bezpieczeństwo energetyczne i poszerzenie Unii o Ukrainę i Mołdawię.

Regulacje ESG w transporcie. Z czym to się wiąże?

Branża TSL nie ma łatwo. Firmy z tego sektora muszą zmierzyć się z nowymi wymogami regulacyjnymi i raportowymi – ESG (Environmental, Social, Governance). Chodzi o poprawę standardów środowiskowych, społecznych i zarządzania korporacyjnego. Któe regulacje już są w Europie obowiązkowe, a na które jeszcze czekamy? I najważniejsze - ile trzeba na to wydać i co grozi za ignorowanie tych zmian? 

REKLAMA

Na jakie reformy czeka rynek pracy?

Przedsiębiorcy oczekują większego wsparcia od rządu, zwłaszcza w kwestii aktywizacji grup niedoreprezentowanych na rynku pracy. Chcieliby również zmniejszenia kosztów zatrudnienia i zapewnienia dostępu do kandydatów z państw trzecich. Nawołują także do stworzenia warunków sprzyjających rozwojowi kompetencji i kwalifikacji zawodowych. 

Maksymalizacja bezpieczeństwa: Dlaczego oprogramowanie on-premise ma kluczowe znaczenie w świecie zdominowanym przez SaaS?

Jak wynika z szacunków Gartnera, już za 3 lata aż 75 proc. przedsiębiorstw będzie traktować tworzenie kopii zapasowych aplikacji typu SaaS (Oprogramowanie jako Usługa) jako wymóg krytyczny. Jeszcze w tym roku było to 15 proc . Ta istotna różnica wynika z oceny ryzyka. O ile oprogramowanie dostępne w modelu SaaS jest coraz częstszym wyborem organizacji na całym świecie, kluczowe staje się zapewnienie, że przechowywane tam dane są zarówno dobrze chronione, jak i możliwe do odzyskania. W tym kontekście zasadne może być pytanie o dostępne alternatywy, a zwłaszcza możliwość korzystania z tradycyjnego oprogramowania on-premise, które jest instalowane i zarządzane lokalnie.

3 cechy innowacyjnego przedsiębiorstwa. Jak ważna jest ochrona środowiska? [WYWIAD]

Co dziś często przesądza o wyborze kontrahenta? Jak ważna jest ochrona środowiska w świecie biznesu? Jakie proste rozwiązania mogą wprowadzić wszystkie przedsiębiorstwa branży ogrodniczej? O 3 głównych cechach innowacyjności opowiada członek zarządu przedsiębiorstwa W.Legutko, Adam Legutko.

Jak chronić firmowe pieniądze przez utratą wartości

Wielu przedsiębiorców zastanawia się jak uchronić swój kapitał w czasach wysokiej inflacji. Podobnie jak oni, ich pieniądze powinny pracować. Bank Pekao ma propozycję dla prowadzących działalność gospodarczą, spółkę cywilną lub osobową z uproszczoną księgowością, pozwalającą łączyć wysokie oprocentowanie z elastycznością

REKLAMA

Nowe zasady naliczania składki zdrowotnej od 1 stycznia 2025 r. Rząd jest za wprowadzeniem zmian. Co się zmieni?

Nowe zasady naliczania składki zdrowotnej od 1 stycznia 2025 r. Rząd jest za wprowadzeniem zmian. Co się zmieni? Szacuje się, że z tego rozwiązania skorzysta ok. 2,4 mln przedsiębiorców. Rada ministrów przyjęła projekt nowelizacji.

Prognozy na 2025 rok: jakie trendy będą kształtować przyszłość biznesu e-commerce?

Jakie trendy ukształtują branżę e-commerce w nadchodzącym 2025 roku? Jakie narzędzia powinny wykorzystać firmy, żeby się rozwijać?

REKLAMA