REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

W jaki sposób firma powinna chronić należności podczas kryzysu

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Ewa Dolińska
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

W obecnej sytuacji gospodarczej kwestia zabezpieczenia należności w obrocie gospodarczym nabiera jeszcze większego znaczenia. Dokonanie odpowiednich zabezpieczeń może umożliwić zachowanie płynności finansowej przedsiębiorstwa, a w konsekwencji utrzymanie miejsc pracy oraz terminowe wykonywanie zawartych kontraktów.

Zarządy firm mogą więc podejmować działania, aby z jak największym prawdopodobieństwem odzyskiwać należności od partnerów biznesowych, którzy w wielu przypadkach mogą podczas kryzysu tracić płynność finansową.

REKLAMA

Jedną z podstawowych, a zarazem często niedocenianych metod zabezpieczenia jest odpowiednie skonstruowanie umowy regulującej wzajemne prawa i obowiązki stron danej transakcji.

Odpowiednia umowa

REKLAMA

Bardzo często zdarza się bowiem, że przedsiębiorcy posługują się gotowymi wzorami umów, które nie są wystarczająco precyzyjne, są nieadekwatne do uzgodnionych przez strony warunków danej transakcji lub też nie uwzględniają wszystkich aspektów danej transakcji. W konsekwencji znacznie utrudnione zostaje dochodzenie ewentualnych roszczeń związanych z wykonaniem tej umowy.

Obok precyzyjnego zdefiniowania wzajemnych praw i obowiązków stron związanych z wykonaniem danej umowy, postanowieniami umownymi, które z pewnością mogą zapewnić wyższy poziom ochrony przedsiębiorcy są:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• określenie wzajemnych obowiązków informacyjnych stron,

•  określenie sankcji za niewykonanie lub nieprawidłowe wykonanie zobowiązania oraz

•  w przypadku umowy sprzedaży zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej do momentu uiszczenia należności przez nabywcę.

Obowiązek informowania

Zapis określający obowiązki informacyjne co najmniej jednej ze stron transakcji odgrywa rolę podwójnego zabezpieczenia. Po pierwsze, może nakładać obowiązek informowania o poszczególnych etapach wykonywania umowy przez strony oraz o sytuacji prawnej lub finansowej strony, mającej wpływ na sposób wykonania umowy lub na bezpieczeństwo transakcji. Po drugie, może umożliwiać wypowiedzenie umowy przez jedną ze stron na skutek niewypełnienia przez drugą stronę określonego obowiązku informacyjnego lub też na skutek zaistnienia sytuacji faktycznej, która skutkować może niewykonaniem czy też niewłaściwym wykonaniem umowy (np. zagrożenie upadłością).

Kary umowne

Najbardziej typową sankcją związaną z niewykonaniem lub też nienależytym wykonaniem zobowiązania o charakterze niepieniężnym jest kara umowna, określona w art. 483-484 Kodeksu cywilnego. Zastrzeżenie dotyczące kary umownej ma ten skutek, że w przypadku nieprawidłowości związanych z wykonywaniem umowy przez drugą stronę (dłużnika), wierzyciel zwolniony zostaje z obowiązku wykazania zaistnienia szkody lub jej wysokości na skutek działania dłużnika. Istotne jest, że zawarcie w umowie postanowień dotyczących kary umownej nie wyklucza możliwości umieszczenia w tej umowie zapisu umożliwiającego dochodzenie odszkodowania za szkodę wywołaną działaniem drugiej strony, w przypadku gdy szkoda ta przekracza wysokość ustalonej kary umownej.

Ochrona sprzedającego

Z kolei zastrzeżenie własności sprzedawanej rzeczy ruchomej ma na celu ochronę sprzedającego w przypadku, gdy płatność ceny zostaje odroczona lub rozłożona na raty. Co do zasady, własność rzeczy przechodzi na nabywcę z chwilą wydania tej rzeczy (w przypadku zawarcia umowy sprzedaży rzeczy określonych co do gatunku) lub z chwilą zawarcia umowy (rzeczy oznaczone co do tożsamości). Strony mogą jednak umówić się inaczej. Zgodnie bowiem z art. 589 Kodeksu cywilnego, jeżeli sprzedawca zastrzegł sobie własność sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny, poczytuje się w razie wątpliwości, że przeniesienie własności rzeczy nastąpiło pod warunkiem zawieszającym. Oznacza to, że kupujący stanie się właścicielem rzeczy dopiero wówczas, gdy cena sprzedaży zostanie przez niego uiszczona w całości. Istotne jest, że dla celów dowodowych (również na wypadek ewentualnej egzekucji), zastrzeżenie to powinno być dokonane w formie pisemnej z datą pewną.

Weksel

REKLAMA

Weksel jest papierem wartościowym, w którym wystawca weksla zobowiązuje się zapłacić określoną kwotę na rzecz podmiotu uprawnionego (jest to tzw. weksel własny lub inaczej sola weksel) bądź też nakazuje osobie trzeciej wypłacenie środków na rzecz uprawnionego (tzw. weksel trasowany).

Weksel dla swej ważności musi zawierać wymagane przez prawo elementy. Na przykład weksel trasowany powinien zawierać następujące elementy: „weksel” w tekście dokumentu, w języku, w jakim dokument ten wystawiono, bezwarunkowe polecenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nazwisko osoby, która ma dokonać zapłaty (trasata), oznaczenie terminu i miejsca płatności, nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana, oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla oraz podpis wystawcy weksla.

Przeniesienie praw z weksla nastąpić może w drodze dziedziczenia, przelewu wierzytelności bądź też przez indos - pisemne oświadczenie zbywcy złożone na wekslu lub przedłużku.

Warto wspomnieć, że od 1 stycznia 2007 r. zniesiona została opłata skarbowa związania z wystawieniem weksla, a równocześnie zniesione zostały urzędowe blankiety wekslowe. Nie oznacza to jednak, że wystawienie weksla na urzędowym blankiecie stanowić będzie błąd. W obrocie gospodarczym funkcjonuje obecnie wiele wzorów weksli, żaden z nich jednak nie jest wzorem wiążącym.

Ustanowienie hipoteki

Hipoteka, uregulowana w ustawie o księgach wieczystych i hipotece, jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych form zabezpieczenia. Polega ona na obciążeniu nieruchomości prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości, bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Hipoteka może obciążać także użytkowanie wieczyste, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego czy też wierzytelność zabezpieczoną hipotecznie. Do powstania hipoteki konieczne jest dokonanie wpisu w księdze wieczystej. Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego następuje zgodnie z przepisami o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, chyba że z nieruchomości dłużnika jest prowadzona egzekucja przez administracyjny organ egzekucyjny.

Ważne jest, że hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne, w tym roszczenia o odsetki oraz o przyznane koszty postępowania.

W obrocie gospodarczym najczęściej spotykana jest hipoteka umowna, zwana również hipoteką zwykłą. Jej ustanowienie następuje na zgodny wniosek stron połączony z dokonaniem stosownego wpisu w księdze wieczystej. Innym dość często w praktyce stosowanym rodzajem hipoteki jest hipoteka kaucyjna. W odróżnieniu od hipoteki zwykłej, zabezpiecza ona istniejące lub przyszłe wierzytelności o nieustalonej wysokości do oznaczonej sumy najwyższej (w jej ramach mogą być również zabezpieczone odsetki oraz koszty postępowania).

Zastaw i zastaw rejestrowy

Zastaw uregulowany został w art. 306 i nast. Kodeksu cywilnego. Cechą charakterystyczną zastawu „kodeksowego” jest to, że może być on ustanawiany jedynie na rzeczach ruchomych lub prawach zbywalnych (np. na akcjach). Jednocześnie, wraz z ustanowieniem zastawu powstaje więź łącząca go z wierzytelnością, którą zabezpiecza. W konsekwencji, na skutek zaspokojenia wierzyciela zastaw wygasa. W przeciwnym wypadku, tj. w razie niemożności zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika, wierzyciel ma prawo do sprzedaży rzeczy objętej zastawem w trybie egzekucji sądowej i zaspokojenia się z uzyskanej sumy. Ponadto wierzyciel ma pierwszeństwo do zaspokojenia się z rzeczy zabezpieczonej zastawem przed innymi wierzycielami, chyba że na ich rzecz zastaw został ustanowiony wcześniej.

Instytucję zastawu rejestrowego reguluje ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów. Dla skuteczności ustanowienia takiego zastawu niezbędna jest umowa pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem oraz wpis do rejestru zastawów. Ważne jest, że ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów przyznaje wierzytelnościom zabezpieczonym zastawem rejestrowym uprzywilejowaną pozycję, pozwalającą na ich zaspokojenie z pierwszeństwem przed innymi. Wyjątkiem są m.in. wierzytelności, takie jak koszty egzekucyjne czy należności alimentacyjne.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie

Przewłaszczenie na zabezpieczenie jest tzw. umową nienazwaną. Oznacza to, że nie jest ona uregulowana przez przepisy prawa. Wykształciła się w praktyce obrotu i obecnie funkcjonuje na zasadzie swobody umów. Wyjątkiem jest przewłaszczenie na zabezpieczenie stosowane przez banki i uregulowane w ustawie Prawo bankowe.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie polega na przeniesieniu przez właściciela - dłużnika rzeczy ruchomej z zastrzeżeniem, iż po dokonaniu zapłaty nastąpi przeniesienie własności na właściciela. Istotne jest, że pomimo dokonania przewłaszczenia, właściciel nie traci posiadania rzeczy i może z nich w dalszym ciągu korzystać, które cały czas pozostają w jego władaniu.

Poręczenie

Poręcznie jest osobistym zabezpieczeniem określonej wierzytelności, uregulowanym w art. 876-887 Kodeksu cywilnego. Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się wykonać zobowiązanie na rzecz wierzyciela w sytuacji gdy dłużnik tego zobowiązania nie wykonał. W konsekwencji poręczyciel zaciąga własne zobowiązanie, ale wykonując je, spłaca cudzy dług.

Istotne jest, że oświadczenie poręczyciela powinno być złożone na piśmie pod rygorem nieważności. Ponadto, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, do zawarcia umowy poręczenia przez jednego małżonka w czasie trwania wspólności ustawowej wymagana jest zgoda drugiego małżonka, wówczas gdy umowa ta jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym.

Gwarancja bankowa

Gwarancja bankowa jest specyficznym rodzajem zabezpieczenia, na mocy którego bank (czyli gwarant) zobowiązuje się na rzecz beneficjenta określonej w gwarancji kwoty pieniężnej, w sytuacji gdyby zleceniodawca (klient banku składający zlecenie o udzielenie gwarancji) nie wywiązał się z zobowiązań zabezpieczonych gwarancją.

Warto wskazać, że gwarancja bankowa zabezpieczać może m.in. wpłatę wadium w przetargu, należyte wykonanie umowy, terminową spłatę pożyczki, zwrot zaliczki czy też cła lub podatki w przypadku tranzytu.

Przedstawione powyżej zabezpieczenia są zabezpieczeniami spotykanymi najczęściej w praktyce obrotu. Trzeba jednak pamiętać, że najprostszym zabezpieczeniem jest weryfikacja kontrahenta oraz samo zawarcie umowy w formie pisemnej. Zachowanie należytej staranności w powyższych kwestiach z pewnością przyczyni się do polepszenia sytuacji przedsiębiorcy zawierającego umowę i ułatwi dochodzenie ewentualnych roszczeń.

Jest więc wiele sposobów na zwiększenie prawdopodobieństwa odzyskania przez firmy należności podczas kryzysu. Wybrane instrumenty powinniśmy stosować jednak bardzo indywidualnie, w zależności od sytuacji, w jakiej znajduje się spółka oraz jej kontrahenci.

Ewa Dolińska

Autorka jest specjalistką prawa finansowego w Kancelarii Krawczyk i Wspólnicy.

Kontakt:

ewa.dolinska @krawczyk-legal.com

 

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Personel i Zarządzanie

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Prezydent zawetował. Przedsiębiorcy będą dalej płacić wysoką składkę zdrowotną a może rząd podejmie drugą próbę zmiany

Prezydent zawetował ustawę obniżającą składki zdrowotne dla przedsiębiorców. Rząd jednak nie ustępuje i podejmie kolejną próbę, powtarzając rozwiązania przyjęte w ustawie dokładnie w takiej samej treści. Jaka więc ma być składka zdrowotna gdy uda się przeprowadzić zmiany.

Rolnicy wierzą w dobrą koniunkturę - po dłuższej przerwie znów inwestują w maszyny rolnicze

W I kwartale 2025 roku rolnictwo było branżą z największym udziałem w finansowaniu maszyn i urządzeń przez firmy leasingowe – 28%, wynika z danych Związku Polskiego Leasingu. Rolnicy wracają do inwestowania wierząc w poprawę koniunktury w branży.

Mała firma, duże ryzyko. Dlaczego system ochrony to dziś inwestycja, nie koszt [WYWIAD]

Choć wielu właścicieli małych firm wciąż traktuje ochronę jako zbędny wydatek, rosnąca liczba incydentów – zarówno fizycznych, jak i cyfrowych – pokazuje, że to podejście bywa kosztowne. Dziś zagrożeniem może być nie tylko włamanie, ale też wyciek danych czy przestój operacyjny. W rozmowie z Adamem Śliwińskim, wiceprezesem Seris Konsalnet Security, sprawdzamy, jak MŚP mogą skutecznie zadbać o swoje bezpieczeństwo – bez milionowych budżetów, za to z myśleniem przyszłościowym.

Polskie firmy chcą eksportować do USA, co z cłami

Polska gospodarka łapie drugi oddech czy walczy o utrzymanie na powierzchni? Jaka będzie przyszłość eksportu do USA? Eksperci podsumowali pierwszy kwartał 2025. Analizie poddany został nie tylko eksport polskich firm, ale i ogólny bilans handlu zagranicznego.

REKLAMA

Teraz płatności odroczone także przy zakupach dla firmy

Polskie firmy uzyskują dostęp do płatności odroczonych oraz ratalnych w standardzie zbliżonym do tego oferowanego konsumentom. To duże ułatwienie, z którego skorzystają w pierwszej kolejności małe i średnie firmy.

Termin składania wniosków o dopłaty bezpośrednie 2025

Jaki jest termin składania wniosków do ARIMR o dopłaty bezpośrednie w 2025 roku? Czy można złożyć dokumenty po terminie? Co z załącznikami?

Co każdy prezes (CEO) powinien dziś wiedzieć o technologii?

Każda szkoła zarządzania mówi: deleguj odpowiedzialność. Niezależnie czy mówimy o MŚP czy dużej organizacji, zarządzanie technologią powinno więc być oddane w ręce tych, którzy się na niej znają. Z drugiej strony – jeśli mamy wyprzedzić konkurencję, trzeba inwestować i lewarować biznes przez technologię. Żeby robić to efektywnie, kadra zarządzająca musi rozumieć przynajmniej część świata IT. Problem w tym, że świat technologii jest tak przeładowany informacjami, że często nawet eksperci od IT się w nim gubią. Co warto rozumieć? Jak głęboko wchodzić w poszczególne zagadnienia? Jak rozmawiać z zespołem, który zasypuje wieloma szczegółami? Oto krótki, praktyczny przewodnik.

Działania marketingowe jako kompatybilny element Public Relations

Współczesna komunikacja biznesowa coraz częściej wymaga synergicznego podejścia do działań promocyjnych i wizerunkowych. Marketing i Public Relations (PR), choć wywodzą się z różnych tradycji i pełnią odmienne funkcje, dziś coraz częściej przenikają się i wspólnie pracują na sukces marki. W dobie mediów społecznościowych, globalizacji i błyskawicznego obiegu informacji działania marketingowe stają się kompatybilnym, a nierzadko wręcz niezbędnym elementem strategii PR.

REKLAMA

Branża wydawnicza. Czy na wydawaniu i sprzedaży książek da się wciąż zarobić

Tylko czterech na dziesięciu Polaków przeczytało w ubiegłym roku przynajmniej jedną książkę. Choć wynik ten jest nieco niższy niż rok wcześniej, wciąż należy do najlepszych w ostatniej dekadzie. Co to oznacza dla branży wydawniczej, czy na wydawaniu i sprzedaży książek daje się wciąż zarobić?

Pijemy mniej piwa, przez co browary nie płacą na czas swoim dostawcom

Na kondycję branży piwowarskiej, poza spadającym w wyniku zmian kulturowych popytem, najmocniej wpływają dziś rosnące koszty operacyjne oraz zmiany w podatku akcyzowym. Polacy piją mniej piwa, browary mają coraz większe kłopoty.

REKLAMA