Reklama aptek – aspekty prawne

Zmiany w zakresie reklamy aptek

Od początku bieżącego roku obowiązuje zmieniony art. 94a ust. 1 ustawy z dnia 6.09.2001r. Prawo farmaceutyczne (tekst jedn. Dz.U.2008 nr 45 poz. 271), zgodnie z którym zabroniona jest reklama aptek oraz jej działalności. Przepis ten dodaje także, iż nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki.

Do czasu wprowadzenia powyższej regulacji zakazana była jedynie reklama aptek kierowana do publicznej wiadomości, która bezpośrednio odnosiła się do produktów objętych refundacją NFZ. Po wejściu w życie nowelizacji zabronione jest reklamowanie przez apteki także sprzedaży kosmetyków oraz leków nierefundowanych, w tym dostępnych bez recepty.

Zakaz reklamy aptek – zmiany w ustawie Prawo Farmaceutyczne

Definicja pojęcia reklamy

Prawo farmaceutyczne, jak również ustawa je zmieniająca nie zawierają definicji „reklamy apteki” ani „reklamy działalności apteki”. Należy więc odnieść się do uznanej interpretacji tych pojęć dokonanej przez sądy administracyjne.

W wyroku WSA w Warszawie z dnia 14.05.08r., w sprawie o sygn. VII SA/Wa 2215/07, stwierdzono, że „Za reklamę działalności apteki należy uznać każde działanie, skierowane do publicznej wiadomości, niezależnie od sposobu i metody jego przeprowadzenia oraz środków użytych do jego realizacji, jeśli jego celem jest zwiększenie sprzedaży produktów leczniczych i wyrobów medycznych oferowanych w danej aptece.”

Ten sam Sąd w wyroku z dnia 20.09.10r. w sprawie o sygn. VI SA/Wa 838/10, stwierdził, że „za reklamę apteki należy uznać wszelkie działania polegające na informowaniu i zachęcaniu do zakupu produktu leczniczego lub wyrobu medycznego w danej aptece (…) mającym na celu zwiększenie ich sprzedaży”. Z przytoczonych orzeczeń wynika, iż Sądy rozumieją obydwa pojęcia bardzo szeroko i uznają za reklamę każdą działalność apteki podejmowaną w jednym określonym celu – zwiększenia sprzedaży określonych produktów z asortymentu konkretnej apteki.

Jakiej reklamy nie mogą stosować apteki?

Konsekwencje zakazu

Uwzględnienie powyżej przedstawionych pojęć reklamy apteki i działalności apteki nie pozostawia wątpliwości, że należy do nich zaliczyć takie formy informowania klientów o produktach sprzedawanych w aptece jak różnego rodzaju gazetki, ulotki, plakaty zawieszone na witrynach aptek bądź w ich wnętrzu, czy znajdujące się w aptece stojaki reklamowe. Jedynym celem takich sposobów powiadamiania klienta o asortymencie danej apteki jest bowiem zachęcenie go do nabywania promowanych produktów.

W świetle nowelizacji Prawa farmaceutycznego nie jest więc możliwa żadna z przytoczonych form działań reklamowych. Zdaniem autorki niniejszego artykułu prowadzenie w aptece akcji promocyjnej nawet przez inny podmiot niż sama apteka, w tym przez podmiot odpowiedzialny, przykładowo poprzez wynajmowanie powierzchni reklamowej, jest niezgodnie z nową regulacją prawną.

Z punktu widzenia pacjenta wystawienie w konkretnej aptece stojaka reklamowego czy pozostawienie gazetek ma na celu nakłonienie go do nabycia promowanego produktu w tej aptece, obojętne jest dla niego kto tę reklamę prowadzi. Następstwem stosowania takich praktyk jest powiązanie apteki z reklamowanym produktem, oraz zamiar zwieszenia sprzedaży danego towaru, czyli bezprawna reklama apteki.

Nowe przepisy wywołały dyskusję w środowisku i samorządzie aptekarskim, jak również wśród organów nadzorujących działalność aptek. O udzielenie wyjaśnień odnośnie różnych przejawów działalności reklamowej aptek, zwracano się do Głównego Inspektora Farmaceutycznego czy Ministra Zdrowia. W wyniku obszernej debaty publicznej ugruntowało się przekonanie, choć nie wszyscy się z nim zgadzają, że prowadzone przez apteki programy lojalnościowe, dzięki którym pacjenci zbierają punkty kupując leki w danej aptece, a następnie w zamian otrzymują nagrody czy rabaty na kolejne leki, stanowią przejaw zakazanej reklamy aptek.

Przedstawianie stanowisk przez wskazane autorytety nie ma jednak mocy wiążącej. Ocenę w tych kwestiach należy pozostawić wszczynającym kolejne postępowania w zakresie nieprzestrzegania przepisów Prawa farmaceutycznego wojewódzkim inspektorom farmaceutycznym. Dopiero bowiem ich decyzje oraz ewentualne orzeczenia sądów administracyjnych będą miały wpływ na ukształtowanie się praktyki stosowanie nowych przepisów prawa.

FOR: Całkowity zakaz reklamy aptek narusza konstytucję

Sankcja za naruszenie zakazu reklamy aptek

W razie stwierdzenia przez wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego naruszenia zakazu reklamy apteki nakazuje on w drodze decyzji, zaopatrzonej w rygor natychmiastowej wykonalności, zaprzestanie prowadzenia reklamy. Dodatkowo, inspektor, zgodnie z sankcją wyrażoną w art. 129b Prawa farmaceutycznego, ma możliwość nałożenia na tego kto wbrew zakazowi prowadzi reklamę aptek kary pieniężnej do 50.000 zł. Przy ustalaniu wysokości nakładanej kary bierze się pod uwagę m.in. okres, stopień oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy, a także uprzednie naruszenie przepisów.