Faworyzowanie wierzycieli. Kiedy wybiórcze płacenie długów firmy stanowi przestępstwo?

Przestępstwo faworyzowania wierzycieli przez dłużnika opisane zostało w przepisie art. 302 § 1 Kodeksu karnego. Jego popełnienie polega na spłaceniu lub zabezpieczeniu spłaty wierzytelności tylko niektórych swoich wierzycieli z pominięciem pozostałych w sytuacji, gdy dłużnikowi grozi jednocześnie niewypłacalność lub upadłość. Spłata to jakiekolwiek, choćby minimalne, zaspokojenie wierzyciela prowadzące do zmniejszenia majątku dłużnika, bez konieczności osiągnięcia całkowitego zaspokojenia roszczeń wierzyciela. Zabezpieczenie spłaty wierzytelności to ustanowienie jakiegokolwiek zabezpieczenia np. hipoteki lub zastawu.

Działania dłużnika polegające wyłącznie na spłacie lub zabezpieczeniu spłaty wierzytelności nie są wystarczające do powstania odpowiedzialności karnej. Niezbędne jest bowiem jeszcze, aby sytuacja ekonomiczna dłużnika w momencie podjęcia działań świadczyła już o grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, jak również o niemożliwości zaspokojenia przez niego wszystkich wierzycieli. Niewypłacalność to utrata zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Stanowi podstawę do ogłoszenia upadłości. Z kolei brak możliwości zaspokojenia wszystkich wierzycieli, to nic innego jak niemożliwość ich zaspokojenia w pełnym zakresie.

Polecamy: RODO. Ochrona danych osobowych. Przewodnik po zmianach

Jako ostatni element konieczne jest jeszcze, ażeby jego działania skutkowały powstaniem szkody u pozostałych wierzycieli, którzy zostali pominięci przy spłacie lub ustanowieniu zabezpieczenia. Szkoda ta powinna być majątkowa i w zasadzie prowadzić do braku możliwości uzyskania zaspokojenia roszczeń w pełnym lub też częściowym zakresie.

Sankcja karna grożąca dłużnikowi tytułem faworyzowania wierzycieli to grzywna, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do lat 2.

Przestępstwo przekupstwa jest kolejnym karnie zabronionym czynem zawartym w treści art. 302 k.k.(§2) i podobnie jak przestępstwo faworyzowania, dotyczy ono działań dłużnika sprowadzających się do przekupienia wierzyciela i skłonienia go do działań ze szkodą dla innych wierzycieli w związku z postępowaniem upadłościowym lub zmierzającym do zapobiegnięcia ogłoszenia upadłości. Przekupstwo polega na udzieleniu lub obietnicy udzielenia korzyści majątkowej w związku z prowadzonymi postępowaniami. Korzyść majątkowa nie musi dotyczyć dłużnika i może być uzyskana przez inną osobę. Nie jest też konieczne, ażeby postępowania były już w toku, wystarczy bowiem, że możliwość ich wszczęcia jest prawdopodobna a działania dłużnika są podejmowane właściwe w związku z istnieniem tego prawdopodobieństwa.

Zobacz: Windykacja

Sankcja karna grożąca dłużnikowi tytułem przekupstwa jest surowsza aniżeli w przypadku faworyzowania. W tym przypadku stanowi już wyłącznie kare pozbawienia wolności do lat 3. Należy też pamiętać, że nie tylko działania dłużnika są karane. Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 302 § 3 k.k. również wierzyciel, który przyjmuje korzyść za działanie na szkodę innych wierzycieli lub który takiej korzyści będzie żądać, także będzie podlegał karze pozbawienia wolności do lat 3.

Autor: adwokat Artur Miłoń