Od 2009 roku renty mogą być niższe

• Rząd chce, aby wysokość przyznawanych od stycznia 2009 r. rent zależała od kapitału zgromadzonego na koncie emerytalnym. Jak wpłynie to na ich wysokość?

- Wysokość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ma być równa kwocie uzyskanej przez podzielenie kapitału na indywidualnym koncie emerytalnym ubezpieczonego przez dalsze trwanie życia osoby w wieku 60 lat. Renta z tytułu częściowej niezdolności ma wynieść 75 proc. tej kwoty. Takie rozwiązanie wynika z chęci indywidualizacji uprawnień w systemie rentowym. Formuła wyliczania renty będzie bardziej odzwierciedlać indywidualny przebieg pracy, czyli wkład ubezpieczonego do systemu emerytalnego. W obecnej formule renta składa się m.in. z części stałej (tzw. socjalna część świadczenia wynosząca 24 proc. kwoty bazowej), a oprócz tego zależy od indywidualnej długości stażu ubezpieczonego. Zmiana zasad ustalania wymiaru renty może doprowadzić, że w wielu przypadkach będą musiały być wypłacone na minimalnym gwarantowanym poziomie. Kapitał zgromadzony na koncie ubezpieczonego nie będzie bowiem wystarczający do ustalenia świadczenia na wyższym poziomie.

• Czyli renty będą niższe?

- Reforma emerytalna wprowadziła zasadę, że wysokość nowej emerytury będzie zależeć od wieku przejścia na emeryturę i składek wpłaconych do funduszu emerytalnego. Nie dokonano jednak równolegle zmian w systemie rentowym. Gdyby pozostawiono obecną metodę wyliczania renty, mogłoby się okazać, że byłyby one wyższe od emerytur. Obecnie przeciętna miesięczna wysokość renty wynosi mniej niż połowę przeciętnego wynagrodzenia, pomniejszonego o składkę na ubezpieczenia społeczne opłacaną przez ubezpieczonego. Najniższe są renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

• A kto obecnie otrzymuje rentę?

- W 2007 roku renty z ZUS otrzymywało przeciętnie 1,47 mln osób. W porównaniu z 1997 rokiem, tj. rokiem wejścia w życie nowych przepisów w zakresie orzecznictwa lekarskiego, ich liczba zmniejszyła się o ponad 1,2 mln osób. Główną przyczyną był spadek liczby wydawanych po raz pierwszy orzeczeń dla celów rentowych. Wśród osób otrzymujących renty najliczniejszą grupą są osoby z orzeczoną częściową niezdolnością do pracy. W 2007 roku stanowili ponad 64 proc. świadczeniobiorców. Około 30 proc. to osoby z orzeczoną całkowitą niezdolnością do pracy, pozostali to renciści posiadający orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji. Jeśli natomiast spojrzy się na okres ważności orzeczeń rencistów, to trzeba zauważyć, że około 55 proc. rencistów posiada orzeczenie o trwałej niezdolności do pracy. Ponadto przeciętny wiek osób pobierających renty wynosił w 2006 roku 55,3 lat, a ponad 63 proc. rencistów stanowili mężczyźni.