Alternatywne metody rozwiązywania sporów

Najważniejszą barierą przy stosowaniu mediacji w sprawach gospodarczych jest niechęć przedsiębiorców do ugodowego załatwiania spraw i zawierania kompromisów. Właściciele małych firm są ciągle przekonani, że więcej mogą wygrać w sądzie - uważa Maciej Tański, mediator, dyrektor Centrum Mediacji Partners Polska.

- Powodowie wolą długo czekać na rozwiązanie konfliktu po ich myśli, niż zrezygnować z części swych racji. Strony przeważnie muszą się zmęczyć procesem, by dojrzeć do ugody - mówi Ewa Urbaniak-Jasik, warszawski adwokat.

Dziś większość spraw przed sądami gospodarczymi rozstrzyganych jest w postępowaniach nakazowym lub upominawczym, w których nie stosuje się mediacji z inicjatywy sądu. Nie bez znaczenia jest również brak przekonania adwokatów i radców prawnych o skuteczności mediacji.

Podobnie jest w sprawach rodzinnych, np. rozwodowych. Skonfliktowani małżonkowie postrzegają mediację jako szansę na przedłużenie procesu. Wszystko po to, by strona przeciwna zmieniła stanowisko. Wkrótce też mediacja w sprawach rozwodowych będzie obowiązkowa (trwają prace legislacyjne w Sejmie nad zmianą kodeksu rodzinnego).

- Od końca lipca 2005 r. tylko raz darzyło mi się, że mediacja dała dobry efekt, czyli strony poprosiły o zawieszenie postępowania. W innych sprawach nie dała nic, tak jak dawniej niewiele dawało posiedzenie pojednawcze - uważa Ewa Rostafińska, warszawska adwokat. Dziś mediator nie daje sądowi żadnej szczegółowej wiedzy o stanowisku i zachowaniu stron. Nie informuje też sądu, która ze stron nie chciała się pogodzić i jakich użyła argumentów.

Tymczasem sąd powinien się dowiedzieć właśnie od mediatora, czy w sprawie chodzi np. o majątek, czy o zranione uczucia - dodaje mec. Rostafińska.

- Ogromnym błędem jest oderwanie rozwodu od kwestii finansowych. Często nie byłoby bowiem problemów z uzyskaniem zgody na rozwód, gdyby pozwana strona najpierw została zabezpieczona materialnie. Tymczasem sąd może podzielić majątek w wyroku tylko wtedy, gdy nie powoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu - podkreślają prawnicy.

Z kolei Andrzej Tynel, radca prawny z kancelarii Baker & McKenzie, który zaangażował się we wprowadzenie mediacji do polskiego obrotu prawnego, jest zdania, że znacząco wzrasta liczba spraw przekazywanych do mediacji, przede wszystkim w dużych miastach.

- Ważne jest, że podejmowane są próby. Przepisy o mediacji są dobre. Mimo to adwokaci obsługujący strony spraw, które mogłyby trafić do mediacji, starają się nie korzystać z niej, ponieważ straciliby zajęcie i dochody. Jeśli doświadczony prawnik występuje w roli mediatora, to nie zarabia - uważa Sylwester Pieckowski, mediator, adwokat w kancelarii Chadbourne & Parke.