Rozliczanie VAT przy umowach barteru w 2014 roku

Na czym polega barter?

Barter to specyficzna transakcja - polega na tym, że jeden podmiot (np. firma) otrzymuje od drugiego określone dobro (towar lub usługę), w zamian za co przekazuje mu inne dobro o takiej samej lub zbliżonej wartości. Ta forma rozliczenia między przedsiębiorcami w rzeczywistości sprowadza się do wymiany towarów lub usług, w której pieniądze nie mają udziału. Bardzo istotnymi elementami umowy barterowej są wspomniane już założenie o porównywalnej wartości dóbr stanowiących przedmiot wymiany oraz fakt, że obie jej strony występują jednocześnie w roli sprzedawcy i nabywcy.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

Polecamy: 500 pytań o VAT

Wielu przedsiębiorców - szczególnie tych, którzy pierwszy raz spotykają się z tą formą rozliczeń - może traktować transakcję barterową jako neutralną dla urzędu skarbowego. Nie dochodzi przecież do zapłaty, transakcja (najczęściej) kończy się zerowym saldem - nikt nie zarabia, nie ma więc od czego odprowadzać podatków. Jak jest w rzeczywistości? Sprawdźmy.

Barter a konieczność zapłaty VAT

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Ten argument dla wielu podatników byłby wystarczający do uznania, że transakcja barterowa nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (z powodów wymienionych wyżej). W powszechnym przekonaniu za odpłatne świadczenie uznaje się takie, za które należy się zapłata w pieniądzu. Taki sposób rozumowania jest jednak błędny. W tym miejscu należy podkreślić, że w przypadku barteru odpłatność ma miejsce, ale nie ma charakteru pieniężnego. Zapłata za towar lub usługę przyjmuje formę ekwiwalentnego świadczenia w naturze (polega na otrzymaniu wynagrodzenia w postaci innego towaru lub usługi).

Oznacza to, że transakcje barterowe należy uznać za czynności odpłatne, które podlegają opodatkowaniu VAT. Za takie uważa się bowiem czynności, przy których istnieje możliwość określenia ceny wyrażonej w pieniądzu w stosunku do świadczenia wzajemnego stanowiącego wynagrodzenie. Takie podejście do kwestii opodatkowania barteru zostało potwierdzone w wielu interpretacjach indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe (np. pismo Dyrektora IS w Łodzi z 22 kwietnia 2013 roku - sygn. IPTPP2/443-79/13-4/KW).

Odliczanie VAT podczas zawieszenia działalności

Barter a podstawa opodatkowania do 30 grudnia 2013 roku

Do końca 2013 roku, zgodnie z ówczesnym brzmieniem art. 29 ust. 3 i 9 ustawy o VAT, za podstawę opodatkowania transakcji barterowych należało przyjąć wartość rynkową towarów lub usług, pomniejszoną o kwotę VAT. Zapis ten budził jednak wątpliwości - zdaniem m.in. Trybunału Sprawiedliwości UE (wyrok z 19 grudnia 2012 roku w sprawie C-579/11) naruszał on zasadę neutralności VAT, ponieważ odmiennie traktował jedno świadczenie w zależności od formy zapłaty (rzeczowej lub pieniężnej).