REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kara pieniężna w wysokości 10% obrotu z roku poprzedniego - niedozwolone klauzule umowne

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Chałas i Wspólnicy
Kancelaria Prawna
Mateusz Groszyk
Prawnik
Kara pieniężna 10% obrotu dla przedsiębiorcy - niedozwolone klauzule umowne, klauzule abuzywne
Kara pieniężna 10% obrotu dla przedsiębiorcy - niedozwolone klauzule umowne, klauzule abuzywne
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Kara pieniężna w wysokości 10% obrotu z roku poprzedniego czeka na przedsiębiorcę stosującego niedozwolone klauzule umowne. Kiedy klauzule umowne uznawane są za niedozwolone? Jak się to robi i po której stronie leży ciężar dowodu?

rozwiń >

Niedozwolone klauzule umowne

W systemie prawa cywilnego przewidzianych jest szereg środków prawnych mających na celu ochronę konsumentów, w rozumieniu art. 221 Kodeksu Cywilnego (dalej: kc), czyli osób fizycznych dokonujących czynności prawnej z przedsiębiorcą, która nie jest związana z ich działalnością gospodarczą lub zawodową. Ustawodawca stoi na stanowisku, iż, w sferze kontraktowej to przedsiębiorca zajmuje silniejszą pozycję negocjacyjną względem konsumenta zważywszy na posiadane zasoby organizacyjno-ekonomiczne. Jednym ze środków ochrony prawnej konsumenta w stosunkach umownych z przedsiębiorcą jest możliwość uznania klauzuli umownej za niedozwolone postanowienie umowne. Zgodnie z art. 3851 kc, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które nie zostały uzgodnione indywidualnie, nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Takie postanowienia określa się inaczej mianem klauzul abuzywnych

REKLAMA

REKLAMA

Kiedy klauzule umowne uznaje się za niedozwolone? 

Ustawodawca uznaje za niedozwolone klauzule umowne takie postanowienia, które: 

  • nie zostały indywidualne uzgodnione z konsumentem,
  • kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, 
  • rażąco naruszają interesy konsumenta.

Brak indywidualnego uzgodnienia postanowienia oznacza, że konsument nie miał rzeczywistego wpływu na jego treść, co wynika bezpośrednio z treści art. 3851 § 3 kc. Znaczenie dwóch pozostałych przesłanek zostało wyjaśnione w dorobku judykatury.

Za postanowienia kształtujące prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami w wyroku z dnia 25 stycznia 2016 r. (sygn. akt XVII AmC 20833/13) Sąd Okręgowy w Warszawie uznał „działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające na niekorzyść od przyjętych standardów postępowania”. 

REKLAMA

W odniesieniu do przesłanki rażącego naruszenia interesów, Sąd Okręgowy w Warszawie w tym samym wyroku wskazał, że „pojęcie »interesów konsumenta« należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny. Mogą tu bowiem wejść w grę także inne aspekty, jak choćby zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp.”. Jednocześnie z treści art. 3851 § 1 kc wynika, że o uznaniu klauzuli za abuzywną decyduje możliwość uznania naruszenia interesów konsumenta za rażące.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak uznaje się klauzulę umowną za niedozwoloną?

O abuzywności klauzuli umownej może orzec sąd powszechny w postępowaniu cywilnym, co stanowi tzw. incydentalną kontrolę. Możliwa jest również tzw. abstrakcyjna kontrola klauzuli umownej, przeprowadzana przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w trybie przepisów postępowania administracyjnego na podstawie art. 23b – 23d ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2024 r. poz. 594) (dalej: ustawa o uokik). Wówczas, jeżeli zostanie stwierdzone naruszenie zakazu stosowania klauzul abuzywnych w umowach zawieranych z konsumentami na podstawie wzorca stosowanego przez przedsiębiorcę, Prezes UOKiK wydaje decyzję administracyjną o uznaniu postanowienia wzorca umownego za niedozwolone. 

Kara pieniężna 10% obrotu w poprzednim roku

Uznanie postanowienia kontraktu za niedozwoloną klauzulę umowną skutkuje bezskutecznością tego postanowienia, natomiast pozostała część umowy nadal obowiązuje strony. Postanowienia określające główne świadczenia stron, takie jak cena czy wynagrodzenie, nie podlegają badaniu pod kątem abuzywności, pod warunkiem, że zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. 

Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 23d ustawy o uokik, prawomocna decyzja Prezesa UOKiK stwierdzająca abuzywność postanowienia wzorca umowy wydana w wyniku abstrakcyjnej kontroli ma skutek wobec przedsiębiorcy, który stosował niedozwolone postanowienie umowne oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie postanowienia wzorca wskazanego w decyzji. 

W przypadku stwierdzenia abuzywności klauzuli w drodze postępowania administracyjnego, sankcje mogą być znacznie bardziej dotkliwe. Prezes UOKiK może nałożyć również na przedsiębiorcę, nawet działającego nieumyślnie, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary (art. 106 ust. 1 pkt 3a ustawy o uokik).

Ciężar dowodu po stronie przedsiębiorcy

Art. 3851 §4 Kodeksu cywilnego wprowadza wyjątek od ogólnej zasady rozkładu ciężaru dowodu wynikającej z art. 6 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 3851 §4 kc, to podmiot, który twierdzi, że badane postanowienie umowne zostało uzgodnione indywidualnie, ponosi ciężar dowodu w tej kwestii. Przepis ten ustanawia domniemanie, że postanowienia zawarte we wzorcu umownym przedsiębiorcy nie były indywidualnie uzgadniane z konsumentem. W związku z tym, to przedsiębiorca musi wykazać, że konsument miał wpływ na uzgodnienie danej klauzuli umownej. 

Sąd lub Prezes UOKiK badający klauzulę umowną pod kątem abuzywności, dokonuje jej oceny według stanu z chwili zawarcia umowy przez strony. W ocenie tej uwzględnia się treść klauzuli, okoliczności jej zawarcia oraz umowy powiązane z umową zawierającą oceniane postanowienia. 

Podsumowanie

Przy konstruowaniu umowy lub wzorca umowy przedsiębiorca powinien dokładnie zbadać treść stosowanych postanowień pod kątem ryzyka uznania ich przez sąd powszechny lub Prezesa UOKiK za abuzywne. W tym celu warto sprawdzić, czy analogiczne klauzule nie figurują w przykładowym katalogu niedozwolonych postanowień umownych zawartym w art. 3853 Kodeksu cywilnego. Istotnym źródłem wiedzy o klauzulach uznanych za niedozwolone jest również orzecznictwo sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego. Pomocne może być także upewnienie się, że podobne klauzule nie są umieszczone w rejestrze postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, prowadzonym przez Prezesa UOKiK. 

Autor: Prawnik Mateusz Groszyk, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy

oprac. Emilia Panufnik
Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Stażysta w firmie na zupełnie nowych zasadach. 7 najważniejszych założeń planowanych zmian

Stażyści będą otrzymywali określone wynagrodzenie, a pracodawcy będą musieli podpisywać z nimi umowy. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawiło założenia projektu nowej ustawy.

Polska jednym z najbardziej atrakcyjnych kierunków inwestycyjnych w Europie

Globalna relokacja kosztów zmienia mapę biznesu, ale w Europie Środkowej Polska nadal pozostaje jednym z najpewniejszych punktów odniesienia dla firm szukających balansu między ceną a bezpieczeństwem.

Ekspert BCC o wysokości minimalnego wynagrodzenia w 2026 r.: „po raz pierwszy od wielu lat (rząd) pozwolił zadziałać algorytmowi wpisanemu w ustawę”. W ocenie eksperta, jest to ulga dla pracodawców

Od stycznia 2026 r. wzrośnie zarówno płaca minimalna, jak i minimalna stawka godzinowa. Rząd przyjął w tej sprawie rozporządzenie. Rozporządzenie z 11 września 2025 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2026 r. zostało ogłoszone w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej.

Zamknięcie granicy z Białorusią 2025 a siła wyższa w kontraktach handlowych. Konsekwencje dla biznesu

Czy zamknięcie granicy z Białorusią w 2025 roku to trzęsienie ziemi w kontraktach handlowych i biznesie? Nie. To test zarządzania ryzykiem kontraktowym w łańcuchu dostaw. Czy można powołać się na siłę wyższą?

REKLAMA

Dłuższy okres kontroli drogowej: nic się nie ukryje przed inspekcją? Jak firmy transportowe mogą uniknąć częstszych i wyższych kar?

Mija kilka miesięcy od wprowadzenia nowych zasad sprawdzania kierowców na drodze. Zmiana przepisów, wynikająca z pakietu mobilności, dwukrotnie wydłużyła okres kontroli drogowej: z 28 do 56 dni wstecz. Dla inspekcji transportowych w UE to znacznie rozszerzone możliwości nadzoru, dla przedsiębiorstw transportowych – szereg kolejnych wyzwań. Jak sobie radzić w zupełnie innej rzeczywistości kontrolnej, by unikać kar finansowych i innych poważnych konsekwencji?

Gdy przedsiębiorca jest w trudnej sytuacji, ZUS może przejąć wypłatę zasiłków

Brak płynności finansowej płatnika składek, który zatrudnia powyżej 20 osób, może utrudniać mu regulowanie świadczeń na rzecz pracowników. Takimi świadczeniami są zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński czy świadczenie rehabilitacyjne. W takiej sytuacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych może pomóc i przejąć wypłatę świadczeń. Potrzebny jest jednak wniosek płatnika lub ubezpieczonego.

Bezpłatny webinar: Czas na e-porządek w fakturach zakupowych

Zapanuj nad kosztami, przyspiesz pracę, zredukuj błędy. Obowiązkowy KseF przyspieszył procesy digitalizacji obiegu faktur. Wykorzystaj ten trend do kolejnych automatyzacji, również w obsłudze faktur przychodzących. Lepsza kontrola nad kosztami, eliminacja dokumentów papierowych i mniej pomyłek to mniej pracy dla finansów.

Pracodawcy będą musieli bardziej chronić pracowników przed upałami. Zmiany już od 1 stycznia 2027 r.

Dotychczas polskie prawo regulowało jedynie minimalne temperatury w miejscu pracy. Wkrótce może się to zmienić – rząd przygotował projekt przepisów wprowadzających limity także dla upałów. To odpowiedź na coraz częstsze fale wysokich temperatur w Polsce.

REKLAMA

Przywództwo to wspólna misja

Rozmowa z Piotrem Kolmasem, konsultantem biznesowym, i Sławomirem Faconem, dyrektorem odpowiedzialnym za rekrutację i rozwój pracowników w PLL LOT, autorami książki „The Team. Nowoczesne przywództwo Mission Command”, o koncepcji wywodzącej się z elitarnych sił specjalnych, która z powodzeniem sprawdza się w biznesie

Rośnie liczba donosów do skarbówki, ale tylko kilka procent informacji się potwierdza [DANE Z KAS]

Jak wynika z danych przekazanych przez 16 Izb Administracji Skarbowej, w I połowie br. liczba informacji sygnalnych, a więc tzw. donosów, skierowanych do jednostek KAS wyniosła 37,2 tys. Przy tym zestawienie nie jest pełne, bowiem nie zakończył się obowiązek sprawozdawczy urzędów skarbowych w tym zakresie. Zatem na chwilę obecną to o 4,2% więcej niż w analogicznym okresie 2024 roku, kiedy było ich 35,7 tys. Natomiast, zestawiając tegoroczne dane z tymi z I połowy 2023 roku, widać wzrost o 6%. Wówczas odnotowano 35,1 tys. takich przypadków. Poniżej omówienie dotychczasowych danych z Krajowej Administracji Skarbowej.

REKLAMA