REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przedsiębiorcy powinni uważać na niedozwolone klauzule w umowach

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Mateusz Groszyk
Prawnik
Chałas i Wspólnicy
Kancelaria Prawna
Przedsiębiorcy powinni uważać na niedozwolone klauzule w umowach
Przedsiębiorcy powinni uważać na niedozwolone klauzule w umowach
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Przy konstruowaniu umowy lub wzorca umowy przedsiębiorca powinien dokładnie zbadać treść stosowanych postanowień pod kątem ryzyka uznania ich przez sąd powszechny lub Prezesa UOKiK za abuzywne. Czym są klauzule niedozwolone i co warto o nich wiedzieć?
rozwiń >

O czym powinien pamiętać przedsiębiorca przy konstruowaniu umowy?

W systemie prawa cywilnego przewidzianych jest szereg środków prawnych mających na celu ochronę konsumentów, w rozumieniu art. 221 Kodeksu cywilnego (dalej: kc), czyli osób fizycznych dokonujących czynności prawnej z przedsiębiorcą, która nie jest związana z ich działalnością gospodarczą lub zawodową. Ustawodawca stoi na stanowisku, iż, w sferze kontraktowej to przedsiębiorca zajmuje silniejszą pozycję negocjacyjną względem konsumenta zważywszy na posiadane zasoby organizacyjno-ekonomiczne. Jednym ze środków ochrony prawnej konsumenta w stosunkach umownych z przedsiębiorcą jest możliwość uznania klauzuli umownej za niedozwolone postanowienie umowne. Zgodnie z art. 3851 kc, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które nie zostały uzgodnione indywidualnie, nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Takie postanowienia określa się inaczej mianem klauzul abuzywnych. 

Kiedy postanowienie umowne uznaje się za niedozwolone?

Ustawodawca uznaje za niedozwolone klauzule umowne takie postanowienia, które: 

  • nie zostały indywidualne uzgodnione z konsumentem,

  • kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, 

  • rażąco naruszają interesy konsumenta.

Brak indywidualnego uzgodnienia postanowienia oznacza, że konsument nie miał rzeczywistego wpływu na jego treść, co wynika bezpośrednio z treści art. 3851 § 3 kc. Znaczenie dwóch pozostałych przesłanek zostało wyjaśnione w dorobku judykatury.

Za postanowienia kształtujące prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami w wyroku z dnia 25 stycznia 2016 r. (sygn. akt XVII AmC 20833/13) Sąd Okręgowy w Warszawie uznał „działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające na niekorzyść od przyjętych standardów postępowania”. 

W odniesieniu do przesłanki rażącego naruszenia interesów, Sąd Okręgowy w Warszawie w tym samym wyroku wskazał, że „pojęcie »interesów konsumenta« należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny. Mogą tu bowiem wejść w grę także inne aspekty, jak choćby zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp.”. Jednocześnie z treści art. 3851 § 1 kc wynika, że o uznaniu klauzuli za abuzywną decyduje możliwość uznania naruszenia interesów konsumenta za rażące.

Tryb uznania klauzuli umownej za abuzywną

O abuzywności klauzuli umownej może orzec sąd powszechny w postępowaniu cywilnym, co stanowi tzw. incydentalną kontrolę. Możliwa jest również tzw. abstrakcyjna kontrola klauzuli umownej, przeprowadzana przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w trybie przepisów postępowania administracyjnego na podstawie art. 23b – 23d ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2024 r. poz. 594) (dalej: ustawa o uokik). Wówczas, jeżeli zostanie stwierdzone naruszenie zakazu stosowania klauzul abuzywnych w umowach zawieranych z konsumentami na podstawie wzorca stosowanego przez przedsiębiorcę, Prezes UOKiK wydaje decyzję administracyjną o uznaniu postanowienia wzorca umownego za niedozwolone. 

Skutek uznania postanowienia umownego za niedozwolone

Uznanie postanowienia kontraktu za niedozwoloną klauzulę umowną skutkuje bezskutecznością tego postanowienia, natomiast pozostała część umowy nadal obowiązuje strony. Postanowienia określające główne świadczenia stron, takie jak cena czy wynagrodzenie, nie podlegają badaniu pod kątem abuzywności, pod warunkiem, że zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. 

Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 23d ustawy o uokik, prawomocna decyzja Prezesa UOKiK stwierdzająca abuzywność postanowienia wzorca umowy wydana w wyniku abstrakcyjnej kontroli ma skutek wobec przedsiębiorcy, który stosował niedozwolone postanowienie umowne oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie postanowienia wzorca wskazanego w decyzji. 

W przypadku stwierdzenia abuzywności klauzuli w drodze postępowania administracyjnego, sankcje mogą być znacznie bardziej dotkliwe. Prezes UOKiK może nałożyć również na przedsiębiorcę, nawet działającego nieumyślnie, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary (art. 106 ust. 1 pkt 3a ustawy o uokik).

Ciężar wykazania

Art. 3851 §4 Kodeksu cywilnego wprowadza wyjątek od ogólnej zasady rozkładu ciężaru dowodu wynikającej z art. 6 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 3851 § 4 kc, to podmiot, który twierdzi, że badane postanowienie umowne zostało uzgodnione indywidualnie, ponosi ciężar dowodu w tej kwestii. Przepis ten ustanawia domniemanie, że postanowienia zawarte we wzorcu umownym przedsiębiorcy nie były indywidualnie uzgadniane z konsumentem. W związku z tym, to przedsiębiorca musi wykazać, że konsument miał wpływ na uzgodnienie danej klauzuli umownej. 

Chwila oceny

Sąd lub Prezes UOKiK badający klauzulę umowną pod kątem abuzywności, dokonuje jej oceny według stanu z chwili zawarcia umowy przez strony. W ocenie tej uwzględnia się treść klauzuli, okoliczności jej zawarcia oraz umowy powiązane z umową zawierającą oceniane postanowienia. 

Podsumowanie

Przy konstruowaniu umowy lub wzorca umowy przedsiębiorca powinien dokładnie zbadać treść stosowanych postanowień pod kątem ryzyka uznania ich przez sąd powszechny lub Prezesa UOKiK za abuzywne. W tym celu warto sprawdzić, czy analogiczne klauzule nie figurują w przykładowym katalogu niedozwolonych postanowień umownych zawartym w art. 3853 Kodeksu cywilnego. Istotnym źródłem wiedzy o klauzulach uznanych za niedozwolone jest również orzecznictwo sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego. Pomocne może być także upewnienie się, że podobne klauzule nie są umieszczone w rejestrze postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, prowadzonym przez Prezesa UOKiK. 

Autor: Prawnik Mateusz Groszyk, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy

 

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy wspólnik mniejszościowy zawsze jest na straconej pozycji?

Wspólnik posiadający mniejszościowy pakiet udziałów w spółce z o.o. nie musi już na starcie znajdować się na przegranej pozycji w potencjalnym sporze ze wspólnikiem większościowym. Kluczowe jest, aby taki udziałowiec znał swoje prawa w spółce oraz aktywnie i umiejętnie z nich korzystał, co w ostatecznym rozrachunku może przyczynić się do skutecznej obrony interesu wspólnika mniejszościowego i zachowania przez niego wpływu na spółkę.

Polski Akt o Dostępności – jakie zmiany czekają przedsiębiorców?

Od 28 czerwca 2025 r. produkty i usługi wprowadzane na rynek będą musiały spełniać określone wymogi i być dostosowane również do osób z niepełnosprawnościami. To oznacza wiele zmian również dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Polski Akt o Dostępności – jak się przygotować?

Już pod koniec czerwca wchodzi w życie Polski Akt o Dostępności. Nowe przepisy oznaczają dla przedsiębiorców nie tylko obowiązki, ale i nowe możliwości. Kogo dotyczą te zmiany? Co czeka konsumentów, a co przedsiębiorców? Skąd można wziąć pieniądze na ich wprowadzenie?

Zaprojektuj z nami swoją pierwszą innowację – poznaj bezpłatną usługę Innovation Coach i weź udział w wydarzeniu w Łodzi

W dobie dynamicznych zmian technologicznych i rosnącej konkurencji, przedsiębiorcy coraz częściej poszukują sposobów na wdrażanie innowacji w swoich firmach. Nie każdy jednak wie, od czego zacząć, jak zdobyć fundusze na rozwój, czy jak skutecznie przejść przez proces planowania i realizacji innowacyjnego projektu.

REKLAMA

Odroczenie terminu płatności składek ZUS. Kto i na jakich zasadach może skorzystać z odroczenia terminu płatności składek?

Odroczenie terminu płatności składek ZUS. Kto i na jakich zasadach może skorzystać z odroczenia terminu płatności składek? W ubiegłym roku z odroczenia terminu płatności składek najczęściej korzystali mali płatnicy.

Przewodnik po spółce w Delaware – wszystko, co musisz wiedzieć zanim założysz firmę w USA

Założenie spółki w Stanach Zjednoczonych, a w szczególności w stanie Delaware, to marzenie wielu przedsiębiorców – zarówno z Polski, jak i z całego świata. Delaware od dekad uważany jest za światowe centrum dla biznesu dzięki swojej wyjątkowej legislacji, przyjaznemu klimatowi dla przedsiębiorców oraz elastycznym strukturze prawnej. Ale czy spółka w Delaware to dobry wybór dla każdego? I co warto wiedzieć zanim złożysz wniosek o rejestrację?

Europejski Akt Dostępności zacznie obowiązywać od 28 czerwca 2025 roku. Za niespełnienie wymagań dyrektywy wysokie kary

Zbliża się termin, od którego wszystkie firmy świadczące określone usługi lub sprzedające wybrane produkty będą musiały zapewnić ich dostępność dla osób z niepełnosprawnościami. Od 28 czerwca 2025 r. niespełnienie wymagań może wiązać się z wysokimi grzywnami oraz utratą reputacji.

JDG a spółka z o.o. Którą formę działalności wybrać? [Porównanie]

Podejmując decyzję o własnym biznesie, każdy przedsiębiorca staje przed wyborem formy działalności. Większość z nas waha się pomiędzy jednoosobową działalnością gospodarczą (JDG) a spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.). Każda z tych form ma swoje plusy i minusy. W artykule spróbuję przybliżyć czym się różnią.

REKLAMA

Pożyczka dla firm: Szansa na rozwój czy ryzyko?

Prowadzisz firmę? Na pewno doświadczasz różnych wyzwań związanych z zarządzaniem własnym biznesem. Zmieniające się trendy, rosnąca konkurencja, potrzeba implementowania nowych technologii – to tylko niektóre z powodów, dla których musisz stale szukać sposobów na rozwój i reklamę. Pytanie nierzadko brzmi, skąd wziąć na to pieniądze?

Prognozy: zamiast powrotu Koniunktury, europejskie firmy może dotknąć fala bankructw na niespotykaną dotąd skalę

Po kilku latach wysokiej inflacji i restrykcyjnej polityki pieniężnej banków centralnych, europejskie przedsiębiorstwa z nadzieją patrzyły na rok 2025, oczekując wreszcie wzrostu gospodarczego. W obecnej sytuacji geopolitycznej trudno jednak zachować optymizm.

REKLAMA