Wydanie wzorca umownego w trakcie trwania stosunku o charakterze ciągłym

Przystępujący do umowy współkształtowanej przez wzorce umowne ogranicza się zatem jedynie do zaakceptowania określonej treści tejże czynności prawnej (adhezji).

Szczególny przypadek, w obrębie zdarzeń związanych z posługiwaniem się wzorcami umownymi, stanowi jego wydanie w trakcie istnienia uprzednio zawiązanego stosunku umownego o charakterze ciągłym. Takie zdarzenia można dość często zaobserwować w ramach rozciągniętej w czasie relacji pomiędzy przedsiębiorcami, którzy wydają lub zmieniają swoje ogólne warunki umów.

Umowa adhezyjna

W tym zakresie istotny jest przepis art. 384¹ k.c. Stanowi on generalną normę, uprawniającą proponenta (autora wzorca) do wydania wzorca umownego, który będzie wpływał na treść już istniejącego zobowiązania.

Zakres takiej kompetencji został jednakże ograniczony do stosunków o charakterze ciągłym, a więc takich gdzie rozmiar świadczenia jednej lub obydwu stron jest uzależniony od czynnika czasu. W doktrynie przyjęto stanowisko, iż dyspozycja art. 384¹ k.c. obejmuje zarówno wydanie nowego wzorca w relacji do stosunku, który nie był kształtowany wcześniej przez żaden regulamin, lub zmianę już istniejącego wzorca umownego.

Art. 384¹ kc:

Wzorzec wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym wiąże drugą stronę, jeżeli zostały zachowane wymagania określone w art. 384, a strona nie wypowiedziała umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia.

Dominującym poglądem jest także stwierdzenie, iż norma z art. 384¹ k.c. nie stanowi samoistnej podstawy do wydania lub zmiany ogólnych warunków umów. Możliwość skorzystania przez proponenta z takiego uprawnienia musi być uprzednio przewidziana w umowie kreującej stosunek ciągły, w formie tzw. klauzuli modyfikacyjnej. Poprawnie sformułowana klauzula powinna określać okoliczności, po których nastąpieniu aktualizuje się kompetencja do wydania wzorca. Nie może mieć ona charakteru blankietowego, co przez swą niedookreśloność uniemożliwiałoby ocenę czy skorzystanie przez proponenta z uprawnienia było rzeczywiście uzasadnione. Ponadto klauzula modyfikacyjna nie może uprawniać do zmian, dotyczących istotnych elementów umowy. Tylko właściwie skonstruowana treść takiego postanowienia jest podstawą do skorzystania z dyspozycji art. 384¹ k.c.

Klauzula niespełniająca powyższych wymogów może zostać uznana za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego (art. 58§2 k.c.) lub za nieuczciwą, gdy spełnia cechy postanowienia jednostronnie narzuconego w zakresie stosunków konsumenckich (art. 385¹ k.c. w zw. z art. 385³ pkt. 10 k.c.).

Co to są niedozwolone klauzule umowne