Bezpieczeństwo i higiena pracy w czasie epidemii koronawirusa

Przepisy Kodeksu pracy nakładają na pracodawców bezwzględny obowiązek ochrony zdrowia i życia pracowników oraz zapewnienia im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 207 Kodeksu pracy). Oznacza to konieczność reagowania na bieżące potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny w pracy, dostosowywania środków podejmowanych w celu ochrony zdrowia i życia pracowników, ciągłego śledzenia zmieniających się warunków wykonywania pracy oraz stałego informowania pracowników o pojawiających się zagrożeniach dla zdrowia i życia. Panujący obecnie stan epidemii SARS-CoV-2 wymógł wprowadzenie nowych rozwiązań z zakresu bhp mających na celu minimalizowanie kontaktu z osobami zarażonymi wirusem.

1. Badania lekarskie pracowników

Uchwalane w związku z epidemią koronawirusa SARS-CoV-2 przepisy dotyczące szczególnych rozwiązań związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 wprowadziły nowe rozwiązania bhp odnoszące się do czasowego zawieszenia niektórych obowiązków pracodawców, związanych z profilaktyczną opieką lekarską nad pracownikami.

1.1. Wstępne badania lekarskie

Zgodnie z przepisami specjalnymi w przypadku braku dostępności lekarza, uprawnionego do przeprowadzenia przewidzianego przepisami Kodeksu pracy badania wstępnego kandydata na pracownika lub badania kontrolnego, takie badanie może przeprowadzić (i wydać odpowiednie orzeczenie) lekarz innej, dowolnej specjalności. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza włącza się do akt osobowych pracownika. Utraci jednak ono moc po upływie 30 dni od dnia odwołania stanu epidemii. Oznacza to, że po ustaniu stanu epidemii trzeba będzie powtórnie skierować pracownika na takie badania do lekarza medycyny pracy.

1.2. Okresowe badania lekarskie

Czasowo zostały zawieszone obowiązki pracodawców związane z:

• kierowaniem pracowników na okresowe badania lekarskie, o których mowa w art. 229 § 2 zd. 1 Kodeksu pracy, oraz wykonywaniem tych badań przez pracowników,
• kierowaniem na dodatkowe okresowe badania lekarskie, o których mowa w art. 229 § 5 Kodeksu pracy, osób zatrudnionych w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających oraz wykonywaniem tych badań przez pracowników, po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami,
• wykonywaniem przez kierowców wykonujących przewóz drogowy badań okresowych (lekarskich i psychologicznych) umożliwiających zatrudnianie ich przez przedsiębiorcę lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy, o którym mowa w art. 4 ustawy o transporcie drogowym,
• wykonywaniem przez maszynistów pojazdów kolejowych badań okresowych (lekarskich i psychologicznych) umożliwiających ich zatrudnianie przez podmioty wykonujące przewóz kolejowy, o którym mowa w art. 4 ustawy o transporcie kolejowym,
• wykonywaniem przez nauczycieli akademickich badań okresowych umożliwiających ich zatrudnianie przez uczelnie, badań lekarskich w celu wydania orzeczenia o potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia.

Po odwołaniu wprowadzonego 20 marca 2020 r. w drodze rozporządzenia stanu epidemii pracodawcy i pracownicy będą zobowiązani niezwłocznie podjąć działania zmierzające do wykonania wszystkich wyżej wymienionych badań i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 60 dni od dnia odwołania stanu epidemii.

2. Szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy

W okresie stanu epidemii dopuszcza się przeprowadzanie szkoleń wstępnych w dziedzinie bhp w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, z wyjątkiem instruktażu stanowiskowego:

• pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym,
• pracownika zatrudnionego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych,
• pracownika przenoszonego na stanowisko robocze lub stanowisko, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych,
• ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.

W przypadku gdy termin przeprowadzenia szkolenia okresowego przypada w okresie obowiązywania stanu epidemii lub w okresie 30 dni od dnia odwołania stanu epidemii, termin na przeprowadzenie tego szkolenia zostaje wydłużony do 60 dni od dnia odwołania stanu epidemii.

3. Karty ryzyka zawodowego

Obecna sytuacja epidemiczna wymaga przeanalizowania przez zespoły bhp dokumentacji dotyczącej ryzyka zawodowego. Sprawdzenia wymaga, czy praca na stanowiskach występujących u danego pracodawcy nie niesie ryzyka zakażenia. Czy takie ryzyko nie powoduje dodatkowego stresu u pracowników? Jeśli tak się dzieje, konieczne jest zmodyfikowanie kart ryzyka, a następnie poinformowanie o tych zmianach zatrudnione osoby.

4. Pomiar temperatury ciała

W związku z licznymi wątpliwościami dotyczącymi dopuszczalności wykonywania u pracowników pomiaru temperatury ciała Prezes UODO 5 maja 2020 r. w swoim stanowisku wskazał, że pracodawca może mierzyć temperaturę pracownikom lub zbierać oświadczenia o stanie ich zdrowia wyłącznie w przypadku, w którym Główny Inspektor Sanitarny wyda decyzję nakładającą na niego taki obowiązek. W stanowisku UODO podkreślono, że przepisy prawa nie regulują, jaka konkretna wysokość temperatury daje podstawę do stwierdzenia, że pracownik jest chory na COVID-19 bądź zakażony wirusem SARS-CoV-2. Dlatego to służby sanitarne, a nie pracodawca, podejmując określone działania, wskazują w konkretnych przypadkach na przyjmowanie właściwych rozwiązań.

Aby uzyskać dostęp do całego artykułu zamów abonament INFORLEX Twój Biznes. PROMOCJA! Teraz dwa dostępy w cenie 98 zł za miesiąc. Kup dostęp >>

Podstawa prawna:

• art. 207 § 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

• art. 12a, art. 12e, art. 17 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875

• § 7 ust. 3 pkt 3 rozporządzenie Rady Ministrów z 29 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii - Dz.U. z 2020 r. poz. 964; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1031

Marta Goroszkiewicz

specjalista z zakresu prawa pracy ze szczególnym uwzględnieniem tematyki bhp, prawnik, wykładowca akademicki, autorka licznych publikacji