Jak, zgodnie z prawem, pozbyć się niechcianego wspólnika

Obowiązujący kodeks spółek handlowych (k.s.h.) reguluje kilka instytucji, których zastosowanie może prowadzić do zmniejszenia składu osobowego wspólników spółki z o.o. Należy jednak mieć świadomość, że ich zastosowanie, zwłaszcza w przypadku istnienia konfliktu miedzy wspólnikami, może być czasochłonne. Ponadto należy pamiętać, że wspólnik opuszczający spółkę ma prawo do godziwego wynagrodzenia za swoje udziały - niezależnie od tego, w jakim trybie opuszcza spółkę. Trzeba się więc liczyć z koniecznością wypłacenia mu odpowiedniej sumy przez spółkę, wspólnika (lub wspólników) albo osobę trzecią, która przystąpi do spółki.

Wskazanie nabywcy przez spółkę

Zgodnie z art. 182 § 1 k.s.h. umowa spółki może uzależnić zbycie przez wspólnika udziału od zgody spółki. W związku z tym należy zauważyć, iż określenie ograniczeń zbywalności udziału powinno być dokonane w umowie spółki. Jeżeli umowa spółki nie określa szczegółów tych ograniczeń, to znajdą zastosowanie odpowiednie przepisy kodeksowe (art. 182 § 2 k.s.h.). W takim wypadku decyzja spółki w sprawie zbycia udziału jest wyrażana przez zarząd w formie pisemnej. W przypadku gdy zarząd odmawia wyrażenia zgody na zbycie udziałów, wtedy wspólnik może wystąpić do sądu rejestrowego z wnioskiem o wyrażenie zgody na zbycie udziałów - mimo braku zgody ze strony spółki. Sąd rejestrowy może pozwolić na zbycie udziałów tylko wtedy, gdy istnieją ku temu ważne powody (obowiązek wykazania istnienia tych powodów obciąża wnioskodawcę). Jeżeli wspólnik złoży do sądu rejestrowego wniosek o wyrażenie zgody na zbycie udziałów, to spółka ma jeszcze możliwość przeciwdziałania wstąpieniu nieznanych osób trzecich do spółki, tj. może w terminie wyznaczonym przez sąd rejestrowy przedstawić innego, wybranego przez siebie, kandydata na nabywcę udziałów. W takiej sytuacji nowym wspólnikiem - na skutek nabycia udziałów od opuszczającego spółkę wspólnika - zostanie osoba wskazana przez spółkę. W razie przedstawienia przez spółkę innego nabywcy i braku porozumienia między nim a wspólnikiem chcącym zbyć swój udział, cenę nabycia i termin jej zapłaty ustala sąd rejestrowy na wniosek wspólnika lub spółki po zasięgnięciu, w miarę potrzeby, opinii biegłego. Należy jednocześnie pamiętać, że jeżeli wskazana przez spółkę osoba nie uiści ceny nabycia w wyznaczonym terminie, to wspólnik może całkowicie swobodnie rozporządzać swoim udziałem, tj. sprzedać go dowolnej osobie trzeciej. Uprawnienie wspólnika do swobodnego rozporządzenia udziałem jednak nie powstanie, jeśli umyślnie nie przyjął zapłaty oferowanej mu przez nabywcę udziału wskazanego przez spółkę.