Niepodzielny majątek spółki cywilnej

CO WYNIKA Z PRZEPISÓW

Jak stanowi art. 863 par. 1 kodeksu cywilnego - wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. W czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników. Podobnie wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku. Uzupełnieniem wskazanej regulacji współwłasności łącznej jest art. 864 k.c., zgodnie z którym za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie. Jak widzimy, na gruncie przytoczonych przepisów podstawową cechą spółki cywilnej jest istnienie specjalnego rodzaju współwłasności - tzw. współwłasności łącznej, zwanej też bezudziałową lub do niepodzielnej ręki. Jej cechą charakterystyczną jest brak udziałów, co sprawia, że niefortunne okazują się sformułowania art. 863 par. 1 k.c. dotyczące udziałów w majątku spółki. W trakcie prawnego istnienia spółki żaden z jej wspólników nie może dysponować jej majątkiem. Po prostu każdemu przysługują równe prawa do całości majątku. Zgodnie z art. 158 k.c. umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.

ANALIZA PRAWNA

Podkreślenia wymaga fakt, że chociaż na skutek zawiązania spółki i wniesienia do niej wkładów dochodzi do powstania pewnej zorganizowanej masy majątkowej, to jednak w żadnym razie nie jest ona majątkiem spółki. Naturalnie sformułowanie majątek spółki jest często spotykane w praktyce; da się je nawet wyinterpretować z norm ustawowych, niemniej jednak jest ono nieścisłe i współwłasność łączna dotyczy majątków osobistych wspólników. Po prostu część tych majątków przeniesiona w formie wkładów na rzecz spółki staje się mieniem wspólnym. Jeżeli do spółki wnoszona jest nieruchomość, to konieczna jest forma aktu notarialnego z tej przyczyny, że dojdzie do przetransponowania części prawa własności nieruchomości. Podobnie jest zresztą w sytuacji przystąpienia nowego wspólnika, choć akurat to ostatnie sformułowanie było krytykowane w doktrynie - podnoszono w szczególności, że z samego charakteru współwłasności łącznej w spółce cywilnej wynika niedopuszczalność przeniesienia w drodze umowy między wspólnikiem a osobą trzecią prawa do członkostwa w spółce. W oczywisty sposób przeczyłoby to jednak potrzebom obrotu. Na takim też stanowisku stanął Sąd Najwyższy w dwóch uzupełniających się orzeczeniach. Po pierwsze w postanowieniu z 16 marca 2005 r. (sygn. akt II CK 700/04, Biul. SN z 2005 r. nr 7, poz. 13) wskazano, że należąca do spółki cywilnej nieruchomość, w razie ustąpienia wspólnika, staje się własnością bezudziałową pozostałych wspólników i podlega ujawnieniu w księdze wieczystej z pominięciem formy czynności prawnej zastrzeżonej dla zbycia nieruchomości.