Ulga w oskładkowaniu działalności gospodarczej

Niektóre osoby rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej mogą skorzystać z ulgi w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne. Przewidziana jest ona dla osób, które rozpoczęły wykonywanie działalności gospodarczej po 24 sierpnia 2005 r. (tj. po wejściu w życie ustawy z 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw - DzU nr 150, poz. 1248).

Ulga polega na tym, że przez okres pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej można opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od zadeklarowanej kwoty, jednak nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób niekorzystających z ulgi w opłacaniu składek stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy.

Przy obliczaniu okresu pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych bierze się pod uwagę tylko i wyłącznie pełne miesiące kalendarzowe. Nie uwzględnia się miesiąca, w trakcie którego przedsiębiorca rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. Załóżmy, że osoba rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej od 18 sierpnia 2010 r. Tym samym ma prawo do opłacania niższych składek za okres od 18 sierpnia 2010 r. do 31 sierpnia 2012 r. Jeżeli osoba prowadząca działalność nie skorzysta z ulgi przez okres 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, wówczas prawo do tej ulgi przepada. Przepisy nie przewidują też możliwości zawieszenia czy przerwania biegu okresu ulgi w opłacaniu składek.

Osoby prowadzące działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania. Osoby takie obowiązkowo podlegają również ubezpieczeniu zdrowotnemu. Natomiast ubezpieczenie chorobowe dla osób prowadzących działalność gospodarczą jest dobrowolne. Będą one podlegać ubezpieczeniu chorobowemu od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniem, jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek został złożony.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób korzystających z ulgi w opłacaniu składek stanowi zadeklarowana kwota, obecnie nie niższa niż 395,10 zł (tj. 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia; od 1 stycznia 2010 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1317 zł). Podstawa ta ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu, jeżeli działalność została rozpoczęta albo zakończona w trakcie miesiąca kalendarzowego lub gdy osoba prowadząca działalność przez część miesiąca była niezdolna do pracy i spełniała warunki do przyznania zasiłku chorobowego. Dla porównania podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób niekorzystających z ulgi w opłacaniu składek stanowi kwota zadeklarowana, obecnie nie niższa niż 1887,60 zł (3146 zł x x 60%).

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tj. 395,10 zł (dla uprawnionych do ulgi) lub 1887,60 zł (dla nieuprawnionych do ulgi).

Preferencyjne zasady opłacania składek nie dotyczą składki na ubezpieczenie zdrowotne. Miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie może być niższa od 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2009 r. W 2010 r. jest to kwota 2592,46 zł. Składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2010 r., począwszy od składek należnych od 1 stycznia 2010 r., nie może być niższa niż 233,32 zł (tj. 9% podstawy wymiaru). Składka na ubezpieczenie zdrowotne nie ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu, nawet gdy działalność została rozpoczęta lub zakończona w trakcie miesiąca, jak również za okres pobierania zasiłków.

Osoby prowadzące działalność gospodarczą mają także obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy. Ustalone są one od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jeżeli wynoszą one (w przeliczeniu na okres miesiąca) co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. W związku z tym, że kwota, która jest podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej (spełniających kryteria określone w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia - osoby te nie mają obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy.

Z preferencyjnych zasad opłacania składek nie mogą skorzystać osoby, które:

• prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,

• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej, w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym, wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Z możliwości opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej przez siebie kwoty, jednak nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, mogą skorzystać jedynie osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, w tym wspólnicy spółki cywilnej. Działalnością gospodarczą jest działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Z preferencyjnych zasad opłacania składek nie mogą skorzystać również wspólnicy spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich oraz jednoosobowy wspólnik spółki z o.o., a także twórcy i artyści.

Iwona Mackiewicz

Podstawa prawna:

• art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),

• art. 104 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.),

• art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.),

• obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 19 stycznia 2010 r. w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2009 r. (MP nr 4, poz. 39),

• obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z 24 lipca 2009 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2010 r. (MP nr 48, poz. 709).