Kontrola warunków pracy

Jeśli inspektor pracy wyda decyzję przed upływem terminu do zapoznania się podmiotu kontrolowanego z zebranym materiałem dowodowym oraz do złożenia uwag (czyli przed upływem 7 dni od dnia przedstawienia protokołu), stanowi to naruszenie art. 10 k.p.a. Takie działanie uzasadnia - w razie wniesienia środka zaskarżenia - uchylenie decyzji w ramach postępowania odwoławczego w toku instancji i ewentualnej skargi do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego (wyrok WSA w Warszawie z 19 lipca 2006 r., I SA/Wa 756/06, niepubl.).

Podmiot kontrolowany, do którego została skierowana decyzja, jest zobowiązany poinformować organ, który wydał decyzję, o jej realizacji z upływem terminu określonego w decyzji (art. 35 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy; zwanej dalej ustawą o PIP). Gdy był adresatem wystąpienia, jest zobowiązany zawiadomić odpowiedni organ PIP o terminie i sposobie realizacji wniosków pokontrolnych. O ile niewykonanie w wyznaczonym terminie nakazu należy do katalogu wykroczeń przeciwko prawom pracownika, o tyle samo niedopełnienie obowiązku zawiadomienia o wykonaniu decyzji, a także terminie i sposobie realizacji wniosków zawartych w wystąpieniu nie jest objęte takim katalogiem.

Nakaz usunięcia uchybień

Przesłanką wydania nakazu usunięcia uchybień zgodnie z art. 11 pkt 1 ustawy o PIP może być stwierdzenie naruszenia przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Nietrudno dostrzec, że zapis wymienionego przepisu jest bardzo szeroki i nie ogranicza możliwości wydawania nakazów usunięcia uchybień do stanów, których zaistnienie może skutkować zagrożeniem życia i zdrowia pracowników.

Nakazując usunięcie uchybień polegających na naruszeniu przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, inspektor pracy decyduje, że niezgodny z przepisami lub zasadami bhp stan faktyczny ma być doprowadzony do stanu zgodnego z przepisami prawa lub zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy w ustalonym przez niego terminie.

Naruszeniami przepisów lub zasad bhp będą m.in.:

• nieudostępnienie pracownikom zatrudnionym na wolnym powietrzu w porze zimowej pomieszczeń ogrzewanych,

• niezapewnienie w wymaganym zakresie pomieszczeń higienicznosanitarnych,

• nieoznakowanie stref ochronnych, stref bezpieczeństwa,

• dopuszczenie do wykonywania pracy pracownika nielegitymującego się aktualnym zaświadczeniem:

- lekarskim o braku przeciwwskazań zdrowotnych do zatrudnienia na określonym stanowisku pracy;

- o odbyciu wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Termin wykonania decyzji nakazującej usunięcie uchybień może być przez inspektora pracy określony alternatywnie przez:

• wskazanie daty ścisłej, np. do 22 lutego 2010 r.,

• nadanie nakazowi rygoru natychmiastowej wykonalności (art. 108 § 1 k.p.a.).

Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności jest możliwe pod warunkiem, że jest to konieczne ze względu na ochronę zdrowia i życia ludzkiego.

Inspektor pracy nie jest uprawniony do wskazywania sposobu, w jaki zastany stan faktyczny ma być doprowadzony do poziomu zgodnego z prawem lub zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Wybór sposobu realizacji nakazu należy wyłącznie do podmiotu kontrolowanego będącego adresatem decyzji nakazowej.

Przykład

W pomieszczeniu magazynu wyrobów gotowych nr 105 umieścić informację o dopuszczalnym obciążeniu stropów.

Podstawa prawna:

• art. 11 pkt 1 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589 ze zm.),

• art. 214 § 2 Kodeksu pracy,

• § 17 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Termin wykonania: nakazowi nadaję rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 108 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, ponieważ jest to konieczne ze względu na ochronę zdrowia i życia ludzkiego.

Nakaz wstrzymania prac lub działalności

Inspektor pracy jest uprawniony nakazać wstrzymanie prac lub działalności, gdy naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zasad bhp powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników albo innych osób wykonujących te prace. Występowanie w ocenie inspektora pracy bezpośredniości zagrożenia musi być odnotowane - w sposób jednoznaczny - w protokole kontroli.

W piśmiennictwie stan bezpośredniości zagrożenia życia i zdrowia definiuje się jako sytuację, w której może nastąpić znaczne prawdopodobieństwo wystąpienia szkody. Chodzi tu o przypadki, gdy szkoda wprawdzie jeszcze nie nastąpiła, jednak prawdopodobieństwo jej nastąpienia jest znaczne, np. robotnicy pracują na wysokości bez wymaganych (odpowiednich ze względu na warunki wykonywania pracy) zabezpieczeń - dekarz wykonuje obróbki blacharskie na połaci dachu o znacznym nachyleniu.

WAŻNE!

Termin wykonania decyzji nakazującej wstrzymanie prac lub działalności - z mocy samej ustawy - jest natychmiastowy.

Wznowienie wstrzymanych prac lub działalności - po usunięciu stwierdzonej nieprawidłowości - następuje na polecenie pracodawcy (osoby działającej w jego imieniu). Nie jest wymagane uprzednie uzyskanie zgody inspektora pracy.

Przykład

Wstrzymać prace na elewacji budynku przy ul. Karuzelowej 3 wykonywane z użyciem podestu ruchomego do czasu dodatkowego zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości pracowników zatrudnionych przy tych pracach.

Podstawa prawna:

• art. 11 pkt 2 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589 ze zm.),

• § 142 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (DzU nr 47, poz. 401).

Termin wykonania: nakaz podlega natychmiastowemu wykonaniu na mocy art. 11 pkt 2 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589 ze zm.).

Jan Pióro 

Podstawa prawna:

• art. 11 pkt 1, art. 33 ust. 1, art. 35 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589 ze zm.).