REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Tryb ustalania systemów i rozkładów czasu pracy

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Monika Frączek
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Czas pracy pracowników jest jednym z najtrudniejszych problemów kadrowych, z jakim musi się zmierzyć pracodawca. Powinien on zatem zwrócić szczególną uwagę na przepisy normujące tę dziedzinę, aby właściwie wprowadzać systemy i rozkłady czasu pracy.

Systemy i rozkłady czasu pracy ustala się w układzie zbiorowym pracy, natomiast jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy - w regulaminie pracy. Pracodawca zatrudniający do 20 osób, który nie ma obowiązku wydawania regulaminu pracy - systemy i rozkłady czasu pracy ustala w obwieszczeniu (art. 150 k.p.).

REKLAMA

REKLAMA

Systemy czasu pracy

Kodeks pracy dopuszcza stosowanie następujących systemów czasu pracy:

• podstawowy system czasu pracy, w którym praca jest wykonywana przez 8 godzin na dobę (art. 129 k.p.),

REKLAMA

• równoważny system czasu pracy, który dopuszcza przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin, przy jednoczesnym skróceniu czasu pracy w innych dniach lub zapewnieniu większej liczby dni wolnych od pracy (art. 135 k.p.),

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• równoważny system czasu pracy, który dopuszcza przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 16 godzin, przy jednoczesnym skróceniu czasu pracy w innych dniach lub zapewnieniu większej liczby dni wolnych od pracy - system ten może być stosowany wyłącznie przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy (art. 136 k.p.),

• równoważny system czasu pracy, który dopuszcza przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, przy jednoczesnym skróceniu czasu pracy w innych dniach lub zapewnieniu większej liczby dni wolnych od pracy - system ten może być stosowany tylko do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych (art. 135 k.p.),

• system czasu pracy w tzw. ruchu ciągłym, w którym jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 tygodni, przy czym jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin - system ten może być stosowany wyłącznie przy pracach w ruchu ciągłym, a także w przypadku gdy praca nie może być wstrzymana ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności (art. 138 k.p.),

• system przerywanego czasu pracy, który dopuszcza wprowadzenie jednej przerwy w pracy w ciągu doby, trwającej nie dłużej niż 5 godzin (art. 139 k.p.),

• system zadaniowego czasu pracy (art. 140 k.p.), który charakteryzuje się znaczną swobodą pracownika w kształtowaniu swojego rozkładu czasu pracy,

• system skróconego tygodnia pracy, w którym dopuszczalne jest wykonywanie pracy przez pracownika przez mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia, przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin (art. 143 k.p.),

• system pracy weekendowej, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta (art. 144 k.p.).

Można stosować również tzw. system ruchomego czasu pracy, w którym pracownik sam ustala, kiedy - w danym dniu - chce rozpoczynać i kończyć swoją pracę. Tego systemu nie reguluje Kodeks pracy, natomiast jego wprowadzenie możliwe jest na podstawie wykładni Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz PIP, które dopuszczają wprowadzenie w firmie takiego systemu.

Pracodawca ma prawo wybrać jeden lub kilka systemów, w zależności od potrzeb firmy.

U pracodawcy mogą obowiązywać na przykład następujące systemy czasu pracy:

• podstawowy - zmianowy - w stosunku do pracowników zatrudnionych przy liniach produkcyjnych produkcji,

Przykład

Pracownicy działu produkcji pracują w podstawowym systemie czasu pracy, po 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy oraz w zmianowym rozkładzie czasu pracy.

Ustala się następujące godziny zmian:

I zmiana: 6.00 - 14.00,

II zmiana: 14.00 - 22.00,

III zmiana: 22.00 - 6.00.

• podstawowy - ruchomy - w dziale kadr, księgowości,

Przykład

Pracownicy działu kadr i księgowości pracują w systemie ruchomego czasu pracy, zgodnie z którym rozpoczynają pracę między godz. 7.00 a 10.00 w każdym dniu tygodnia, od poniedziałku do piątku i kończą ją odpowiednio między godz. 15.00 a 18.00.

Niezależnie od godzin rozpoczęcia i zakończenia pracy pracownik jest zobowiązany do wykorzystania nieprzerwanego 11-godzinnego dobowego okresu odpoczynku.

• równoważny - w sekretariacie firmy i w zakładowych sklepach,

Przykład

Pracownicy sekretariatu i zakładowych sklepów wykonują pracę w systemie równoważnego czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy.

• zadaniowy - dla przedstawicieli handlowych, dostawców, serwisantów, informatyków, ekipy sprzątającej,

Rozkład czasu pracy

Rozkład czasu pracy to rama, na podstawie której ustala się czas pracy pracowników w firmie. Każdy pracodawca musi mieć rozkład czasu pracy. Natomiast część pracodawców musi mieć jeszcze dodatkowo harmonogramy czasu pracy.

To, czy w firmie wystarczy sam rozkład czasu pracy, czy trzeba mieć jeszcze harmonogram, zależy od tego, w jaki sposób rozkład czasu pracy został ustalony (czy jest „elastyczny” czy „sztywny”), a także od systemu czasu pracy, w którym pracownik został zatrudniony.

Harmonogramu czasu pracy nie trzeba tworzyć w przypadku:

•  „sztywnego” rozkładu czasu pracy,

• pracy w systemie zadaniowego czasu pracy (ponieważ w tym systemie pracownik sam sobie określa, w których dniach i w jakich godzinach wykonuje swoją pracę),

• pracy w systemie ruchomego czasu pracy (ponieważ w tym systemie pracownik sam decyduje o godzinie rozpoczęcia, a tym samym i zakończenia dnia pracy w danym dniu, w granicach godzinowych wskazanych przez pracodawcę).

Przykład

„Sztywny” rozkład czasu pracy:

• Praca w firmie wykonywana jest od poniedziałku do piątku przez 8 godzin na dobę, od godziny 8.00 do 16.00.

• Pracownicy działu ... wykonują pracę w podstawowym systemie czasu pracy, od poniedziałku do piątku, po 4 godziny na dobę od godz. 9.00 do 13.00.

• Pracownik zatrudniony na stanowisku ... na 3/4 etatu pracuje w poniedziałki, wtorki i środy po 10 godzin na dobę, od godziny 8.00 do 18.00.

Ustalenie „sztywnego” rozkładu czasu pracy w przypadku pracowników zatrudnionych na część etatu może spowodować, że w jednym okresie rozliczeniowym pracownik może niedopracować obowiązującego go wymiaru czasu pracy, a w innym - pracować ponad wymiar.

Jeżeli nie ma możliwości zmiany rozkładu czasu pracy na „elastyczny”, pracownikowi należy:

• w okresie rozliczeniowym, w którym nie dopracował wymiaru, zapłacić wynagrodzenie w takiej wysokości, jakby przepracował cały wymiar czasu pracy,

• w okresie rozliczeniowym, w którym praca będzie groziła przekroczeniem wymiaru - domagać się pracy tylko w jego granicy.

Przykład

„Elastyczny” rozkład czasu pracy:

• Pracownicy firmy ... pracują przez 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w 1-miesięcznym okresie rozliczeniowym, zgodnie z harmonogramem czasu pracy opracowywanym przez dział personalny.

• Pracownik na stanowisku ... zatrudniony na 1/4 etatu wykonuje pracę przez 2 dni w tygodniu po 10 godzin, zgodnie z harmonogramem czasu pracy opracowanym przez bezpośredniego przełożonego.

• Pracownik zatrudniony na 3/4 etatu wykonuje pracę przez 3 dni w tygodniu po 8 godzin i raz w tygodniu przez 6 godzin, zgodnie z harmonogramem czasu pracy opracowywanym na obowiązujący go 1-miesięczny okres rozliczeniowy.

Wprowadzanie systemów i rozkładów czasu pracy

Jeżeli pracodawca chce wprowadzić nowy system czasu pracy lub np. zmienić rozkład czasu pracy ze „sztywnego” na „elastyczny”, powinien postąpić tak jak przy zmianie układu zbiorowego pracy lub regulaminu pracy (dotyczy to także obwieszczenia).

Etapy zmiany systemu i rozkładu czasu pracy w regulaminie pracy:

Krok I - pracodawca podejmuje się uzgodnienia treści wprowadzanego zapisu i uzgadnia go ze związkami zawodowymi, jeśli organizacje związkowe w firmie działają.

Jeśli nie dojdzie do uzgodnienia albo w firmie nie ma związków zawodowych - pracodawca sam wprowadza nowy system i rozkład czasu pracy.

Krok II - treść zapisu o wprowadzeniu nowego systemu czy rozkładu czasu pracy podaje się do wiadomości załogi w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Krok III - zapis o nowym systemie lub rozkładzie czasu pracy wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników.

Przykład

§ 1. Na podstawie art. 150 w zw. z art. 1043k.p. ustala się, że:

Pracownicy recepcji wykonują pracę w systemie równoważnego czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin w okresie rozliczeniowym. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy, zgodnie z harmonogramem czasu pracy opracowywanym na okres rozliczeniowy przez dział personalny spółki.

§ 2. Paragraf 1 wchodzi w życie od następnego okresu rozliczeniowego, tj. od 1 maja 2009 r.

W Kodeksie pracy nie ma przepisu stanowiącego o tym, jak wprowadzać nowy harmonogram czasu pracy. Zgodnie z wykładnią MPiPS oraz PIP pracodawca nie musi konsultować treści harmonogramu ze związkami zawodowymi, może wprowadzić go całkowicie samodzielnie. Nie musi również podawać harmonogramu do wiadomości pracowników aż z 2-tygodniowym wyprzedzeniem. Jednak przyjmuje się, że harmonogram powinien być podany do wiadomości pracowników nie później niż w dniu poprzedzającym rozpoczęcie nowego okresu rozliczeniowego.

Monika Frączek 

Podstawa prawna:

• art. 129, 135, 136, 138, 139, 140, 143, 144, 150 Kodeksu pracy.

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Serwis Prawno-Pracowniczy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Stażysta w firmie na zupełnie nowych zasadach. 7 najważniejszych założeń planowanych zmian

Stażyści będą otrzymywali określone wynagrodzenie, a pracodawcy będą musieli podpisywać z nimi umowy. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawiło założenia projektu nowej ustawy.

Polska jednym z najbardziej atrakcyjnych kierunków inwestycyjnych w Europie

Globalna relokacja kosztów zmienia mapę biznesu, ale w Europie Środkowej Polska nadal pozostaje jednym z najpewniejszych punktów odniesienia dla firm szukających balansu między ceną a bezpieczeństwem.

Ekspert BCC o wysokości minimalnego wynagrodzenia w 2026 r.: „po raz pierwszy od wielu lat (rząd) pozwolił zadziałać algorytmowi wpisanemu w ustawę”. W ocenie eksperta, jest to ulga dla pracodawców

Od stycznia 2026 r. wzrośnie zarówno płaca minimalna, jak i minimalna stawka godzinowa. Rząd przyjął w tej sprawie rozporządzenie. Rozporządzenie z 11 września 2025 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2026 r. zostało ogłoszone w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej.

Zamknięcie granicy z Białorusią 2025 a siła wyższa w kontraktach handlowych. Konsekwencje dla biznesu

Czy zamknięcie granicy z Białorusią w 2025 roku to trzęsienie ziemi w kontraktach handlowych i biznesie? Nie. To test zarządzania ryzykiem kontraktowym w łańcuchu dostaw. Czy można powołać się na siłę wyższą?

REKLAMA

Dłuższy okres kontroli drogowej: nic się nie ukryje przed inspekcją? Jak firmy transportowe mogą uniknąć częstszych i wyższych kar?

Mija kilka miesięcy od wprowadzenia nowych zasad sprawdzania kierowców na drodze. Zmiana przepisów, wynikająca z pakietu mobilności, dwukrotnie wydłużyła okres kontroli drogowej: z 28 do 56 dni wstecz. Dla inspekcji transportowych w UE to znacznie rozszerzone możliwości nadzoru, dla przedsiębiorstw transportowych – szereg kolejnych wyzwań. Jak sobie radzić w zupełnie innej rzeczywistości kontrolnej, by unikać kar finansowych i innych poważnych konsekwencji?

Gdy przedsiębiorca jest w trudnej sytuacji, ZUS może przejąć wypłatę zasiłków

Brak płynności finansowej płatnika składek, który zatrudnia powyżej 20 osób, może utrudniać mu regulowanie świadczeń na rzecz pracowników. Takimi świadczeniami są zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński czy świadczenie rehabilitacyjne. W takiej sytuacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych może pomóc i przejąć wypłatę świadczeń. Potrzebny jest jednak wniosek płatnika lub ubezpieczonego.

Bezpłatny webinar: Czas na e-porządek w fakturach zakupowych

Zapanuj nad kosztami, przyspiesz pracę, zredukuj błędy. Obowiązkowy KseF przyspieszył procesy digitalizacji obiegu faktur. Wykorzystaj ten trend do kolejnych automatyzacji, również w obsłudze faktur przychodzących. Lepsza kontrola nad kosztami, eliminacja dokumentów papierowych i mniej pomyłek to mniej pracy dla finansów.

Pracodawcy będą musieli bardziej chronić pracowników przed upałami. Zmiany już od 1 stycznia 2027 r.

Dotychczas polskie prawo regulowało jedynie minimalne temperatury w miejscu pracy. Wkrótce może się to zmienić – rząd przygotował projekt przepisów wprowadzających limity także dla upałów. To odpowiedź na coraz częstsze fale wysokich temperatur w Polsce.

REKLAMA

Przywództwo to wspólna misja

Rozmowa z Piotrem Kolmasem, konsultantem biznesowym, i Sławomirem Faconem, dyrektorem odpowiedzialnym za rekrutację i rozwój pracowników w PLL LOT, autorami książki „The Team. Nowoczesne przywództwo Mission Command”, o koncepcji wywodzącej się z elitarnych sił specjalnych, która z powodzeniem sprawdza się w biznesie

Rośnie liczba donosów do skarbówki, ale tylko kilka procent informacji się potwierdza [DANE Z KAS]

Jak wynika z danych przekazanych przez 16 Izb Administracji Skarbowej, w I połowie br. liczba informacji sygnalnych, a więc tzw. donosów, skierowanych do jednostek KAS wyniosła 37,2 tys. Przy tym zestawienie nie jest pełne, bowiem nie zakończył się obowiązek sprawozdawczy urzędów skarbowych w tym zakresie. Zatem na chwilę obecną to o 4,2% więcej niż w analogicznym okresie 2024 roku, kiedy było ich 35,7 tys. Natomiast, zestawiając tegoroczne dane z tymi z I połowy 2023 roku, widać wzrost o 6%. Wówczas odnotowano 35,1 tys. takich przypadków. Poniżej omówienie dotychczasowych danych z Krajowej Administracji Skarbowej.

REKLAMA