REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Tryb ustalania systemów i rozkładów czasu pracy

Monika Frączek
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Czas pracy pracowników jest jednym z najtrudniejszych problemów kadrowych, z jakim musi się zmierzyć pracodawca. Powinien on zatem zwrócić szczególną uwagę na przepisy normujące tę dziedzinę, aby właściwie wprowadzać systemy i rozkłady czasu pracy.

Systemy i rozkłady czasu pracy ustala się w układzie zbiorowym pracy, natomiast jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy - w regulaminie pracy. Pracodawca zatrudniający do 20 osób, który nie ma obowiązku wydawania regulaminu pracy - systemy i rozkłady czasu pracy ustala w obwieszczeniu (art. 150 k.p.).

REKLAMA

Systemy czasu pracy

Kodeks pracy dopuszcza stosowanie następujących systemów czasu pracy:

• podstawowy system czasu pracy, w którym praca jest wykonywana przez 8 godzin na dobę (art. 129 k.p.),

• równoważny system czasu pracy, który dopuszcza przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin, przy jednoczesnym skróceniu czasu pracy w innych dniach lub zapewnieniu większej liczby dni wolnych od pracy (art. 135 k.p.),

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

• równoważny system czasu pracy, który dopuszcza przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 16 godzin, przy jednoczesnym skróceniu czasu pracy w innych dniach lub zapewnieniu większej liczby dni wolnych od pracy - system ten może być stosowany wyłącznie przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy (art. 136 k.p.),

• równoważny system czasu pracy, który dopuszcza przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, przy jednoczesnym skróceniu czasu pracy w innych dniach lub zapewnieniu większej liczby dni wolnych od pracy - system ten może być stosowany tylko do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych (art. 135 k.p.),

• system czasu pracy w tzw. ruchu ciągłym, w którym jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 tygodni, przy czym jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin - system ten może być stosowany wyłącznie przy pracach w ruchu ciągłym, a także w przypadku gdy praca nie może być wstrzymana ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności (art. 138 k.p.),

• system przerywanego czasu pracy, który dopuszcza wprowadzenie jednej przerwy w pracy w ciągu doby, trwającej nie dłużej niż 5 godzin (art. 139 k.p.),

• system zadaniowego czasu pracy (art. 140 k.p.), który charakteryzuje się znaczną swobodą pracownika w kształtowaniu swojego rozkładu czasu pracy,

• system skróconego tygodnia pracy, w którym dopuszczalne jest wykonywanie pracy przez pracownika przez mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia, przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin (art. 143 k.p.),

• system pracy weekendowej, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta (art. 144 k.p.).

Można stosować również tzw. system ruchomego czasu pracy, w którym pracownik sam ustala, kiedy - w danym dniu - chce rozpoczynać i kończyć swoją pracę. Tego systemu nie reguluje Kodeks pracy, natomiast jego wprowadzenie możliwe jest na podstawie wykładni Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz PIP, które dopuszczają wprowadzenie w firmie takiego systemu.

Pracodawca ma prawo wybrać jeden lub kilka systemów, w zależności od potrzeb firmy.

U pracodawcy mogą obowiązywać na przykład następujące systemy czasu pracy:

• podstawowy - zmianowy - w stosunku do pracowników zatrudnionych przy liniach produkcyjnych produkcji,

Przykład

Pracownicy działu produkcji pracują w podstawowym systemie czasu pracy, po 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy oraz w zmianowym rozkładzie czasu pracy.

Ustala się następujące godziny zmian:

I zmiana: 6.00 - 14.00,

II zmiana: 14.00 - 22.00,

III zmiana: 22.00 - 6.00.

• podstawowy - ruchomy - w dziale kadr, księgowości,

Przykład

Pracownicy działu kadr i księgowości pracują w systemie ruchomego czasu pracy, zgodnie z którym rozpoczynają pracę między godz. 7.00 a 10.00 w każdym dniu tygodnia, od poniedziałku do piątku i kończą ją odpowiednio między godz. 15.00 a 18.00.

Niezależnie od godzin rozpoczęcia i zakończenia pracy pracownik jest zobowiązany do wykorzystania nieprzerwanego 11-godzinnego dobowego okresu odpoczynku.

• równoważny - w sekretariacie firmy i w zakładowych sklepach,

Przykład

Pracownicy sekretariatu i zakładowych sklepów wykonują pracę w systemie równoważnego czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy.

• zadaniowy - dla przedstawicieli handlowych, dostawców, serwisantów, informatyków, ekipy sprzątającej,

Rozkład czasu pracy

Rozkład czasu pracy to rama, na podstawie której ustala się czas pracy pracowników w firmie. Każdy pracodawca musi mieć rozkład czasu pracy. Natomiast część pracodawców musi mieć jeszcze dodatkowo harmonogramy czasu pracy.

To, czy w firmie wystarczy sam rozkład czasu pracy, czy trzeba mieć jeszcze harmonogram, zależy od tego, w jaki sposób rozkład czasu pracy został ustalony (czy jest „elastyczny” czy „sztywny”), a także od systemu czasu pracy, w którym pracownik został zatrudniony.

Harmonogramu czasu pracy nie trzeba tworzyć w przypadku:

•  „sztywnego” rozkładu czasu pracy,

• pracy w systemie zadaniowego czasu pracy (ponieważ w tym systemie pracownik sam sobie określa, w których dniach i w jakich godzinach wykonuje swoją pracę),

• pracy w systemie ruchomego czasu pracy (ponieważ w tym systemie pracownik sam decyduje o godzinie rozpoczęcia, a tym samym i zakończenia dnia pracy w danym dniu, w granicach godzinowych wskazanych przez pracodawcę).

Przykład

„Sztywny” rozkład czasu pracy:

• Praca w firmie wykonywana jest od poniedziałku do piątku przez 8 godzin na dobę, od godziny 8.00 do 16.00.

• Pracownicy działu ... wykonują pracę w podstawowym systemie czasu pracy, od poniedziałku do piątku, po 4 godziny na dobę od godz. 9.00 do 13.00.

• Pracownik zatrudniony na stanowisku ... na 3/4 etatu pracuje w poniedziałki, wtorki i środy po 10 godzin na dobę, od godziny 8.00 do 18.00.

Ustalenie „sztywnego” rozkładu czasu pracy w przypadku pracowników zatrudnionych na część etatu może spowodować, że w jednym okresie rozliczeniowym pracownik może niedopracować obowiązującego go wymiaru czasu pracy, a w innym - pracować ponad wymiar.

Jeżeli nie ma możliwości zmiany rozkładu czasu pracy na „elastyczny”, pracownikowi należy:

• w okresie rozliczeniowym, w którym nie dopracował wymiaru, zapłacić wynagrodzenie w takiej wysokości, jakby przepracował cały wymiar czasu pracy,

• w okresie rozliczeniowym, w którym praca będzie groziła przekroczeniem wymiaru - domagać się pracy tylko w jego granicy.

Przykład

„Elastyczny” rozkład czasu pracy:

• Pracownicy firmy ... pracują przez 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w 1-miesięcznym okresie rozliczeniowym, zgodnie z harmonogramem czasu pracy opracowywanym przez dział personalny.

• Pracownik na stanowisku ... zatrudniony na 1/4 etatu wykonuje pracę przez 2 dni w tygodniu po 10 godzin, zgodnie z harmonogramem czasu pracy opracowanym przez bezpośredniego przełożonego.

• Pracownik zatrudniony na 3/4 etatu wykonuje pracę przez 3 dni w tygodniu po 8 godzin i raz w tygodniu przez 6 godzin, zgodnie z harmonogramem czasu pracy opracowywanym na obowiązujący go 1-miesięczny okres rozliczeniowy.

Wprowadzanie systemów i rozkładów czasu pracy

Jeżeli pracodawca chce wprowadzić nowy system czasu pracy lub np. zmienić rozkład czasu pracy ze „sztywnego” na „elastyczny”, powinien postąpić tak jak przy zmianie układu zbiorowego pracy lub regulaminu pracy (dotyczy to także obwieszczenia).

Etapy zmiany systemu i rozkładu czasu pracy w regulaminie pracy:

Krok I - pracodawca podejmuje się uzgodnienia treści wprowadzanego zapisu i uzgadnia go ze związkami zawodowymi, jeśli organizacje związkowe w firmie działają.

Jeśli nie dojdzie do uzgodnienia albo w firmie nie ma związków zawodowych - pracodawca sam wprowadza nowy system i rozkład czasu pracy.

Krok II - treść zapisu o wprowadzeniu nowego systemu czy rozkładu czasu pracy podaje się do wiadomości załogi w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Krok III - zapis o nowym systemie lub rozkładzie czasu pracy wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników.

Przykład

§ 1. Na podstawie art. 150 w zw. z art. 1043k.p. ustala się, że:

Pracownicy recepcji wykonują pracę w systemie równoważnego czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin w okresie rozliczeniowym. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy, zgodnie z harmonogramem czasu pracy opracowywanym na okres rozliczeniowy przez dział personalny spółki.

§ 2. Paragraf 1 wchodzi w życie od następnego okresu rozliczeniowego, tj. od 1 maja 2009 r.

W Kodeksie pracy nie ma przepisu stanowiącego o tym, jak wprowadzać nowy harmonogram czasu pracy. Zgodnie z wykładnią MPiPS oraz PIP pracodawca nie musi konsultować treści harmonogramu ze związkami zawodowymi, może wprowadzić go całkowicie samodzielnie. Nie musi również podawać harmonogramu do wiadomości pracowników aż z 2-tygodniowym wyprzedzeniem. Jednak przyjmuje się, że harmonogram powinien być podany do wiadomości pracowników nie później niż w dniu poprzedzającym rozpoczęcie nowego okresu rozliczeniowego.

Monika Frączek 

Podstawa prawna:

• art. 129, 135, 136, 138, 139, 140, 143, 144, 150 Kodeksu pracy.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Serwis Prawno-Pracowniczy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Moja firma
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Koszty zatrudnienia to główne wyzwanie dla firm w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    W pierwszym półroczu 2024 roku wiele firm planuje rozbudowanie swoich zespołów – potwierdzają to niezależne badania ManpowerGroup czy Konfederacji Lewiatan. Jednocześnie pracodawcy mówią wprost - rosnące koszty zatrudnienia to główne wyzwanie w 2024 roku. Jak więc pozyskać specjalistów i jednocześnie zadbać o cash flow?

    Nauka języka obcego poprawi zdolność koncentracji. Ale nie tylko!

    Ostatnia dekada przyniosła obniżenie średniego czasu skupienia u człowieka aż o 28 sekund. Zdolność do koncentracji spada i to wina głównie social mediów. Czy da się to odwrócić? 

    Nowe przepisy: Po świętach rząd zajmie się cenami energii. Będzie bon energetyczny

    Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że po świętach pakiet ustaw dotyczących cen energii trafi pod obrady rządu. Dodała też, że proces legislacyjny musi zakończyć się w pierwszej połowie maja.

    Wielkanoc 2024. Polacy szykują się na święta przed telewizorem?

    Jaka będzie tegoroczna Wielkanoc? Z badania online przeprowadzonego przez firmę Komputronik wynika, że leniwa. Polacy są zmęczeni i marzą o odpoczynku. 

    REKLAMA

    Biznes kontra uczelnie – rodzaj współpracy, korzyści

    Czy doktorat dla osób ze świata biznesu to synonim synergii? Wielu przedsiębiorców może zadawać sobie to pytanie podczas rozważań nad podjęciem studiów III stopnia. Na ile świat biznesu przenika się ze światem naukowym i gdzie należy szukać wzajemnych korzyści?

    Jak cyberprzestępcy wykorzystują sztuczną inteligencję?

    Hakerzy polubili sztuczną inteligencję. Od uruchomienia ChataGPT liczba złośliwych wiadomości pishingowych wzrosła o 1265%! Warto wiedzieć, jak cyberprzestępcy wykorzystują rozwiązania oparte na AI w praktyce.

    By utrzymać klientów tradycyjne sklepy muszą stosować jeszcze nowocześniejsze techniki marketingowe niż e-commerce

    Konsumenci wciąż wolą kupować w sklepach stacjonarnych produkty spożywcze, kosmetyki czy chemię gospodarczą, bo chcą je mieć od razu, bez czekania na kuriera. Jednocześnie jednak oczekują, że tradycyjne markety zapewnią im taki sam komfort kupowania jak sklepy internetowe.

    Transakcje bezgotówkowe w Polsce rozwijają się bardzo szybko. Gotówka jest wykorzystywana tylko do 35 proc. transakcji

    W Polsce około 2/3 transakcji jest dokonywanych płatnościami cyfrowymi. Pod tym względem nasz kraj jest w światowej czołówce - gotówka jest wykorzystywana tylko do ok. 35 proc. transakcji.

    REKLAMA

    Czekoladowa inflacja (chocoflation) przed Wielkanocą? Trzeci rok z rzędu produkcja kakao jest mniejsza niż popyt

    Ceny kakao gwałtownie rosną, ponieważ 2024 r. to trzeci z rzędu rok, gdy podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu. Z analiz Allianz Trade wynika, że cenę za to będą płacić konsumenci.

    Kończy się najostrzejsza zima od 50 lat. Prawie 5 mln zwierząt hodowlanych zginęło z głodu w Mongolii

    Dobiegająca końca zima w Mongolii, najostrzejsza od pół wieku, doprowadziła do śmierci niemal 5 mln kóz, owiec i koni, które nie są w stanie dotrzeć do pożywienia. To duży cios w gospodarkę kraju zamieszkanego przez ok. 3,3 mln ludzi, z których ok. 300 tys. utrzymuje się z hodowli zwierząt - podkreśliło Radio Swoboda.

    REKLAMA