Jak skorzystać z przedawnienia

Dzieje się tak również dlatego, że terminy gospodarcze są wyjątkowo krótkie i wielu nierzetelnych kontrahentów może celowo zwlekać z zapłatą po to, by podnieść zarzut i uchylić się od zapłaty. W „Temacie na zamówienie” omawiamy przedawnienie, jego terminy i skutki dla przedsiębiorców.

Zgodnie z ogólną zasadą z art. 118 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2008 r. nr 228, poz. 1506), termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. czynsz najmu) oraz związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Świadczenia okresowe polegają na powtarzającym się w regularnych odstępach przez czas trwania stosunku prawnego dawaniu pewnej ilości pieniędzy lub rzeczy oznaczonych rodzajowo, które jednak nie składają się na z góry określoną co do wielkości całość. Globalny rozmiar tych świadczeń zależy od czasu trwania stosunku prawnego. To odróżnia świadczenia okresowe od podzielnych świadczeń jednorazowych, których spełnienie zostało rozłożone na części (raty). Każde ze świadczeń okresowych jest samoistnym świadczeniem (nie częścią jednego większego świadczenia), przedmiotem odrębnego roszczenia, które oddzielnie od pozostałych staje się wymagalne i ulega przedawnieniu w terminie 3 lat.

Skorzystanie przez dłużnika z przysługującego mu prawa i uchylenie się od zapłaty obliguje sąd do oddalenia pozwu obejmującego przedawnione roszczenie. Roszczenie, które uległo przedawnieniu, nie wygasa tylko staje się zobowiązaniem naturalnym. Dłużnik może je spełnić, ale robić tego nie musi, wobec czego domaganie się zapłaty przed sądem nie może być skuteczne. Podniesienie zarzutu przedawnienia w procesie polega na odmowie zaspokojenia dochodzonego pozwem roszczenia z powołaniem się na przedawnienie; bez konieczności wskazywania właściwego przepisu ustalającego termin przedawnienia (wyrok SN z 22 lutego 2007 r., sygn. akt IV CSK 1/07, niepublikowany). Nie wystarczy natomiast samo powołanie się na okoliczności faktyczne, z których przy uwzględnieniu przepisów ustawy wynika, że roszczenie jest przedawnione. Trzeba więc w piśmie procesowym wyraźnie podkreślić, że strona domaga się uwzględnienia zarzutu przedawnienia - jest to bowiem jej uprawnienie, a nie obowiązek.

ZAPAMIĘTAJ

Skutek przedawnienia następuje po upływie określonego terminu i polega na tym, że wprawdzie roszczenie istnieje nadal, ale ten, przeciwko komu ono jest skierowane, może uchylić się od jego zaspokojenia. Osoba, przeciwko której przysługuje roszczenie, może zatem bez ujemnych konsekwencji prawnych odmówić podjęcia zachowania, do którego jest zobowiązana.