Czy ACTA obowiązuje w Polsce?

Decyduje ratyfikacja

W dniu 6 lutego 2012 roku w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów odbyło się otwarte spotkanie dotyczące umowy ACTA, w którym uczestniczyli premier RP Donald Tusk, ministrowie: Bogdan Zdrojewski i Michał Boni, a także osoby zainteresowane faktem podpisania przez Polskę ACTA – zarówno przeciwnicy, jak i zwolennicy tej umowy. W trakcie spotkania wielokrotnie zgłaszano postulat, aby Polska „wycofała podpis”. Obecny na spotkaniu wiceminister Maciej Szpunar wyjaśniał, dlaczego taki postulat jest nietrafny, wskazując jednocześnie, dlaczego niewłaściwy jest pogląd, że wejście w życie umowy będzie oznaczało związanie Polski utajnionymi dokumentami towarzyszącymi ACTA. Nad tymi wyjaśnieniami warto się pochylić.

Zgodnie z postanowieniami ACTA umowa ta wchodzi w życie z momentem złożenia szóstego dokumentu „ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia”, ale tylko w odniesieniu do tych jej sygnatariuszy, którzy takie dokumenty złożyli.  Oznacza to, że podpisanie tej umowy przez Polskę nie może w żaden sposób oznaczać, że umowa ta w Polsce już obowiązuje ani że na pewno będzie obowiązywać. Dopiero złożenie przez Polskę dokumentu ratyfikacyjnego w sytuacji, gdy co najmniej pięć innych państw takie dokumenty złoży, spowoduje obowiązywanie postanowień ACTA w polskim systemie prawnym.

Zgodnie z przepisami art. 89 Konstytucji RP umowy międzynarodowe ratyfikuje Prezydent RP, chyba że dana umowa dotyczy:

1. pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
2. wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
3. członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
4. znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
5. spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

Jeśli umowa dotyczy jednego z pięciu powyżej wymienionych grup zagadnień, ratyfikacja przez Prezydenta RP następuje dopiero po wyrażeniu zgody na ratyfikację w ustawie.

Ustawowe upoważnienie

Biorąc pod uwagę treść postanowień ACTA, zasadne wydaje się przyjęcie, iż ratyfikacja tej umowy powinna nastąpić po otrzymaniu ustawowego upoważnienia (nawet przy założeniu, iż umowa ta nie zmieni niczego w polskim porządku prawnym). W przeciwnym razie istniałoby bowiem ryzyko, że treść umowy nie będzie stanowiła części krajowego porządku prawnego, zgodnie z przepisami art. 91 ust.1 Konstytucji RP.

Zobacz: ACTA zaszkodzi firmom