Ochrona patentowa i prawnoautorska software - korzyści i zagrożenia zdolności patentowej software

Problem z definicją prawną SOFTWARE (Kod Binarny i Algorytm a prawne pojęcie Software)

Pojęcie oprogramowania jest pojęciem niejasnym, dwuznacznym. Z jednej strony może oznaczać program napisany językiem programistycznym, działający na podstawie algorytmów, z drugiej strony może to być kod binarny zawarty w urządzeniu opartym na działaniu komputerowym (szerzej: www.epo.org/news-issues/issues/software.html). W związku z tym powstały w Europie próby prawnych zapisów łączenia obydwu tych pojęć w jednej definicji prawnej.

Dyrektywa Patentowa

Jedna z prób została podjęta w ramach Unii Europejskiej: powstał projekt dyrektywy, która miała zharmonizować kwestie dotyczące uzyskiwania patentów na oprogramowanie. Dotyczyła ona „wynalazków urzeczywistnianych przy pomocy komputera (computer-implemented inventions)”, czyli pośrednio oprogramowania, które było elementem takiego wynalazku.

Oprogramowanie w tzw. wynalazku realizowanym przy pomocy komputera

Dyrektywa została odrzucona, ponieważ w trakcie prowadzenia procedur legislacyjnych powstawały rozbieżności w znaczeniu, również fundamentalnych, pojęć. Istotę rzeczy oddaje pogląd, że: „jednym z największych problemów było przeprowadzenie linii demarkacyjnej pomiędzy programem komputerowym „jako takim”, który jest wyłączony spod ochrony patentowej, a wynalazkiem, który, po spełnieniu przesłanek ustawowych, może uzyskać ochronę.”  (Patrz szerzej dr hab. Aurelia Nowicka, Programy komputerowe w prawie patentowym,  dostęp online 28.11.2016 r.)

Polecamy: Jednolity Plik Kontrolny – praktyczny poradnik (książka)

Znaczenie patentów w branży software

W dobie cyfryzacji i postępu technologicznego, gdzie pierwsze miejsca rankingu najcenniejszych marek świata wg raportu BrandZ (http://www.forbes.pl/najbardziej-wartosciowe-marki-swiata-ranking-brandz-2016,artykuly,205273,1,1,2.html#), zajmują firmy związane z sektorami IT, znaczenie programów komputerowych, a więc również wynalazków wykorzystujących oprogramowanie jest ogromne.

Najpierw patent software, potem produkt

Nakłady przeznaczane na rozwój tej branży są tak wysokie m.in. dlatego, że twórcy mają zapewnione ekonomiczne profity za włożoną pracę, właśnie poprzez uzyskanie patentu na dany wynalazek.

Ponadto, przedsiębiorstwa innowacyjne czy start-upy coraz częściej nie wyobrażają sobie wprowadzania produktów na rynek bez uprzedniego opatentowania ich. Często jest tak, że przedsiębiorcy najpierw ubiegają się o patent i dopiero po uzyskaniu ochrony budują wokół niego markę.

Konflikt interesów – Czy przyznać zdolność patentową software czy nie?

Przyznawanie patentów na oprogramowanie jest kontrowersyjnym problemem prawnym, w związku z czym, jak przy każdych dyskusjach na temat słuszności danej rzeczy, są dwie strony: zwolennicy patentowania programów komputerowych oraz, po drugiej stronie, przeciwnicy takich rozwiązań.

Zwolennicy patentowalności software

Do tych pierwszych zaliczają się głównie wielkie korporacje IT, dla których możliwość patentowania oprogramowania stanowi element walki z konkurencją oraz gwarantuje stałą ochronę ich wynalazków, a więc także ochronę dochodów. Ponadto, zawierają one porozumienia w sprawie wzajemnego udostępniania patentów albo wykupują przedsiębiorstwa za niebagatelne kwoty jak np. Google zrobiło z Motorolą w 2011 r., m.in. po to, (jak wynika z doniesień prasowych) aby przejąć patenty wykupionej firmy. Istnieje nawet pojęcie wojny patentowej, z którym trudno się nie zgodzić, bo patrząc na zachowanie największych korporacji IT, nie można odnieść wrażenia innego, niż to, że po prostu „uzbrajają” się one w patenty.

Przeciwnicy ochrony patentowej na oprogramowanie

Przeciwnicy takiego rozwiązania to przeważnie małe lub średnie przedsiębiorstwa z branży IT oraz podmioty wywodzące się ze środowiska Wolnego i Otwartego Oprogramowania (FOSS). Najważniejszym argumentem podnoszonym przez te podmioty jest wskazanie na znaczące utrudnienie lub uniemożliwienie tworzenia programów komputerowych. Jak tłumaczą, programista piszący oprogramowanie, które składa się z kilku lub kilkudziesięciu rozwiązań, które zostały wcześniej opatentowane (stworzone), ma dwie możliwości: albo wykorzystuje co najmniej parę z nich, aby usprawnić proces tworzenia i, tym samym, narusza prawo wyłączności twórcy, albo myśli nad tym, jak daną funkcjonalność „obejść” bez naruszania prawa do patentu, aby napisany przez niego program mógł działać.