Przedłużenie przez pracodawcę umowy o pracę do dnia porodu

Pracownica w ciąży podlega ochronie przed zwolnieniem z pracy (art. 177 ustawy – Kodeks pracy; dalej: k.p.). Pracodawca nie może więc takiej pracownicy wypowiedzieć umowy o pracę ani jej rozwiązać w okresie ciąży. Ochrony przed wypowiedzeniem umowy o pracę nie mają pracownice w ciąży zatrudnione na okres próbny, nieprzekraczający 1 miesiąca (art. 177 § 2 k.p.). W przypadku natomiast pracownic zatrudnionych na czas określony, na czas wykonania określonej pracy oraz na okres próbny przekraczający 1 miesiąc, jeżeli umowy te uległyby rozwiązaniu po upływie 3. miesiąca ciąży, to należy przedłużyć je do dnia porodu.

Nie zawsze trzeba przedłużyć umowę o pracę do dnia porodu

Nie ze wszystkimi pracownicami zatrudnionymi na terminowe umowy o pracę trzeba przedłużyć umowę o pracę do dnia porodu. Obowiązek ten nie dotyczy pracownic zatrudnionych:

• na podstawie umów na okres próbny do 1 miesiąca,                                                          
• na umowy o pracę na zastępstwo na okres usprawiedliwionej nieobecności,
• na umowy na czas określony, na czas wykonania określonej pracy lub umowy na okres próbny powyżej 1 miesiąca, jeżeli rozwiązanie tych umów przypada przed upływem 3. miesiąca ciąży.

Zobacz: Ochrona dla kobiet w ciąży

Również w przypadku kobiet zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, np. na umowę zlecenia lub umowę o dzieło umowy nie trzeba przedłużyć do dnia porodu. Do takich umów nie mają zastosowania przepisy Kodeksu pracy. Natomiast z przepisów ustawy – Kodeks cywilny nie wynika żadna ochrona dla kobiet w ciąży świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych.

Umowy do dnia porodu nie trzeba również przedłużać ze stażystką, która odbywa staż u pracodawcy na podstawie skierowania z urzędu pracy. Przepisy dotyczące odbywania takiego stażu nie przewidują obowiązku jego przedłużenia do dnia porodu, jeżeli pracownica w dniu zakończenia stażu jest w ciąży. W tej sytuacji nie stosujemy też posiłkowo przepisów Kodeksu pracy, ponieważ stażystka nie pozostaje w stosunku pracy. Staż odbywa się bowiem na podstawie umowy zawartej między starostą a pracodawcą (art. 53 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).

Pracodawca nie musi przedłużać do dnia porodu umowy stażystce odbywającej staż z urzędu pracy.

Przepisy dotyczące przedłużania umów terminowych do dnia porodu mają natomiast zastosowanie do pracownic młodocianych zatrudnionych na czas określony w celu przygotowania zawodowego. Jeżeli zatem pracownica młodociana zatrudniona na czas określony przedstawi zaświadczenie o ciąży, a jej umowa miałaby się rozwiązać po upływie 3. miesiąca ciąży, to wówczas pracodawca musi jej przedłużyć umowę do dnia porodu.

Obowiązek przedłużenia umowy zawartej na czas określony oraz na czas wykonania określonej pracy do dnia porodu dotyczy również pracownic wykonujących pracę nakładczą (§ 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą). Również w tej sytuacji przedłużenie umowy następuje, jeżeli w dniu jej rozwiązania upłynął 3. miesiąc ciąży.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

Chcesz otrzymywać więcej aktualnych informacji? Zapisz się na nasz newsletter!

---

Liczenie terminu uprawniającego do przedłużenia umowy

Przepisy nie określają, w jaki sposób liczyć termin 3 miesięcy ciąży, po upływie którego trzeba przedłużyć umowę do dnia porodu. Wskazówkę w tym zakresie daje orzecznictwo Sądu Najwyższego. W wyroku z 5 grudnia 2002 r. (I PK 33/02, OSNP 2004/12/204) SN stwierdził, że termin upływu 3. miesiąca ciąży oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (28 dni). Zatem w tym przypadku 1 miesiąc odpowiada 4 tygodniom. Oznacza to, że obowiązek przedłużenia umowy do dnia porodu następuje po upływie 12 tygodni ciąży.

Pracownica jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony. Jej umowa miała zakończyć się 30 czerwca 2014 r. Pracownica przedstawiła pracodawcy 2 czerwca zaświadczenie lekarskie, z którego wynika, że jest w 9. tygodniu ciąży. W takim przypadku pracodawca musiał przedłużyć pracownicy umowę o pracę do dnia porodu.

Przy ustalaniu, czy trzeba przedłużyć pracownicy umowę o pracę do dnia porodu, bierzemy pod uwagę termin rozwiązania umowy, który został w niej zapisany.

Pracownica ma zawartą umowę o pracę na czas określony do 31 lipca 2014 r. Pracodawca wypowiedział jej umowę o pracę z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia. Umowa ta rozwiąże się 5 lipca 2014 r. Pracownica przedstawiła pracodawcy 27 czerwca br. zaświadczenie lekarskie, z którego wynika, że jest w 8. tygodniu ciąży i poprosiła o anulowanie wypowiedzenia. Pracodawca odmówił, uznając, że na koniec okresu wypowiedzenia nie będzie upływu 3. miesiąca ciąży. Postępowanie pracodawcy jest nieprawidłowe, ponieważ ustalenie, czy upłynął 3. miesiąc ciąży, trzeba odnieść w tym przypadku do 31 lipca 2014 r., czyli do terminu zakończenia umowy. Poza tym nie można wypowiedzieć umowy na czas określony w okresie ciąży. Dlatego po uzyskaniu informacji o ciąży pracownicy pracodawca powinien anulować wypowiedzenie, a następnie przedłużyć umowę do dnia porodu.

Niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy – prawa pracownika

Sposób przedłużania umowy o pracę

Przedłużenie umowy o pracę do dnia porodu następuje z mocy prawa. Pracodawca nie musi zatem sporządzać żadnych dokumentów przedłużających umowę o pracę. Pracownica jest bowiem nadal zatrudniona na podstawie dotychczasowej umowy o pracę. Zmienia się tylko termin zakończenia tej umowy.

Nie ma jednak przeszkód, aby pracodawca formalnie poinformował pracownicę na piśmie o obowiązku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu.

Jeżeli natomiast pracodawca, mimo braku takiego obowiązku, sporządzi aneks do dotychczasowej umowy o pracę przedłużający czas jej trwania, to takie przedłużenie umowy będzie traktowane jako zawarcie kolejnej umowy o pracę (art. 25¹ § 2 k.p.).

Pracodawca nie powinien przedłużać umowy o pracę z pracownicą w ciąży aneksem.

Pracodawcy mogą zawierać jedynie maksymalnie 2 umowy na czas określony, a już trzecia umowa powinna być zawarta na czas nieokreślony. Takie konsekwencje może spowodować też zawarcie z pracownicą w ciąży aneksu przedłużającego umowę o pracę. Tak więc w takim przypadku przedłużenie umowy o pracę na czas określony aneksem może prowadzić do uznania przez sąd pracy (w razie sporu sądowego), że z pracownicą została już nawiązana umowa na czas nieokreślony, jeżeli będzie to trzecia z rzędu umowa na czas określony.

Pracodawca nie powinien więc przedłużać pracownicy w ciąży umowy o pracę (na czas określony) do dnia porodu aneksem, gdyż może to skutkować przekształceniem się tej umowy w umowę na czas nieokreślony.

Pracownica jest zatrudniona na czas określony w urzędzie. Jest to jej druga z kolei umowa na czas określony. Pracodawca, ze względu na to, że w dniu rozwiązania umowy pracownica była w 4. miesiącu ciąży, przedłużył z nią umowę o pracę do dnia porodu. W tym celu sporządził aneks do umowy o pracę wydłużający czas trwania tej umowy. Takie przedłużenie umowy może spowodować, że aneks będzie należało traktować jako trzecią umowę na czas określony. Zatem sąd pracy może uznać, że po sporządzeniu aneksu pracownica jest zatrudniona na czas nieokreślony. Pracodawca popełnił błąd, ponieważ nie powinien zawierać z pracownicą aneksu ani kolejnej umowy. Wówczas na pewno nie doszłoby do przekształcenia umowy na czas określony w umowę na czas nieokreślony.

Dwa dni na opiekę nad dzieckiem

---

Rozwiązanie umowy terminowej

Umowa o pracę przedłużona do dnia porodu rozwiązuje się automatycznie z dniem porodu. Nie trzeba w tym przypadku kierować do pracownicy żadnych pism informujących o rozwiązaniu umowy o pracę. Trzeba jej jedynie wydać świadectwo pracy, gdy tego zażąda lub jeżeli minęły 2 lata od jej zatrudnienia na podstawie pierwszej umowy terminowej u danego pracodawcy (art. 97 k.p.). W świadectwie pracy (w ust. 3 pkt a) należy zaznaczyć, że umowa o pracę rozwiązała się z upływem terminu, na jaki była zawarta, oraz wskazać jako podstawę prawną art. 30 § 1 pkt 4 k.p.

W przypadku umowy przedłużonej do dnia porodu umowa ta rozwiązuje się automatycznie z dniem porodu.

Często powstają wątpliwości, jak potraktować ostatni dzień zatrudnienia pracownicy, z którą przedłużono umowę o pracę do dnia porodu. Należy przyjąć, że skoro w tym dniu pracownica pozostaje jeszcze w stosunku pracy, to ten dzień jest dniem urlopu macierzyńskiego. Jeżeli pracownica nie korzystała z urlopu i zasiłku macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu, to pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego i pierwszym dniem okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego jest dzień porodu. Dotyczy to także pracownic, które urodziły dziecko w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby i pobierania z tego tytułu zasiłku chorobowego.

Ponieważ umowa pracownicy rozwiąże się z dniem porodu, to po jej rozwiązaniu będzie jej przysługiwał zasiłek macierzyński z ZUS, ale pracownica nie będzie już na urlopie macierzyńskim, ponieważ jej zatrudnienie się zakończy. Zatem za ostatni dzień zatrudnienia pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński, którego pracodawca może jej nie wypłacić. Wypłaty zasiłku macierzyńskiego za cały okres dokona wówczas oddział ZUS właściwy dla miejsca zameldowania pracownicy.

Za ostatni dzień zatrudnienia pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński.

Rady dla pracodawcy:

• ustal, czy dana umowa musi być przedłużana,
• unikaj aneksów do umowy o pracę – może to spowodować uznanie umowy za kolejną umowę o pracę na czas określony (lub nawet za umowę na czas nieokreślony),
• w świadectwie pracy po rozwiązaniu umowy z dniem porodu wskaż podstawę prawną – art. 30 § 1 pkt 4 k.p.,
• za ostatni dzień pracy pracodawca nie musi wypłacać pracownicy zasiłku macierzyńskiego, wówczas wypłaci go ZUS.

Rozwiązanie umowy o pracę z kobietą w ciąży

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 25¹, art. 30 § 1 pkt 4, art. 97, art. 177, art. 183¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 208),
• art. 53 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 674; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 598),
• art. 31 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 159),
• § 7 rozporządzenia Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19; ost. zm. Dz.U. z 1996 r. Nr 60, poz. 280),
• załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz.U. Nr 60, poz. 282; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 251, poz. 1509).