Zawieszenie układu zbiorowego pracy

Gdy pracodawca znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, ma możliwość zawarcia ze związkami zawodowymi porozumienia zawieszającego układ zbiorowy pracy. Pozwoli to na ograniczenie wydatków na rzecz pracowników, a przez to poprawi sytuację pracodawcy. Istotne jest przy tym, że zawieszenie uprawnień pracowniczych wynikających z układu pracy następuje niejako automatycznie, czyli bez potrzeby dokonywania wypowiedzeń zmieniających.

Ze względu na sytuację finansową pracodawcy strony układu zakładowego mogą zawrzeć porozumienie o zawieszeniu w całości lub w części stosowanego u danego pracodawcy układu zakładowego oraz układu ponadzakładowego. Okres zawieszenia nie może być dłuższy niż 3 lata. Zasady zawieszania układów zbiorowych pracy określa art. 241²⁷ k.p. Zawieszenie może dotyczyć całości lub tylko części układu, przy czym w drugim przypadku strony powinny szczegółowo określić, które zapisy układu zbiorowego będą zawieszone. Jest to o tyle istotne, że brak precyzyjnych ustaleń może powodować w praktyce wiele kontrowersji dotyczących realizacji uprawnień pracowników wynikających z układu. Ponadto w okresie zawieszenia zakładowego układu zbiorowego pracy pracodawca powinien w regulaminie wynagradzania ustalić obowiązujące warunki wynagradzania pracowników.

Zawieszenie układu zwykle dotyczy świadczeń na rzecz pracowników, m.in. takich jak dodatki stażowe, funkcyjne czy nagrody jubileuszowe, które zostały przewidziane w układzie zbiorowym pracy. W okresie zawieszenia układu lub jego części postanowienia układu przewidujące prawa pracowników do zawieszonych świadczeń nie obowiązują. Pracownik, który w okresie zawieszenia układu spełnił warunki uprawniające do świadczenia przewidzianego w zakładowym układzie zbiorowym pracy, nie nabywa prawa do nagrody jubileuszowej, chyba że co innego wynika z postanowień układu lub porozumienia o zawieszeniu jego stosowania (uchwała SN z 9 kwietnia 2008 r., II PZP 6/08, Biul. SN 2008/4/27).

Przykład

Zakładowy układ zbiorowy pracy obowiązujący w przedsiębiorstwie przewidywał prawo do nagrody jubileuszowej po upływie 20 lat zakładowego stażu pracy. Wobec trudnej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa zostało jednak zawarte porozumienie o zawieszeniu części układu zbiorowego pracy, która dotyczyła także prawa do nagród jubileuszowych. Pracownica będąca na urlopie macierzyńskim uzyskała 20-letni zakładowy staż pracy w czasie, gdy układ zbiorowy pracy był w części zawieszony. Ponieważ pracodawca odmówił jej wypłaty nagrody jubileuszowej, wskazując na zawieszenie układu zbiorowego pracy w tej części, pracownica wniosła pozew do sądu pracy. Zażądała zasądzenia nagrody, gdyż twierdziła, że pracodawca, zawieszając wraz ze związkami zawodowymi stosowanie części układu zbiorowego pracy, nie uzyskał jej zgody i nie wypowiedział jej warunków pracy i płacy. Sąd jednak oddalił jej powództwo, uznając, że pracodawca postąpił prawidłowo.