Nieterminowe płacenie PIT 4 - jak uniknąć konsekwencji karnych skarbowych?

Konsekwencje tych planów dotkną szczególnie płatników - organy kontroli podatkowej będą bardziej uważnie śledzić terminowość regulowania przez nich zobowiązań podatkowych, a ewentualne opóźnienia - karać, i to niemałymi kwotami. Dlaczego przestrzeganie terminów płacenia podatku jest tak ważne? Jakie konsekwencje grożą w związku ze zwlekaniem z wpłatą zaliczki na podatek dochodowy za pracownika? Jak ich uniknąć? Jeśli szukasz odpowiedzi na te pytania, to trafiłeś pod dobry adres.

Skutki już od pierwszego dnia zwłoki

Hasło “kontrola skarbowa” wywołuje nieprzyjemny dreszcz u wszystkich płatników - nigdy nie wiadomo do czego “przyczepi” się fiskus. Nikt nie chce doświadczyć nieprzyjemnych konsekwencji, dlatego znaczne grono przedsiębiorców stara się pilnować terminowego płacenia podatków. Jednak czasami zdarza się tak, że nie zdążymy wpłacić należności do urzędu skarbowego przed upływem ustawowego terminu. Wiele osób myśli, że jeżeli zapłaci podatek kilka dni później - nic złego się nie stanie. Nic bardziej mylnego - oczywiście, jeżeli taka zwłoka zdarzy się raz - odsetki nie będą duże, kara za wykroczenie skarbowe też raczej nikomu nie grozi. Jednak w sytuacji, gdy płatnik notorycznie zalega z płatnościami pojawia się poważny problem, ponieważ czyn ten może stać się wykroczeniem, a czasami nawet przestępstwem skarbowym.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

 
W sytuacji, gdy zobowiązanie podatkowe nie jest regulowane terminowo przekształca się w zaległość podatkową. Wówczas płatnik każdorazowo zobowiązany jest do uregulowania oprócz zaległości, również kwotę odsetek za zwłokę. Wysokość tych odsetek publikowana jest w obwieszczeniu Ministra Finansów. Nalicza się je już od pierwszego dnia następującego po terminie, w którym należy zapłacić podatek. Zatem za każdy dzień zwłoki do wartości zaległości podatkowej należy doliczyć odpowiednią kwotę odsetek. Problem w tym, że wielu przedsiębiorców o tym nie wie lub nie pamięta i często należność związana z karą za nieterminowe odprowadzenie podatku narasta do ogromnych kwot. Warto przy tym zaznaczyć, iż wartości odsetek podatkowych przedsiębiorca nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu.

 
W przypadku zaliczki na podatek dochodowy za pracowników sprawa jest bardzo drażliwa, ponieważ nie jest to podatek przedsiębiorcy, ale osoby którą zatrudnia. W związku z tym na osobach prowadzących własną działalność, zatrudniających pracowników ciąży duża odpowiedzialność, związana z obowiązkiem odprowadzania do 20. dnia miesiąca podatku za wynagrodzenie wypłacone w poprzednim miesiącu. W momencie, gdy pracodawca zaliczy do swoich kosztów uzyskania przychodu wynagrodzenie pracownika w kwocie brutto (obejmującej wspomnianą zaliczkę) niejako zostawia sobie cudzy podatek, który musi odprowadzić w ustawowo określonym terminie do urzędu skarbowego.

Zobacz: Różnice pomiędzy eksportem pośrednim a bezpośrednim

 
Tylko wykroczenie czy już przestępstwo?

Warto zaznaczyć, iż samo powstanie zaległości podatkowej nie jest automatycznie czynem penalizowanym przez Kodeks karny skarbowy (KKS). Pod uwagę brane są również okoliczności powstania owej zaległości. W tym zbiorze przepisów znajdują się bowiem zarówno ogólne zasady odpowiedzialności karno-skarbowej, jak i szczegółowy katalog czynów, które ustawodawca kwalifikuje jako wykroczenie lub przestępstwo skarbowe.

Przykładem może być art. 57 par. 1 KKS, który określa, iż “podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe”. Przepis ten często służy organom kontroli podatkowej jako podstawa do ukarania płatnika nieterminowo odprowadzającego podatek od wynagrodzeń. Co do zasady za uporczywość uznaje się taki stan faktyczny, w którym płatnik ma obiektywną, finansową możliwość wykonania zobowiązania podatkowego, a mimo to nie czyni tego, będąc jednocześnie świadomym, iż ma taki obowiązek.

Jednak w sytuacji, w której to płatnik zalega z wpłatą na konto właściwego urzędu skarbowego pobranych od podatnika kwot podatku, wówczas, zgodnie z KKS mamy do czynienia z przestępstwem skarbowym polegającym na przywłaszczeniu sobie tych należności publicznoprawnych. Jedynie gdy wartość przywłaszczonego podatku nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyn ten stanowi wykroczenie skarbowe.

Zobacz: Minimalne wynagrodzenie 2014

Dzieje się tak, ponieważ co do zasady za przestępstwo skarbowe uznaje się czyn zabroniony przez KKS pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, ograniczenia lub pozbawienia wolności. Wykroczenie skarbowe jest to również czyn zabroniony przez KKS, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w czasie jego popełnienia. Ponadto, jak zostało wcześniej wspomniane i o czym nie można zapominać, za wykroczenie uznaje się również inny czyn zabroniony, jeśli KKS tak stanowi.

W 2013 roku kwotą, która decyduje, czy dany czyn jest przestępstwem, czy jeszcze wykroczeniem jest 8 tys. zł. W sytuacji, gdy zaległość podatkowa przekracza wspomnianą sumę, wówczas staje się ona przestępstwem skarbowym.

Jak zapisy zawarte w KKS mają się do rzeczywistości? Otóż przykładowo, jeżeli płatnik zalega z płatnością, która przekracza 8 tys. zł, wówczas, przy uwzględnieniu różnych okoliczności, może zostać mu postawiony zarzut popełnienia przestępstwa skarbowego. Jednak w odniesieniu do mikro i małych przedsiębiorstw, których w Polsce jest najwięcej, nie jest to bardzo częste zjawisko.

Innym obowiązkiem spoczywającym na płatniku jest składanie do 31 stycznia deklaracji PIT-4R. Wykazuje się w niej kwotę należnych zaliczek za wszystkie miesiące w roku oraz wskazuje liczbę pracowników, od których wynagrodzenia pobierał zaliczki. Sankcją za niezłożenie deklaracji w terminie, zgodnie z art. 48 KKS, jest kara grzywny za wykroczenie skarbowe. Co wtedy?

Zobacz: KW jako dowód księgowy w KPiR

Konsekwencje nieterminowego płacenia PIT 4

Organy kontroli podatkowej mogą kontrolować dokumenty do 5 lat wstecz, zobowiązanie podatkowe przedawnia się bowiem, co do zasady, po 5 latach. Termin ten liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Wynika to z art. 70 par. 1 Ordynacji podatkowej. W wielu przypadkach czasu na kontrolę jest jeszcze więcej. Należy bowiem pamiętać, że termin przedawnienia zobowiązania podatkowego może wydłużyć się wskutek przerwania lub zawieszenia jego biegu.

 
Gdy w trakcie kontroli wyjdą na jaw zaległości podatkowe lub nieuregulowane odsetki, za zwłokę w płaceniu podatków przedsiębiorcy grozi kara grzywny (mandat). Zgodnie ze zmianami obowiązującymi od początku 2013 roku, kara grzywny za wykroczenie skarbowe waha się w granicach od 160 zł do 32 tys. zł. Natomiast, gdy przedsiębiorca popełni przestępstwo skarbowe, wówczas grzywna może wynosić od 533,40 zł do nawet 15 359 997,60 zł, nie mówiąc już o tym, że ustawodawca przewidział możliwość ograniczenia lub pozbawienia wolności.

“Często bywa tak, że zaległości w płaceniu podatku nie wynikają z gapiostwa czy kombinatorstwa płatnika, ale związane są po prostu z brakiem płynności finansowej” - komentuje Andrzej Lazarowicz, Prezes wfirma.pl, ekspert z ponad 20-letnim doświadczeniem z zakresu prawa gospodarczego i księgowości. “W sytuacji, gdy kontrahenci zwlekają z zapłatą należności, przedsiębiorca może zwyczajnie nie mieć na koncie środków, z których mógłby odprowadzić rzeczony podatek. Ważniejsze jest dla niego rozliczenie się z pracownikiem. Zgodnie z art. 85 Kodeksu pracy pracodawca jest zobowiązany do terminowego wypłacenia wynagrodzenia. Niestety urzędu skarbowego nie interesuje, dlaczego płatnik nie uregulował należności. Ważne jest, aby zapewnić wpływ do budżetu państwa.”

 
Urząd skarbowy nie bierze pod uwagę faktu, iż w danym okresie przedsiębiorca może mieć trudności finansowe. Szansą płatników jest ulga na złe długi, z której mogą oni skorzystać w sytuacji, gdy kontrahenci nie regulują należności dłużej niż 150 dni od terminu płatności wierzytelności określonego na fakturze lub w umowie. Obniżając podstawę opodatkowania i podatku należnego, przedsiębiorca może “zaoszczędzić” środki na terminowe uregulowanie należności podatkowych związanych z podatkiem dochodowym od pensji pracowników.

Zobacz: Budowanie lojalności konsumenckiej - wierność się opłaca

 
Sposoby na uniknięcie konsekwencji karnych skarbowych

 
Przede wszystkim należy pamiętać, iż terminowe odprowadzanie podatku dochodowego za pracowników to bardzo ważny obowiązek pracodawcy. Nawet jednokrotne jego niedopełnienie może zostać ukarane przez organy kontroli podatkowej mandatem, dlatego niezmiernie istotne jest nieprzekraczanie ustawowego terminu określonego jako 20. dzień miesiąca.

 
Jeżeli zobowiązanie przekształci się w zaległość podatkową, wówczas przedsiębiorca nie może zapomnieć o konieczności zapłacenia odsetek podatkowych. Nikt nie poinformuje płatnika o ich wysokości - obowiązek ustalenia, ile należy zapłacić spoczywa na nim. Pomocne mogą okazać się w tym względzie powszechnie dostępne kalkulatory odsetek, które po wpisaniu odpowiednich danych generują informację o wysokości należności za podany okres. Oczywiście programowi takiemu nie można ufać na 100 proc. i warto doczytać, w jaki sposób powinno się je obliczać.

 
A co w sytuacji, gdy płatnik otrzyma informację planowanej kontroli skarbowej lub podatkowej? Najlepszym wyjściem jest wówczas przeanalizowanie płatności zaliczek na podatek dochodowy pracowników nawet do 5 lat wstecz. Następnie ustalenie, jaką kwotę zaległych odsetek powinno się zapłacić do urzędu skarbowego oraz czy ewentualnie nie ciążą dodatkowe zaległości podatkowe, a następnie uregulowanie wszystkich należności.

 
Zgodnie z art. 16 par. 1 KKS “nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu”. Z kolei w par. 2 tego artykułu znajdziemy informację, iż “przepis par. 1 stosuje się tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym”.

Zobacz: Odliczenie VATu od samochodów osobowych w 2014 roku

 

 
Z przepisów tych wynika, iż płatnik może uniknąć kary grzywny za nieterminowe płacenie podatków, gdy po uregulowaniu wszystkich zaległości wraz z odsetkami, powiadomi o swoim wykroczeniu powołany organ ścigania i ujawni okoliczności popełnienia czynu zabronionego. Może tego dokonać zarówno pisemnie, w formie tzw. czynnego żalu lub też ustnie do protokołu. Złożenie takiego zawiadomienia zanim urząd dowie się o popełnieniu czynu zabronionego zwalnia osobę winną od odpowiedzialności karnej skarbowej.

 
Co powinien zawierać czynny żal? Przede wszystkim należy pamiętać o tym, iż określenie to jest nieformalne i nie powinno się go stosować w oficjalnych pismach. Poprawnym tytułem będzie “Zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego”. Koniecznymi informacjami są oczywiście dane płatnika i jego firmy, oraz określenie, do naczelnika jakiego urzędu skarbowego składany jest czynny żal. Treść takiego zawiadomienia może przyjąć formę:

 
“Na podstawie art. 16 § 1 i 4 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy zawiadamiam, jako osoba odpowiedzialna za obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot w imieniu ............................. o popełnieniu przez mnie czynu zabronionego polegającego na niezłożeniu deklaracji rocznej o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy - PIT-4R za rok ............... / nieuiszczaniu zaliczek na podatek dochodowy pracowników za w ustawowym terminie, a także niewpłaceniu na rachunek bankowy Urzędu Skarbowego w............... pobranych zaliczek na podatek w kwocie .............. zł.

Informuję, ze powyższe obowiązki wypełniłem składając ww. deklarację wraz z niniejszym zawiadomieniem.  Dołączam również dowód wpłaty zaległego podatku wraz należnymi odsetkami, który został uregulowany w dniu .............

Ponadto informuję, że przy popełnieniu ww. czynu nie współdziałałem z jakąkolwiek osobą trzecią.

 

Na końcu dokumentu należy złożyć własnoręczny podpis.

Zobacz: Jak przeprowadzić spis z natury? - nowe regulacje

 

 
A co, jeżeli problem wyjdzie w trakcie kontroli? Co do zasady, zarówno kontrola skarbowa, jak i podatkowa może zakończyć się w formie protokołu, zaleceń pokontrolnych lub decyzji. Dwie pierwsze często dają podatnikowi możliwość uregulowania zaległości wraz z odsetkami lub złożenia korekty deklaracji. Jeżeli natomiast postępowanie kontrolne zakończy się decyzją, organ podatkowy może pociągnąć płatnika do odpowiedzialności karnej skarbowej.

 
Natomiast w sytuacji, gdy płatnik nie posiada na koncie środków na uregulowanie zobowiązania podatkowego, wówczas może on skorzystać z ulgi w spłacie podatku np. w postaci odroczenia terminu płatności czy też rozłożenia jej na raty. Jednak uzyskanie takiej ulgi wiąże się z długą drogą przez wiele różnych okienek w urzędach. Spróbować zawsze warto, choćby przez wzgląd na fakt, iż do wydania decyzji o uldze zawieszone zostaje postępowanie egzekucyjne, dzięki czemu przedsiębiorca może mieć czas na zgromadzenie odpowiedniej sumy pieniędzy i przy ewentualnej odmowie udzielenia ulgi, będzie w stanie uregulować ciążące na nim należności.

 
Nie podlega dyskusji fakt, iż bez istnienia zaległości podatkowych nie byłoby organów kontroli podatkowej czy skarbowej. Urzędy skarbowe muszą ścigać nietermonowo płacących płatników i podatników, ponieważ m.in. na tym polega sens istnienia tych instytucji. Szkoda tylko, że często zajmują się one przedsiębiorcami, którzy nie zasłużyli na miano przestępców skarbowych, biorąc pod uwagę ich trudności finansowe lub inne. Prowadząc własną działaność gospodarczą i zatrudniając w jej ramach pracowników warto wiedzieć, z jakimi konsekwencjami karnymi skarbowymi może się to wiązać oraz ewentualnie - w jaki sposób ich uniknąć. Znajomość prawa oraz pewna doza ostrożności w rozliczeniach z fiskusem jeszcze nikomu nie zaszkodziły.

 
Zobacz: Faktura korygująca - potwierdzenie odbioru