Czy kosztem dla spółki są składki na ubezpieczenie OC członków zarządu

RADA

Nie, kwoty składek opłacanych przez spółkę z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej członków zarządu nie stanowią kosztu podatkowego dla spółki. Inna klasyfikacja tych wydatków jest kontrowersyjna i oznacza spór z organami podatkowymi, który rozstrzygnie dopiero WSA.

UZASADNIENIE

Organy podatkowe nie zgadzają się na uznanie składek na ubezpieczenie OC członków zarządu spółek za koszt podatkowy. Zazwyczaj korzystają z trzech argumentów.

Wydatki, które spółka akcyjna lub spółka z o.o. ponosi na opłacenie składek z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej władz spółki, nie mają na celu osiągnięcia przychodów przez spółkę. Nie można ich więc zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów spółki. Nie są one także, zdaniem organów podatkowych, ponoszone w celu zachowania albo zabezpieczenia źródeł przychodów. Zabezpieczają interesy np. członków zarządu.

Organy podatkowe umowy tego typu poddają analizie cywilnoprawnej. Artykuł 808 § 1 Kodeksu cywilnego pozwala ubezpieczającemu zawrzeć umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek. Na podstawie art. 822 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Taką osobą trzecią może być np. bank, który podpisał ze spółką umowę na zakup lub wystawienie opcji lub instrumentu złożonego zarówno z opcji kupionych, jak i wystawionych. Bank może mieć roszczenie do spółki, w przypadku gdy np. będący członkiem zarządu dyrektor finansowy zawarł takie umowy jednocześnie z kilkoma bankami. W praktyce każdy z banków prezentuje stanowisko, że takie działanie jest niedopuszczalne. Szkoda banku może polegać na konieczności utworzenia rezerw związanych z wysokim prawdopodobieństwem niewywiązania się przez spółkę z umowy opcyjnej i utracie poważnych sum w związku z zobowiązaniami banku z takiej umowy wobec innych instytucji finansowych.

Organy podatkowe przyznają, że uzyskanie przez bank odszkodowania z OC może zmniejszyć roszczenia banku do samej spółki. Podkreślają jednak, że ta ekonomiczna korzyść nie zmienia faktu, iż celem zawarcia umowy OC było chronienie interesów członka zarządu, prokurenta lub członka rady nadzorczej, a nie spółki.

Organy podatkowe zwracają też uwagę na pewien paradoks związany z wykupieniem tego typu ubezpieczeń. Osoba fizyczna, przyjmując funkcję członka zarządu lub zasiadając w radzie nadzorczej, otrzymuje wynagrodzenie. Często jest ono wielokrotnie wyższe niż innych pracowników kluczowych dla spółki. Dysproporcja ta jest tłumaczona nie tylko większym zakresem obowiązków, często w praktyce nienormowanym czasem pracy, ale i przyjęciem przez np. prezesa zarządu - wraz z objęciem tego stanowiska - odpowiedzialności, także finansowej, za swoje decyzje. Wskazywany przez fiskusa paradoks polega na tym, że spółki płacą wysokie wynagrodzenie członkom zarządu, uzasadniając to przejęciem przez nich odpowiedzialności, jaka nie zagraża szeregowym pracownikom spółki, oraz składki na ubezpieczenie od ponoszenia ryzyka tej odpowiedzialności.