Jak ustalić koszt poniesiony i dzień zapłaty

Jak stanowi art. 15 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej - ustawa o CIT) oraz odpowiednio przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej ustawa o PIT), różnice kursowe powstają, jeżeli wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest odpowiednio wyższa lub niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia.

Z art. 15a ust. 7 ustawy o CIT wynika, że przy ustalaniu wartości określających różnice kursowe za koszt poniesiony uważa się koszt wynikający z otrzymanej faktury (rachunku) lub innego dowodu w przypadku braku faktury. Zacytowane przepisy odnoszą się do kwestii dnia zapłaty oraz kosztu poniesionego. Jednak nie precyzują, jaki dzień należy uznać za dzień poniesienia kosztu i nie wynika z nich, czy będzie to dzień otrzymania faktury (rachunku), dzień fizycznego zaksięgowania, dzień wystawienia, czy też może dzień dokonania transakcji.

Wprawdzie ustawa o CIT (oraz odpowiednio ustawa o PIT) zawiera definicję dnia poniesienia kosztu, ale przepisy te decydują o dacie powstania kosztu podatkowego, a nie o dacie rozliczania różnic kursowych na zobowiązaniach.

Dla celów ustalania różnic kursowych stosuje się art. 15a ustawy o CIT oraz art. 24c ustawy o PIT, z których wynika, iż do przeliczenia waluty obcej należy przyjmować datę wynikającą z faktury lub innego dowodu, a nie datę ujęcia (zaksięgowania) kosztu. Najbardziej adekwatne wydaje się przyjęcie daty wynikającej z faktury lub z innego dowodu, a nie np. daty faktycznego otrzymania dokumentu zewnętrznego.

Przyjęcie dnia wystawienia faktury, uwarunkowane obiektywnymi okolicznościami związanymi z powstaniem zobowiązania, jest o wiele bardziej uzasadnione niż data fizycznego otrzymania faktury, uzależniona od subiektywnych okoliczności, tym bardziej gdy data wystawienia faktury będzie pokrywała się z dniem powstania zobowiązania. Uzasadniona jest zatem wycena według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury.

PRZYKŁAD: ROZLICZANIE TRANSAKCJI W WALUCIE OBCEJ

Kama Sp. z o.o. zakupiła towar od kontrahenta na kwotę 10 tys. euro. Fakturę wystawioną 28 października 2007 r. otrzymała 5 listopada, a płatności dokonała 15 listopada. Czy w spółce powstaną różnice kursowe i czy zwiększą one przychód spółki czy koszty?