Dobra czy zła feminizacja zawodów?

W świetle badań ankietowych przeprowadzonych w projekcie "Godzenie ról zawodowych kobiet i mężczyzn", stereotypowemu pracownikowi płci męskiej przypisuje się takie cechy jak: odporność na zmęczenie i stres, umiejętność pracy pod presją czasu, dyspozycyjność, konsekwentność i kreatywność. Z kolei kobiety uważa się przede wszystkim za systematyczne, szybko uczące się i posiadające duże zdolności komunikacyjne. Co ciekawe, przekonanie takie dominuje nie tylko w środowisku pracodawców, lecz także wśród samych pracowników. Przypisywanie płciom konkretnych cech kształtuje podział zawodów na typowo męskie i typowo kobiece.

Główny Urząd Statystyczny podaje, że w 2010 roku najbardziej sfeminizowanymi sektorami gospodarki narodowej były: ochrona zdrowia i opieka społeczna, gdzie na 550 kobiet przypadało 110 mężczyzn, edukacja - 575 kobiet na 153 mężczyzn. Najmniej sfeminizowaną dziedziną gospodarki jest inżynieria, procesy produkcyjne i budownictwo – na 4892 mężczyzn przypada 1165 kobiet. Ponadto, branże opanowane przez kobiety to pośrednictwo finansowe oraz hotelarstwo i gastronomia.

Zobacz: Dyskryminacja kobiet ze względu na płeć

Feminizacja zawodów

Rola i pozycja zawodowa kobiet uległy w ostatnim czasie znacznym zmianom. Rośnie aktywność zawodowa, a wraz z nią zakres uprawnień i obowiązków. Jednocześnie zmienia się postrzeganie kobiet w społeczeństwie, a w konsekwencji zwiększa się ich aktywność w szeroko pojętym życiu społecznym i kulturalnym. Wzrastająca wciąż mobilność kobiet wpływa na oblicze rynku pracy, gdzie można zaobserwować zjawisko feminizacji pewnych grup zawodowych. Z pozoru może się wydawać to zjawiskiem pozytywnym, ponieważ aktywizuje kobiety do pracy w konkretnych, sfeminizowanych branżach, ale jednocześnie utrwala szkodliwe stereotypy.

Feminizacja dokonuje się w tych zawodach, z których stopniowo rezygnują mężczyźni. Zawody, w których w większości pracują kobiety w konsekwencji tracą na prestiżu w oczach reszty społeczeństwa. Bywa, że feminizacja danej branży następuje w wyniku jej stopniowej dewaloryzacji w oczach płci przeciwnej z powodu obniżenia zarobków czy zwiększenia ilości obowiązków w ramach tego samego wynagrodzenia. Wzrost ilości zatrudnionych w danym zawodzie kobiet jest więc zarówno przyczyną, jak i skutkiem obniżenia jego prestiżu. 

Stereotypowe postrzeganie mężczyzn przez pracodawców i społeczeństwo jako tych, którzy są bardziej mobilni i dyspozycyjni sprawia, że łatwiej im zdobyć nowe kwalifikacje i migrować do zawodów nowych lub bardziej atrakcyjnych. Zawody, które w wyniku tego procesu podlegają relatywnej dewaloryzacji ze wszystkimi jej konsekwencjami (obniżenie zarobków, biurokratyzacja), są stopniowo zdominowane przez kobiety, co napędza dalszy odpływ mężczyzn z tej branży i jeszcze większą utratę prestiżu danego zajęcia. Dobrym przykładem na polskim rynku pracy może być zawód nauczyciela, pielęgniarki czy urzędnika.