Czy decyzje biznesowe są naprawdę podejmowane racjonalnie?

Decyzja racjonalna to taka, która została podjęta w warunkach pełnej przejrzystości informacyjnej. Inaczej, to decyzja, która jednocześnie spełnia kilka warunków:
1) nie ma wątpliwości, co do istoty problemu, którego rozwiązania decyzja ma dotyczyć,
2) istnieje świadomie utworzony zbiór kryteriów, które służą do oceny poprawności rozwiązania,
3) istnieje pełny i wyczerpujący zbiór informacji, które opisują sytuację decyzyjną,
4) istnieje pełny zbiór możliwych alternatyw decyzyjnych,
5) rozwiązanie pojawia się jako wynik zastosowania znanego kryterium,
6) wybrana alternatywa decyzyjna pozwala się zastosować w praktyce.

Opisany zbiór warunków jest jednak praktycznie niemożliwy do zastosowania, głównie z powodu ograniczeń w wydajności pracy mózgu, aparatury do przetwarzania informacji. Mózg ludzki składa się z neuronów, których liczba jest większa niż liczba gwiazd w galaktyce. Człowiek analizowany z tej perspektywy jest organizmem zbudowanym do przetwarzania informacji, a jednak liczba informacji w otoczeniu, którą mózg odbiera jest nadal większa niż jego możliwości przetwarzania. Natura zapewniła więc mechanizmy ochrony zasobu przed przepracowaniem. Do takich mechanizmów należą między innymi: uproszczona interpretacja napływających bodźców (np. rozpoznawanie znajomych osób po sylwetce lub sposobie poruszania się), hierarchia w strukturze przetwarzania informacji (np. zawsze najpierw informacje interpretowane jako zagrożenie, potem interpretowane jako przyjemność), czy sekwencyjne dopuszczanie informacji do przetwarzania w obszarze operacyjnym (większość ludzi nie potrafi wykonać dwóch działań logicznych jednocześnie). Ponadto, mózg wypełnia luki informacyjne znanymi sobie wzorami (jeśli w południe powinny dzwonić dzwony, tzn., że dzwoniły – nawet gdyby tak nie było). Treść wypełnienia przyjmuje się na podstawie oceny prawdopodobieństwa jego wystąpienia, a w procesie uczenia się rozkład prawdopodobieństw dla różnych alternatywnych wypełnień się zmienia (szachista coraz lepiej przewiduje posunięcia przeciwnika).

Przeczytaj również: Nie motywuj podwładnych, dopóki nie poznasz ich potrzeb

Ludzie nie podejmują więc decyzji racjonalnych w znaczeniu idealnych; podejmują decyzje zadowalające.

Decyzja zadowalająca to taka, przy której podjęciu człowiek ma przekonanie (wrażenie?), że zrobił wszystko, co można było zrobić w istniejącej sytuacji.

W taki (zadowalający) sposób podejmujemy decyzje o podjęciu lub niepodjęciu leczenia (zawsze z niedosytem analizy symptomów i wiedzy o spodziewanych skutkach leczenia – racjonalną podstawę zastępujemy nadzieją); tak podejmujemy decyzje o kierunku studiów (zawsze z niedosytem wiedzy o sprawności instytucji kształcącej i z brakiem wiedzy o późniejszym zapotrzebowaniu na nabyte kompetencje – racjonalną podstawę zastępujemy przekonaniem); tak też podejmujemy decyzję o wyborze życiowego partnera (może bez niedosytu, ale z głębokim brakiem informacji o schematach aktywności opartych na genetyce i socjalizacji – racjonalną podstawę zastępujemy emocjami). Decyzje zadowalające (czy też inaczej – satysfakcjonujące) towarzyszą nam w życiu osobistym, społecznym i zawodowym na każdym kroku.

Polecamy serwis Szkolenia