Nieodpłatne przekazanie - opodatkowanie

Nieodpłatne przekazanie nie zawsze opodatkowane

Rodzi się zatem pytanie, czy podmiot, który w normalnych stosunkach gospodarczych ma status podatnika, zaś określone usługi nabywa z przeznaczeniem innym niż działalność gospodarcza, również powinien opodatkować nieodpłatne świadczenie? Jeśli zaś odpowiedź na tak postawione pytanie jest pozytywna, to czy taki podatnik będzie miał prawo do odliczenia z tytułu nabycia usług nieodpłatnie przekazywanych? 

Odpowiedź na powyższe pytania powinna być analizowana w kontekście zasad ogólnych podatku od wartości dodanej, w szczególności zaś zasady efektywnego opodatkowania konsumpcji. Oznacza ona, iż podatkiem powinien być obciążony obrót (wartość dodana) dokonany łącznie na wszystkich etapach, ale dopiero w momencie przeznaczenia do konsumpcji. Jednakże z drugiej strony zasada ta oznacza, iż konsumpcja może podlegać opodatkowaniu wyłącznie w zakresie wartości dodanej. Innymi słowy, nie można dopuścić wielokrotnego opodatkowania konsumpcji. Na tę drugą zasadę wskazywał wielokrotnie ETS, m.in. w orzeczeniach C-50/88 Heinz Kuhne, C-322/99 H.G. Fisher, C-323/99 K. Brandenstein, czy w końcu C-193/91 G. Mohsche.

Polecamy: Co się zmieniło w VAT od 1 lipca 2011 r.?

Od 1 kwietnia 2011 r. obowiązuje nowe brzmienie art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, nawiązujące bezpośrednio do treści art. 26 dyrektywy 2006/112/WE: Za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. 

W powołanym przepisie najistotniejsze jest to czego w nim nie zapisano. Mianowicie ustawodawca świadomie zrezygnował z tego, aby warunkiem opodatkowania nieodpłatnego świadczenia usług było przysługiwanie prawa do odliczenia. Oznacza to, iż każde nieodpłatne świadczenie usług, dokonane przez podatnika, wiąże się z koniecznością jego opodatkowania, nawet wtedy, gdy podatnik przy nabyciu tego świadczenia nie miał prawa do odliczenia VAT. Gdy zatem podatnik nabędzie określoną usługę, od której nie mógł odliczyć podatku naliczonego (np.: nabycie usługi zwolnionej lub nieopodatkowanej), a następnie nieodpłatnie przekaże ją innej osobie, będzie mimo wszystko zobligowany do opodatkowania tego przekazania.
Jednakże transakcje podlegające opodatkowaniu nie powstają w oderwaniu od statusu osób ich dokonujących. Regułą jest, iż czynności odpłatne, a także zrównane z nimi czynności nieodpłatne, aby wiązały się z opodatkowaniem, muszą być dokonywane przez osobę działającą w charakterze podatnika. Jeśli dany podmiot włącza określony składnik (usługę, towar) do aktywów swojego przedsiębiorstwa, a następnie nieodpłatnie udostępnia go innym osobom, to należy uznać, iż występuje on w roli podatnika, zarówno jako nabywca , jak i świadczący usługi za pomocą tego składnika. Przy czym, podmiot ten ma prawo zdecydować w momencie zakupów, czy włączy określony składnik do aktywów swego przedsiębiorstwa. Powyższe tezy zostały potwierdzone w orzecznictwie ETS w sprawie C-415/98 L. Baksci oraz w sprawie C-291/92 Armbrecht.