Czy opłata za korzystanie ze środowiska podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

Należy wyjaśnić, ze generalnie opłaty i kary pieniężne za składowanie lub magazynowanie odpadów ponosi posiadacz odpadów. Jednak  obowiązek ten może zostać przekazany na rzecz podmiotu, który uzyskał zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie gospodarowania odpadami. Ponadto, jeżeli osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą przekazuje odpady podmiotowi, który nie uzyskał wymaganego zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami, podmiotem korzystającym ze środowiska, obowiązanym do ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska, jest podmiot, któremu przekazano te odpady. Zdarza się, że opłata nie stanowi elementu kalkulacyjnego ceny usługi składowania odpadów. Opłata nie stanowi dochodu podmiotu odbierającego odpady, jest ona odprowadzana okresowo na rachunek Urzędu Marszałkowskiego ze stosownymi sprawozdaniami.

Zgodnie z zapisem art. 273 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) opłata za korzystanie ze środowiska jest ponoszona za:

• wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza;
• wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi;
• pobór wód;
• składowanie odpadów.

Zgodnie z art. 275 ustawy Prawo ochrony środowiska do ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska oraz administracyjnych kar pieniężnych są obowiązane, z zastrzeżeniem art. 284 ust. 2, podmioty korzystające ze środowiska. Opłaty za korzystanie ze środowiska podmiot korzystający ze środowiska wnosi na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska (art. 277 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska).

Polecamy: Przepisy podatkowe dla małych firm - czarna magia

W myśl art. 279 ust. 2 ww. ustawy Prawo ochrony środowiska w razie składowania lub magazynowania odpadów podmiotem korzystającym ze środowiska, obowiązanym do ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska oraz administracyjnych kar pieniężnych, jest, z zastrzeżeniem ust. 3, posiadacz odpadów w rozumieniu przepisów ustawy o odpadach. Z powyższego wynika, iż opłata za korzystanie ze środowiska, poza wyjątkami wskazanymi w treści tego przepisu, ciąży na podmiocie któremu przekazuje się odpady (oczywiście posiadającym zezwolenie w zakresie gospodarki odpadami), a nie podmiocie który przekazuje te odpady.

Zatem podmiot przekazujący odpady podmiotowi posiadającemu zezwolenie na zagospodarowanie tych odpadów skutecznie uwalnia się od odpowiedzialności za nie, a więc zwalnia się od obowiązku ponoszenia opłat za ich zagospodarowanie, który to obowiązek przechodzi na podmiot przejmujący odpady do dalszego ich zagospodarowania.

Podmiot odprowadzając opłatę za korzystanie ze środowiska na rzecz urzędu marszałkowskiego, obciążając nią jednocześnie podmioty składujące odpady, przenosi koszty tej opłaty na składujących odpady. Można zatem uznać, że opłata za korzystanie ze środowiska nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT bowiem wysokość tej opłaty jest ustalana corocznie przez Ministra Środowiska, stanowi jeden ze środków finansowo-prawnych ochrony środowiska. Jest świadczeniem pieniężnym, wskutek czego nie mieści się w pojęciu „towaru” ani „usługi” w rozumieniu ustawy o VAT.

Jednak organy podatkowe zajmują stanowisko odmienne, twierdząc, że podmiot odbierający odpady nie jest inkasentem tej opłaty, a zatem nie może dokonywać czynności polegających na pobraniu opłaty od podmiotu zobowiązanego do jej uiszczenia i wpłacaniu jej we właściwym terminie do urzędu marszałkowskiego.  Argumentują to tym, że składujący odpady nie jest podmiotem zobowiązanym do uiszczenia takiej opłaty, gdyż przekazując odpady na składowisko, skutecznie się od niej uwolnił. (IBPP1/443-95/10/AZb 2010.04.27 Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach).

Z drugiej strony uznają, że opłata za korzystanie ze środowiska ponoszona przez posiadacza odpadów i wnoszona na rachunek urzędu marszałkowskiego bezpośrednio, znajduje się poza zakresem obowiązywania ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż jej istota wskazuje na inny niż cywilnoprawny charakter czynności. Opłaty za korzystanie ze środowiska określa bowiem rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 2008r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 196, poz. 1217 ze zm.), które zostało wydane na podstawie art. 290 ww. ustawy Prawo ochrony środowiska. Opłaty te są przychodami funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, zaś środki tych funduszy są przeznaczone na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Do ponoszenia tych opłat obowiązany jest podmiot korzystający ze środowiska. W przypadku składowania odpadów, jak już wskazano wyżej, zgodnie z art. 279 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska podmiotem tym jest posiadacz odpadów – zarządzający składowiskiem odpadów. Zarządzający składowiskiem odpadów jest obowiązany we własnym zakresie ustalić wysokość należnej opłaty za korzystanie ze środowiska i wnieść ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Obowiązek ponoszenia opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku jako opłaty za korzystanie ze środowiska ciąży na zarządzającym składowiskiem. Obowiązek uiszczania opłat przez podmioty korzystające ze środowiska nie jest związany ze zwrotnym świadczeniem przez fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej usług bądź innych czynności wymienionych w art. 5 ustawy o VAT i w związku z tym opłaty te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Nie ulega jednak wątpliwości, że ww. opłaty za korzystanie ze środowiska, którymi przedsiębiorca obciąża swoich kontrahentów, stanowią koszty ponoszone przez niego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą - świadczeniem usług składowania odpadów komunalnych. Koszty te obciążają przedsiębiorcę, lecz zrozumiałym jest, iż w imię dobrze pojętego rachunku ekonomicznego, może on koszty te przenieść na nabywców świadczonych przez siebie usług składowania odpadów, skoro opłaty te są ponoszone w związku z ich świadczeniem. Przeniesienie takie może się dokonać jedynie drogą wkalkulowania opłat w cenę usług składowania odpadów.

Skoro bowiem korzystający ze środowiska obciąża kosztami tych opłat swoich klientów, to stanowią one element kalkulacyjny ceny, co w konsekwencji powoduje wzrost ceny świadczonej usługi będącej przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Zatem w transakcjach dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcą świadczącym usługi składowania odpadów a jego kontrahentami nie może być mowy o „pobieraniu” opłaty jako daniny publicznej przez zarządzającego składowiskiem odpadów oraz „przekazywaniu” na rzecz urzędu marszałkowskiego. Opłata ta jest zatem kosztem prowadzenia działalności w zakresie składowania odpadów komunalnych i zarządzający składowiskiem, będąc zobowiązanym do jej uiszczenia musi uwzględnić ją w procesie kalkulacji kosztów związanych z prowadzeniem takiej specyficznej działalności gospodarczej, jak i cen świadczonych usług.

W rezultacie organy przyjmują, że opłata za korzystanie ze środowiska jest ściśle związana ze świadczoną usługą składowania odpadów, tym samym jest częścią należności z tytułu świadczenia usługi. Zatem na całość świadczenia należnego od nabywcy składa się na równi z usługą składowania odpadów kwota opłaty za korzystanie ze środowiska. W konsekwencji zgodnie z art. 29 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, opłata za korzystanie ze środowiska stanowi uzupełniający (obok należności za usługę składowania odpadów) element podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług. W tej sytuacji opłatę za korzystanie ze środowiska należy traktować jako część kwoty należnej z tytułu świadczonej usługi składowania odpadów (element kalkulacyjny ceny) i opodatkować według stawki właściwej dla tej usługi.

Trudno zgodzić się z tym stanowiskiem, jeżeli bowiem opłata za korzystanie ze środowiska jest w całości przekazywana na rzecz urzędu marszałkowskiego to nie jest żadnym przysporzeniem majątkowym po stronie odbierającego odpady przedsiębiorca. Sam fakt przekazania tej opłaty od osób fizycznych (kontrahentów) do urzędu marszałkowskiego nie powinien być zatem traktowany jako obrót podlegający opodatkowaniu podatkiem VAT. Rozstrzygnięciem tego zagadnienia zajmie się sąd administracyjny, a na wyrok z pewnością oczekuje wielu przedsiębiorców działających w branży odpadów komunalnych.

Polecamy: VAT dla przedsiębiorcy - krok po kroku

Dowiedz się więcej z naszej publikacji

Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Obowiązki biur rachunkowych

Tylko teraz

89,00 zł

99,00 zł

Przejdź do sklepu