Zawieszenie i wznowienie działalności gospodarczej

Zawieszenie działalności

Prowadzenie własnej działalności - jak każdy biznes jest obarczone pewnym ryzykiem. Przedsiębiorca decydując się na przedmiot działalności, nie może wiedzieć czy na pewno mu się powiedzie takie przedsięwzięcie. Prawo przewiduje jednak takie sytuacje i poprzez instytucje zawieszenia działalności - pozwala czasowo zaprzestać prowadzenia takiego biznesu. Warunkiem jest, aby był to przedsiębiorca, który nie zatrudnia pracowników.

PRZYKŁAD

Niektóre formy działalności są okresowe. Przedsiębiorca prowadzi zbiór owoców - może być zainteresowany zawieszeniem działalności na zimę. Jest to bardziej opłacalne niż ponoszenie wszystkich kosztów w okresie kiedy jest brak zysków.

Unormowania dotyczące zawieszenia działalności gospodarczej znajdziemy w ustawach:

• z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. nr 101, poz. 1178 z późn. zm., dalej „u.d.g.”),

• z dnia 2 lipca 2004 r. - o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. 2010 r. nr 220, poz. 1447 z późn. zm., dalej „u.s.d.g.”).

Przedsiębiorca dokonuje wszystkich formalności związanych z zawieszeniem firmy w tej ewidencji działalności gospodarczej, w której złożył wniosek o rozpoczęcie działalności i jest wpisany. Ewidencję prowadzi gmina właściwa dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy. Na tym terenie nie musi on być zameldowany na stałe. Miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której przebywa przedsiębiorca z zamiarem stałego pobytu.

ZAPAMIĘTAJ

Organem ewidencyjnym jest wójt, burmistrz albo prezydent miasta, wniosek powinien więc być skierowany do właściwego organu.

Warunkiem koniecznym zawieszenia - jest złożenie wniosku, zgodnie z art. 22a ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. 2007 r. nr 168, poz. 1186 z późn. zm., dalej „ustawa o KRS”) oraz art. 7ba u.d.g. Wniosek taki powinien zawierać:

• oznaczenie przedsiębiorcy (nazwę lub firmę) - jest to nazwa, pod którą dana działalność jest zarejestrowana, dodatkowym oznaczeniem powinna być forma prawna,

• numer ewidencyjny PESEL, jeżeli posiada,

• oznaczenie miejsca zamieszkania i adres przedsiębiorcy - adres przedsiębiorcy może być różny od adresu miejsca zameldowania. Jeżeli działalność jest stale wykonywana poza miejscem zamieszkania przedsiębiorcy, to wówczas powinien podać adres zakładu głównego, oddziału lub innego miejsca wykonywania działalności gospodarczej,

• wskazanie okresu, na jaki następuje zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej,

• informację o niezatrudnianiu pracowników - jest to warunek konieczny, żeby wniosek został pozytywnie rozpatrzony.

Obecnie, aby przyspieszyć rozpatrywanie wniosków, są one składane na formularzu EDG-1, który jest składany w przypadku:

• wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej,

• wniosku o zmianę wpisu w ewidencji działalności gospodarczej,

• wniosku o wpis informacji o zawieszeniu działalności gospodarczej,

• wniosku o wpis informacji o wznowieniu działalności gospodarczej,

• zawiadomienia o zaprzestaniu działalności gospodarczej.

ZAPAMIĘTAJ

Na formularzu EDG-1 składa się wszelkie wnioski dotyczące formy bytu działalności gospodarczej.

Wzór wniosku zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 marca 2009 r. w sprawie wzoru wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej (Dz.U. nr 50, poz. 399). Przedsiębiorca nie musi w żaden sposób uzasadniać swojej decyzji o zawieszeniu działalności gospodarczej ani też uzyskać uprzednio zgody jakiegokolwiek organu.

Organ ewidencyjny nie ma obowiązku pozytywnego rozpatrzenia wniosku o zawieszenie - może wydać decyzję o odmowie wpisu w następujących przypadkach (art. 7c u.d.g.):

• zgłoszenie dotyczyło działalności gospodarczej, która nie była objęta przepisami ustawy - dotyczy to przypadku, gdy z jakiegoś powodu prowadzona jest inna działalność - podlegająca odrębnym przepisom,

• zgłoszenie zawiera braki formalne, których mimo wezwania przedsiębiorca nie usunął w wyznaczonym terminie - może to być brak któregokolwiek z elementów lub niewłaściwa forma,

• został prawomocnie orzeczony zakaz wykonywania działalności gospodarczej określonej w zgłoszeniu przez przedsiębiorcę - prowadzenie, jak również zawieszenie działalności - nie może być kontynuowane.

PRZYKŁAD

Przedsiębiorca zajmował się uprawą egzotycznych roślin do 2009 r. W listopadzie 2009 r., w związku z przejściowymi kłopotami finansowymi, zawiesił działalność na okres 6 miesięcy. W tym czasie uprawa tych roślin stała się nielegalna. Przedsiębiorca złożył więc wniosek o wznowienie działalności, jednak został on odrzucony, ponieważ działalność w takiej samej formie nie może być już kontynuowana.

Decyzję o odmowie wpisu przedsiębiorca może zaskarżyć do samorządowego kolegium odwoławczego, w razie negatywnego rozstrzygnięcia przysługuje skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Odmowa wpisu oznacza stwierdzenie przez organ ewidencyjny, że przedsiębiorca nie może zawiesić prowadzonej firmy. W tej sytuacji przedsiębiorca musi dalej ją prowadzić (o ile nie został prawomocnie orzeczony zakaz wykonywania tej działalności gospodarczej) albo wystąpić z ponownym zgłoszeniem już nie obarczonym brakami formalnymi bądź zgłosić wniosek o wykreślenie z ewidencji.

Przedsiębiorca może złożyć wniosek EDG-1 osobiście, przesłać listem poleconym lub złożyć go w formie elektronicznej. Wniosek przesłany listem poleconym powinien być opatrzony własnoręcznym podpisem przedsiębiorcy poświadczonym notarialnie. Wniosek w wersji elektronicznej powinien być podpisany bezpiecznym kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Jeżeli złożony elektronicznie wniosek dotyczący zgłoszenia zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej nie zostanie podpisany bezpiecznym podpisem elektronicznym, przedsiębiorca jest wzywany do własnoręcznego podpisania wniosku. Złożenie wniosku jest zwolnione z jakichkolwiek opłat. (art. 7ba u.d.g.)

ZAPAMIĘTAJ

Nie każdy urząd ma możliwość przyjmowania wniosku drogą elektroniczną. Aby uniknąć niepożądanych konsekwencji, należy wcześniej upewnić się, czy jest taka możliwość, albo przesłać wniosek listem poleconym.

Okres zawieszenia

Przedsiębiorca sam decyduje, na jaki okres chce zawiesić prowadzenie działalności. Nie ma też przeciwwskazań, żeby podczas prowadzenia tej samej działalności mógł ją kilkakrotnie zawiesić. Okres zawieszenia wynosi od 1 do 24 miesięcy (art. 14a u.s.d.g.). Okres zawieszenia działalności rozpocznie się od dnia, który został wskazany we wniosku, nie wcześniej jednak niż w dniu złożenia wniosku. Ważne jest, że gdyby przedsiębiorca chciał zawieszać kilkakrotnie działalność firmy na okresy po sobie następujące to łączny okres zawieszenia nie może przekroczyć 24 miesięcy. Natomiast po odwieszeniu działalności przedsiębiorca może po pewnym czasie znów ją zawiesić na okres od miesiąca do 24 miesięcy, bo czas dopuszczalnego zawieszenia działalności liczy się po takiej przerwie od nowa.

Pomimo że faktycznie przedsiębiorca nie prowadzi w okresie zawieszenia działalności, to jednak ma pewne prawa i obowiązki (art. 14a u.s.d.g.):

• ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów - może więc np. podjąć starania, aby zabezpieczyć maszyny przed korozją;

• ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej - jeżeli np. ktoś zamówił u przedsiębiorcy dostawę towaru to nie ma przeszkód, żeby to zobowiązanie wykonać;

• ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie - może się np. pozbyć narzędzi, które nie są już mu potrzebne;

• ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej - musi być np. stroną w postępowaniu cywilnym, jeżeli jego firma została pozwana;

• wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa - jak np. obowiązki podatkowe;

• ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej - nie jest zabronione w tym czasie uzyskiwanie innych dochodów, nie pochodzących z przedmiotowej działalności gospodarczej;

• może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą - zawieszenie nie wyklucza kontroli ze strony Państwa.

PRZYKŁAD

Przedsiębiorca prowadzi firmę świadczącą usługi turystyczne. Ze względu na kryzys gospodarczy był zmuszony zawiesić działalność na czas wakacji w 2009 r. Niestety okres stagnacji przeciągnął się do maja 2010 r., więc dopiero po tym okresie przedsiębiorca rozpoczął na nowo świadczenie turystyki.

Wyrejestrowanie z ubezpieczeń

Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu, a dobrowolnie - chorobowemu. Prowadzący działalność ma obowiązek comiesięcznego opłacania składek na ubezpieczenia - niezależnie od zysku lub poniesionej straty. Zawieszenie działalności powoduje chwilowe wygaśnięcie obowiązku opłacania składek. Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej wywiera skutki prawne w zakresie ubezpieczeń społecznych od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca dokonał zgłoszenia informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, do ostatniego dnia miesiąca, w którym przedsiębiorca dokonał zgłoszenia wznowienia wykonywania działalności gospodarczej (art. 36a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych - t.j. Dz.U. 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

Oprócz zgłoszenia faktu zawieszenia działalności do organu ewidencyjnego, należy też skontaktować się z ZUS w celu zawieszenia opłacania składek. Zakład może sporządzić dokumenty ubezpieczeniowe:

• wyrejestrowanie płatnika składek (formularz ZUS ZWPA) - czyli osobę będącą odpowiedzialną za przeliczenie i pobranie oraz wpłacenie składek,

• wyrejestrowanie z ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność gospodarczą (formularz ZUS ZWUA) - samego przedsiębiorcy,

• członków rodziny osoby ubezpieczonej - osoby prowadzącej działalność (formularz ZUS ZCNA) - jeżeli przedsiębiorca zgłaszał do ubezpieczenia inne osoby ze swojej rodziny,

• osób współpracujących (formularz ZUS ZWUA) - jeżeli były opłacane składki za osoby współpracujące z przedsiębiorcą,

• członków rodziny osób współpracujących (formularz ZUS ZCNA) - jeżeli składki były opłacane za osoby z rodziny osób współpracujących.

Wyrejestrowanie z ubezpieczeń następuje z dniem, w którym działalność nie jest już wykonywana.

 

PRZYKŁAD

Przedsiębiorca złożył wniosek o zawieszenie działalności gospodarczej od 10 czerwca 2010 r. Składki na

ubezpieczenia społeczne za czerwiec powinny zostać opłacone za okres od 1 do 9 czerwca, gdyż 10 czerwca jest pierwszym dniem, kiedy działalność zostaje zawieszona.

ZUS zawiadamia płatnika składek (ewentualnie osoby współpracujące) odrębnym pismem o wszystkich sporządzonych dokumentach ubezpieczeniowych sporządzonych w związku z zawieszeniem działalności gospodarczej.

Wznowienie działalności

Okres zawieszenia działalności gospodarczej powinien się zakończyć wznowieniem działalności lub jej zakończeniem. Zawieszenie jest okresem przejściowym, w którym przedsiębiorca ma czas na uporządkowanie spraw firmy oraz na ewentualne poradzenie sobie z jej problemami. Wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej może trwać nie dłużej niż 24 miesiące (art. 14a u.s.d.g.). Po upływie okresu zawieszenia przedsiębiorca, który decyduje się na wznowienie działalności, powinien złożyć wniosek o wznowienie działalności. Przedsiębiorcy, którzy nie złożą takiego wniosku, mogą zostać wykreśleni z rejestru lub ewidencji. Dodatkowo może też zostać nałożona grzywna.

Wznowienie działalności gospodarczej wymaga poinformowania o tym organu ewidencyjnego (wójt, burmistrz lub prezydent miasta). Przedsiębiorca dokonuje tego na takim samym formularzu jak zgłoszenie zawiedzenia - EDG - W formularzu tym należy określić datę wznowienia oraz oznaczenie przedsiębiorcy oraz oznaczenie miejsca zamieszkania i adres przedsiębiorcy. Wniosek można złożyć osobiście, przez pełnomocnika, pocztą lub elektronicznie. Zgłoszenie informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej jest zwolnione z opłat.

Przedsiębiorca, który zamierza wznowić wykonywanie zawieszonej działalności gospodarczej, jest zobowiązany zgłosić do organu ewidencyjnego informację o wznowieniu wykonywania działalności (art. 7ba ust. 3 u.d.g.). Informacja powinna zawierać oznaczenie przedsiębiorcy i oznaczenie miejsca zamieszkania i adres. Brak zgłoszenia w organie ewidencyjnym lub sądzie rejestrowym informacji o wznowieniu przed upływem okresu zawieszenia działalności ma negatywne konsekwencje. Niezłożenie w urzędzie gminy informacji o wznowieniu działalności gospodarczej stanowi przesłankę do wykreślenia przedsiębiorcy z ewidencji działalności (art. 7e u.d.g.). Wykreślenie nie następuje automatycznie po upływie okresu zawieszenia firmy. Wykreślenie z ewidencji jest poprzedzone pisemnym wezwaniem przedsiębiorcy i wyznaczeniem mu dodatkowego trzydziestodniowego terminu na dokonanie zgłoszenia informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej. Jest to warunek niezbędny do wykreślenia przedsiębiorcy z ewidencji. Od decyzji organu ewidencyjnego o wykreśleniu z ewidencji przysługuje odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Odwołanie należy złożyć w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji, za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. W przypadku nieuwzględnienia odwołania przedsiębiorcy pozostaje złożenie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

PRZYKŁAD

Natalia C. zawiesiła działalność gospodarczą związaną z fryzjerstwem w 2005 r. Nie powiadomiła organu ewidencyjnego o wznowieniu działalności gospodarczej w okresie roku. Po uprzednim zawiadomieniu przez urząd - jej działalność została wykreślona z rejestru.

Ponowne opłacanie składek

Wznowienie działalności gospodarczej skutkuje powstaniem obowiązków przedsiębiorcy, jak przed dniem zawieszenia. Od dnia wskazanego we wniosku jako dzień wznowienia działalności przedsiębiorca znów podlega ubezpieczeniom z tego tytułu. W oparciu o informację o wznowieniu działalności ZUS sporządza dokumenty ubezpieczeniowe:

• zgłoszenie płatnika składek (formularz ZUS ZFA) - tylko w przypadku, gdy nastąpiło wyrejestrowanie płatnika w związku z wcześniejszym zawieszeniem działalności, oraz zgłoszenie do ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność;

• formularz ZUS ZUA lub ZUS ZZA - zgodnie z podleganiem ubezpieczeniom, wskazanym w ostatnim zgłoszeniu przed zawieszeniem działalności.

Po wznowieniu działalności gospodarczej płatnik składek ma obowiązek ponownego opłacania składek z tego tytułu. Jeżeli w okresie zawieszenia działalności wystąpiły zmiany skutkujące zmianą zasad podlegania ubezpieczeniom, do złożenia dokumentów zgłoszeniowych do ubezpieczeń zobowiązany jest płatnik składek, czyli przedsiębiorca. ZUS powiadamia płatnika składek odrębnym pismem o sporządzonych dokumentach zgłoszeniowych - w związku ze wznowieniem przez niego wykonywania działalności.

PRZYKŁAD

Przedsiębiorca od 2 kwietnia 2010 r. zawiesił działalność gospodarczą. Podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. W okresie zawieszenia działalności był zatrudniony w firmie ochroniarskiej na umowę o pracę. Od 10 czerwca chciałby wznowić działalność. Po wznowieniu działalności przedsiębiorca powinien złożyć druk ZUS ZZA i z zgłosić się do obowiązkowego ubezpieczenia.

Podatek od towarów i usług

Działalność gospodarcza polegająca na dostawie towarów i świadczeniu usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT według ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm., dalej „ustawa o VAT”). W momencie zawieszenia działalności zostają też zawieszone obowiązki związane z zapłatą tego podatku. Rozpoczynając ponownie działalność po upływie okresu zawieszenia, podatnik VAT kontynuuje działalność na zasadach obowiązujących go przed zawieszeniem. W okresie zawieszenia działalności podatnik VAT zasadniczo nie ma obowiązku składania deklaracji VAT (art. 99 ustawa o VAT), wznowienie działalności wiąże się z obowiązkiem ponownego rozpoczęcia składania deklaracji VAT. Pierwszą deklarację VAT po wznowieniu należy złożyć za ten okres rozliczeniowy, w którym przypada data wznowienia działalności gospodarczej.

Obowiązki podatkowe w podatkach dochodowych

W okresie zawieszenia przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać z niej bieżących przychodów. Może jednak regulować związane z utrzymaniem firmy należności co często skutkuje powstaniem przychodu. Obowiązkiem przedsiębiorcy wznawiającego działalność jest uregulowanie ewentualnych należności podatkowych powstałych w okresie zawieszenia. Zgodnie z art. 44 u.p.d.o.f. po okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej podatnicy wpłacają zaliczki według zasad obowiązujących przed zawieszeniem. Podatek od ewentualnego dochodu, którego uzyskanie dopuszczalne jest w okresie zawieszenia, będzie podlegał rozliczeniu przy płatności pierwszej zaliczki po okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. Dotyczy to też kosztów poniesionych w okresie zawieszenia. Koszty te, generowane w okresie zawieszenia, będzie można uwzględnić przy wpłacie pierwszej zaliczki na podatek po wznowieniu działalności gospodarczej.

PRZYKŁAD

Podatnik zawiesił działalność 1 sierpnia 2010 r. Zamierza ją wznowić 1 października 2010 r. We wrześniu sprzedał samochód, który był jego środkiem trwałym. Nie ma jednak momentu zapłaty zaliczki na podatek dochodowy aż do momentu wznowienia działalności. Rozliczenie dochodu ze sprzedaży środka trwałego nastąpi wraz z wpłatą pierwszej zaliczki po wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej, tj. 20 października 2010 r.

Za rok, w którym przedsiębiorca zawiesił działalność gospodarczą, składa roczne zeznawanie podatkowe zgodnie z ustawowymi terminami. W zeznaniu tym musi ująć wszelkie uzyskane w roku podatkowym przychody, w tym również te osiągnięte w okresie zawieszenia. Zawieszenie działalności gospodarczej jest tylko okresem przejściowym, w czasie którego przedsiębiorca ma prawo niewykonywania biznesu. Jest to pomocne przy okresowych problemach firmy. Jeżeli jednak okaże się, że nie są to problemy przejściowe - zawsze istnieje możliwość zakończenia działalności gospodarczej, co skutkuje wykreśleniem z rejestru. Przedsiębiorca zawsze ma też możliwość zmiany przedmiotu działalności firmy, co w niektórych przypadkach może być bardziej opłacalne niż zawieszenie lub zakończenie działalności gospodarczej. Należy w tym miejscu jeszcze podkreślić, że przedmiot działalności firmy powinien być wybrany zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności zgodnie z rozporządzeniem rady ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. nr 251, poz. 1885 z późn zm.).

PAWEŁ MALINOWSKI