Czy przedsiębiorca w upadłości powinien to ujawnić

Czy ukrywanie przez przedsiębiorców faktu, że są oni w upadłości, nie stanowi naruszenia prawa, zwłaszcza przepisów o oznaczeniu przedsiębiorcy? Pytanie to jest istotne w związku z przypadkami, w których przedsiębiorca w upadłości, np. jako strona umowy lub uczestnik postępowania przetargowego, pomijając w dokumentacji kontraktowej lub przetargowej podanie w oznaczeniu firmy dodatkowego określenia - w upadłości, naraża się na przykre konsekwencje.

Po podpisaniu umowy lub przyjęciu oferty w przetargu, kiedy ujawniony zostanie fakt otwarcia wobec przedsiębiorcy postępowania upadłościowego, druga strona z reguły odmawia realizacji uzgodnionych zobowiązań. Wskazuje przy tym na przysługującą jej możliwość uchylenia się (w trybie art. 84-86 k.c.) od złożonego oświadczenia woli z powodu błędu. Wykazanie licznych przesłanek przewidzianych w powołanych przepisach jest trudne. Przedsiębiorca może bowiem zaprzeczać, że pominięcie zaznaczenia w firmie faktu upadłości było czynnikiem wywołującym błąd drugiej strony. Może podnosić, że osoba ta powinna wiedzieć o upadłości. Może też twierdzić, że błąd nie dotyczy treści umowy lub oferty przetargowej albo że w ogóle nie był istotny, ponieważ gdyby druga strona wiedziała o upadłości, to i tak podpisałaby umowę lub przyjęła ofertę.

Niezależnie od wymienionych trudności dowodowych przedsiębiorca może bronić się dalszymi argumentami. Są one związane z prawnymi warunkami prowadzenia i wykonywania działalności gospodarczej.

W przepisach k.c. o oznaczeniu przedsiębiorcy (art. 43¹ i nast.) nie ustanowiono wymogu zamieszczenia w firmie dodatku wskazującego na znajdowanie się przedsiębiorcy w upadłości. Sama zasada prawdziwości firmy (art. 43³ par. 2), zakazująca wprowadzania w błąd i przez to wymagająca zgodności firmy z aktualnym stanem faktycznym dotyczącym przedsiębiorcy i jego działalności, nie oznacza jeszcze obowiązku podawania w firmie informacji niewygodnych dla przedsiębiorcy. Z zasady tej nie wynika tym bardziej obowiązek zamieszczenia w firmie informacji o popadnięciu przedsiębiorcy w szczególne, ale nierzadko przejściowe położeniu, jakim jest upadłość, zwłaszcza że otwarcie upadłości ma różne cele.

W przepisach kodeksu spółek handlowych jest ustanowiony wymóg umieszczenia w firmie dodatku w likwidacji w razie przejścia takiej spółki w fazę likwidacji (np. art. 74 par. 4 i art. 274 par. 2). Wymogu tego nie można jednak interpretować rozszerzająco i stosować analogicznie do upadłości. Również w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie przewidziano konieczności odzwierciedlenia w firmie faktu upadłości. W świetle wymogów ewidencyjnych ograniczono się do wpisu informacji o samym ogłoszeniu upadłości (art. 30 ust. 1 pkt 7). Nie jest to jednak równoznaczne z zobowiązaniem do używania przez wpisanego do ewidencji przedsiębiorcę firmy z dodatkiem w upadłości, ani nawet do zaznaczenia we wniosku, dotyczącym wpisu do ewidencji informacji o ogłoszeniu upadłości, zmiany firmy na zawierającą wymieniony dodatek.