Kiedy nie stosuje się ustawy prawo zamówień publicznych?

Wszystko o zamówieniach publicznych

Długą listę okoliczności, które wyłączają konieczność stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych zawiera art. 4. Jednak na tym wyjątki się nie kończą. Można wyróżnić cztery kategorie określonych ustawowo wyłączeń obowiązku stosowania przepisów ustawy przez zamawiających. Są to:

1) wyłączenia przedmiotowe z art. 4. Pzp,
2) wyłączenia dotyczące tzw. usług niepriorytetowych z art. 5 Pzp,
3) wyłączenia związane z kategorią zamawiających sektorowych,
4) oraz wyłączenia rozsiane w innych niż Pzp ustawach.

Ad. 1. Zgodnie z art. 4. ustawy przepisów prawa zamówień publicznych nie stosuje się do:

1) Zamówień wynikających z postanowień umów międzynarodowych lub związanych z działaniem międzynarodowych organizacji, gdy te umowy lub organizacje wprowadzają konieczność posłużenia się specjalną procedurą (inną niż ta określona w polskiej ustawie).

2) Pewnych rodzajów zamówień udzielanych przez Narodowy Bank Polski, które wiążą się z funkcjami NBP jako centralnego banku państwa. Przykładem mogą być zamówienia dotyczące emisji znaków pieniężnych i gospodarki tymi znakami czy gromadzenia państwowych rezerw dewizowych. Narodowy Bank Polski nie jest generalnie wyłączony z grona potencjalnych zamawiających, jednak nie wszystkie zamówienia, które składa podlegają ustawie PZP.

3) Niektórych kategorii zamówień udzielanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego związanych z funkcjami tego banku jako instytucji państwowej jak np. zamówień związanych z operacjami na rynku międzybankowym dotyczących zarządzania długiem Skarbu Państwa oraz płynnością budżetu państwa.

4) Zamówień, których przedmiotem są:

 Usługi arbitrażowe lub pojednawcze

Jeżeli więc zamawiający zechce rozstrzygać spory w drodze mediacji lub arbitrażu, to ani sądu arbitrażowego ani mediatora nie będzie musiał poszukiwać posługując się regulacją zawartą w ustawie PZP.

 Usługi Narodowego Banku Polskiego

Zakres tych usług określa ustawa o NBP i są to wszelkie usługi świadczone przez ten bank, nawet te, które mogą świadczyć komercyjne banki. Dopuszczenie NBP do udostępniania swoich usług z pominięciem przepisów Pzp stawia ten bank na uprzywilejowanej pozycji względem bankowej konkurencji.

 Usługi w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych oraz świadczenie usług badawczych, które nie są w całości opłacane przez zamawiającego lub których rezultaty nie stanowią wyłącznie jego własności.

Chodzi tu o usługi, które sprowadzają się do wykonywania badań lub prac i nie należy mylić ich z zamówieniami na dostawę sprzętu do prowadzenia badań itp., które to zamówienia objęte będą regulacją postępowania w Pzp. Warto także zauważyć, że wyżej wymienione badania i prace muszą być przedmiotem zamówienia złożonego w trybie określonym w Pzp, gdy ich koszt w całości obciąża zamawiającego oraz gdy ewentualne osiągnięcia zawdzięczane tym badaniom i pracom stają się własnością zamawiającego.

Oznacza to, że badania naukowe i prace rozwojowe muszą dotyczyć działalności prowadzonej przez zamawiającego i nie może on jedynie posiadać udziału w finansowaniu, ale musi je opłacić samodzielnie, aby były one objęte obowiązkiem stosowania Pzp.

 Dostawy i usługi, do których stosuje się art 296 TWE;

Będą to zamówienia związane z zapewnieniem bezpieczeństwa państwa i obejmujące przykładowo zakup broni lub amunicji. Gdyby bezpieczeństwo państwa miało być zagrożone przez zastosowanie w tego typu transakcjach przepisów Pzp, unormowania tej ustawy zostaną pominięte.

• Nabycie, przygotowanie, produkcja lub koprodukcja materiałów programowych przeznaczonych do emisji w radiu, telewizji lub Internecie;

Mowa tu o działalności technicznej lub artystycznej, której celem jest wyprodukowanie programu, audycji, reklamy itp. w formie nagrań wideo lub zapisów dźwiękowych przeznaczonych do emisji w radiu lub telewizji.

Przeznaczenie do emisji w radiu lub telewizji jako kryterium jest ważne ponieważ wyłączenie to nie obejmuje zamówień na wszelkie materiały mogące znaleźć się w Internecie, a jedynie te, które można umieścić w sieci i które są jednocześnie przeznaczone do emisji w radiu i telewizji - to dużo węższa kategoria produktów.

Wyłączenia tego nie stosuje się do zamówień obejmujących dostawy urządzeń technicznych niezbędnych do produkcji, koprodukcji oraz nadawania programów, dlatego, przykładowo: zakup zestawu kamer będzie musiał przebiegać w sposób uregulowany w Pzp.

• Zakup czasu antenowego;

Będzie to kupno czasu w trakcie trwania programu, który pochodzi od określonego nadawcy. Dla przykładu: zakup czasu na emisję reklamy przez instytucję publiczną będzie mógł odbyć się z pominięciem przepisów Pzp.

• Nabycie własności nieruchomości oraz innych praw do nieruchomości, w szczególności dzierżawy i najmu;

• Generalnie rzecz biorąc chodzi tu o nabycie wszelkich praw do nieruchomości, zarówno praw rzeczowych jak i obligacyjnych;

• Usługi finansowe związane z emisją, sprzedażą, kupnem lub transferem papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych, w szczególności związane z transakcjami mającymi na celu uzyskanie dla zamawiającego środków pieniężnych lub kapitału;

• Papierami wartościowymi będą np. akcje, listy zastawne lub kwity obligacyjne;

• Dostawy uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji, jednostek poświadczonej redukcji emisji, w rozumieniu przepisów o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji;

• Usługi Banku Gospodarstwa Krajowego w zakresie bankowej obsługi jednostek sektora finansów publicznych i innych państwowych jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej oprócz jednostek samorządu terytorialnego.

Ponadto obowiązek stosowania przepisów prawa zamówień publicznych jest wyłączono w stosunku do:

5) Umów z zakresu prawa pracy.

Zamawiający nie będzie musiał przeprowadzać postępowania zgodnego z normami Pzp w celu nawiązania stosunku pracy, jednak pamiętać należy, że obowiązkowe jest stosowanie Pzp przy zawieraniu przez zamawiającego umów grupowego ubezpieczenia pracowniczego. Zakres wyłączenia nie obejmuje także umowy zlecenie albo umowy o dzieło, gdyż są to umowy z zakresu prawa cywilnego, a nie prawa pracy.

6) Zamówień zawierających informacje niejawne (ściśle tajne, tajne, poufne i zastrzeżone - do niedawna podzielone na tajemnice państwowe i służbowe), jeśli wymaga tego istotny interes publiczny lub istotny interes państwa.

7) Zamówień w ramach realizacji polskiej pomocy zagranicznej udzielanych przez niektóre jednostki wojskowe, jeśli ich wartość jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8.

8) Zamówień udzielanych innemu zamawiającemu dotyczących usług, w sytuacji, w której zamawiającemu przyjmującemu zamówienie (będącemu więc wykonawcą) przyznano, w drodze ustawy lub decyzji administracyjnej, wyłączne prawo do świadczenia tych usług.

Przykładem przyjmującego zamówienie, któremu przysługuje określone w ustawie wyłączne prawo do świadczenia pewnego typu usług jest Poczta Polska S.A.

9) Przyznawania dotacji ze środków publicznych, jeżeli dotacje te są przyznawane
na podstawie ustaw.

Przykładowo będą to dotacje udzielane przedsiębiorcom na podstawie ustawy o finansach publicznych.

9) zamówień i konkursów, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 14 000 euro.

W tym miejscu należy posłużyć się średnim kursem euro, który jest wskazywany w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów. Obecnie, zgodnie z rozporządzeniem z 23 grudnia 2009 r. średni kurs złotego w stosunku do euro stanowiący podstawę przeliczenia wartości zamówień publicznych wynosi 3,839. Jest to bardzo ważne uregulowanie, gdyż wyznacza ono granicę obowiązku stosowania PZP, posługując się wymiernym i przejrzystym kryterium, jakim jest kwota wartości zamówienia (pamiętajmy, że jest to kwota netto).

10) Zamówień, których głównym celem jest:

-pozwolenie zamawiającym na oddanie do dyspozycji publicznej sieci telekomunikacyjnej;
-eksploatacja publicznej sieci telekomunikacyjnej;
-świadczenie publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych za pomocą publicznej sieci telekomunikacyjnej.

11) Nabywania dostaw, usług lub robót budowlanych od centralnego zamawiającego lub od wykonawców wybranych przez centralnego zamawiającego.

W pewnym uproszczeniu, centralnym zamawiającym jest jednostka organizacyjna, udzielająca zamówienia, którego celem jest spełnienie potrzeb większej liczby zamawiających. Centralny zamawiający pełni funkcję pośredniczenia.

12) Koncesji na roboty budowlane oraz koncesji na usługi w rozumieniu ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi.

13) Spełniających określone w ustawie warunki zamówień udzielanych instytucjom gospodarki budżetowej przez organy władzy publicznej wykonujące funkcje organów założycielskich tych instytucji.

Ad. 2. Wyłączenia dotyczące usług niepriorytetowych.

Wyjątki związane z pojęciem usług niepriorytetowych zostały umieszczone w znowelizowanym niedawno przepisie art. 5 ust. 1 Pzp, zgodnie z którym do postępowań o udzielenie zamówień, których przedmiotem są usługi o charakterze niepriorytetowym nie stosuje się przepisów ustawy Pzp dotyczących:

• terminów składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oraz terminów składania ofert,

• obowiązku żądania wadium,

• obowiązku żądania dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu

• zakazu ustalania kryteriów oceny ofert na podstawie właściwości wykonawcy

• przesłanek wyboru trybu negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego oraz licytacji elektronicznej.

Do zamawiania usług o charakterze niepriorytetowym zamawiający może zastosować także tryb negocjacji bez ogłoszenia lub zamówienia z wolnej ręki, jeżeli spełnione będą dodatkowe - określone w ustawie przesłanki jak np. unikanie w ten sposób strat oraz celowe, oszczędne i efektywne wydawanie publicznych środków.

Wykaz usług priorytetowych i niepriorytetowych zawiera rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 stycznia 2010 r. Przykładem usług niepriorytetowych będą usługi hotelarskie i restauracyjne, usługi prawnicze lub pewne usługi edukacyjne i szkoleniowe.

Ad. 3. Wyłączenia związane z kategorią zamawiających sektorowych.

Rozdział 5 ustawy Pzp szczegółowo reguluje problematykę zamówień sektorowych. W tym rozdziale znaleźć można także rozbudowany system warunków, których spełnienie sprawia, że zamawiający sektorowi nie mają obowiązku stosować się do przepisów Pzp.

Ad. 4. Wyłączenia zawarte w innych ustawach.

Przedmiotowe wyłączenia stosowania przepisów Pzp przewidują również inne akty prawne. Są to m.in.:

• ustawa o zakładach opieki zdrowotne wyłączająca stosowanie unormowań Pzp do świadczeń zdrowotnych lub usług transportu sanitarnego,
• ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, która wyłącza udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej spod regulacji Pzp.

Jak można zauważyć lista wyłączeń nie jest krótka. Sposób ogłoszenia postępowania o udzieleniu zamówienia z zakresu wyłączonego spod działania przepisów PZP wcale nie musi się znacząco różnić od ogłoszenia standardowego. Wykonawcy powinni pamiętać o tym, że przystępując do składania ofert w postępowaniu dotyczącym zamówienia wyłączonego spod regulacji ustawy, nie są objęci ochroną, którą PZP im zwykle przyznaje. Krajowa Izba Odwoławcza odrzuci odwołanie, gdy stwierdzi, że w sprawie nie mają zastosowania przepisy prawa zamówień publicznych.

W takich sytuacjach, zasady postępowania mogą wynikać np. z wewnętrznego regulaminu zamawiającego i ma on dużą swobodę w ich kształtowaniu. Z drugiej strony wyłączenie skomplikowanych unormowań Pzp może być dla przedsiębiorcy szansą na szybkie zawarcie korzystnej umowy na zasadach prawa cywilnego bez konieczności oczekiwania na zakończenie wieloetapowego postępowania oraz zapoznawania się z gąszczem niełatwych w interpretacji przepisów Pzp.

Więcej informacji znajdziesz w serwisie MOJA FIRMA