Skutki zawarcia układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym

• Układ obejmuje wszystkich wierzycieli
• Zmiana sposobu egzekucji

Postępowanie restrukturyzacyjne dla zadłużonego przedsiębiorcy może być jedną z ostatnich szans na uniknięcie upadłości. Zawsze warto z niej skorzystać, dążąc do tego, aby układ zawierany w ramach restrukturyzacji objął wszystkie wierzytelności, które mogą zostać objęte tą procedurą. Dłużnik we własnym, dobrze pojętym interesie, powinien dążyć do kompleksowej restrukturyzacji zobowiązań. Również dla wierzycieli restrukturyzacja jest korzystnym mechanizmem, często dającym jedyną perspektywę na odzyskanie przynajmniej części swoich należności. Jakie są więc skutki zatwierdzenia układu w procedurze restrukturyzacyjnej?

Układ obejmuje wszystkich wierzycieli

Zgodnie z art. 166 ustawy z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne układ:

• wiąże wierzycieli, których wierzytelności według ustawy są objęte układem, chociażby nie zostały umieszczone w spisie wierzytelności;
• nie wiąże wierzycieli, których dłużnik nie ujawnił i którzy nie byli uczestnikami postępowania.

Tym samym regułą jest, że układ dotyczy wszystkich wierzytelności dłużnika, jakie ustawodawca obejmuje restrukturyzacją – bez względu na streść spisu wierzytelności. Jednocześnie układ nie dotyczy wierzycieli nieujawnionych przez dłużnika, którzy nie byli uczestnikami postępowania restrukturyzacyjnego. Wyjątek ten nastręcza sporo wątpliwości interpretacyjnych.

Nie trudno wyobrazić sobie sytuację, w której dłużnik celowo nie ujawnia określonej wierzytelności, aby tym samym umożliwić wybranemu przez siebie wierzycielowi jej dochodzenie na zasadach ogólnych, a nie tych, jakie wynikają z układu. Bez wątpienia dłużnik nie powinien podejmować takich działań: jego obowiązkiem pozostaje ujawnienie w toku restrukturyzacji wszystkich wierzytelności, także mających charakter sporny.

Jednocześnie dane przekazywane przez dłużnika zawsze powinny być starannie weryfikowane, przede wszystkim przez organy pozasądowe restrukturyzacji, odpowiedzialne za skonstruowanie spisu wierzytelności. Warto podkreślić, że w doktrynie uznaje się, że za nieujawnione wierzytelności nie mogą zostać uznane te z nich, które znajdowały potwierdzenie w dokumentach dłużnika, np. w księgach finansowych jego przedsiębiorstwa.

Zmiana sposobu egzekucji

Dokładne skutki układu zależą od jego treści. Ustawodawca pozostawił sporą swobodę dłużnikowi i wierzycielom w zakresie ustalania treści układu. Można w nim zawrzeć praktycznie wszystkie rozwiązania zmierzające do oddłużenia, które nie są sprzeczne z prawem. W każdym razie najważniejszym skutkiem układu jest zmiana sposobu egzekucji należności. Zgodnie z art. 170 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem ulegają umorzeniu z mocy prawa. Odtąd należności wierzycieli powinny być wykonywane w sposób określony w układzie, a nadzorca albo zarządca obejmuje funkcję nadzorcy wykonania układu, chyba że układ stanowi inaczej. To na nadzorcy wykonania układu spoczywa obowiązek czuwania nad jego prawidłową realizacją.

Informację o prawomocnym zatwierdzeniu układu zamieszcza się w księgach wieczystych i rejestrach dotyczących dłużnika. Przy czym układ nigdy nie narusza praw wynikających z hipoteki, zastawu, zastawu rejestrowego, zastawu skarbowego lub hipoteki morskiej, jeżeli były ustanowione na mieniu dłużnika, chyba że uprawniony wyraził zgodę na objęcie zabezpieczonej wierzytelności układem. Ustawodawca więc przyznaje pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych na regułami oddłużania wynikającymi z przepisów Prawa restrukturyzacyjnego, dając jednocześnie możliwość tym, którym przysługują tego rodzaju prawa dobrowolnego objęcia swoich wierzytelności układem. Układ nie narusza również praw wierzyciela wobec poręczyciela oraz współdłużnika dłużnika ani praw wynikających z hipoteki, zastawu, zastawu skarbowego, zastawu rejestrowego lub hipoteki morskiej, jeżeli były one ustanowione na mieniu osoby trzeciej.