Za szkolenie w weekend przysługuje dzień wolny

Szkolenia dla pracowników często odbywają się poza godzinami pracy, na przykład w soboty. Tymczasem kodeks pracy nie określa, czy należy je wliczać do czasu pracy, a więc czy pracownikowi przysługuje za udział w szkoleniu dzień wolny lub wynagrodzenie.

- Kodeks pracy powinien określać górny limit godzin szkoleń zawodowych w roku, wliczanych do czasu pracy. Wtedy byłoby wiadomo, w których szkoleniach pracownik ma obowiązek uczestniczyć - mówi prof. Jerzy Wratny z Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Co gorsza brakuje nie tylko przepisów, ale także orzecznictwa sądów, które odnosiłyby się wprost do kwestii zaliczania szkoleń do czasu pracy. W rezultacie pracownicy nie wiedzą, w jakich sytuacjach pracodawca może zobowiązać ich do szkolenia zawodowego oraz czy mogą odmówić udziału w nim.

Wątpliwości nie wzbudza, czy do czasu pracy wliczać szkolenia odbywające się w trakcie godzin pracy.

Podobnie jeśli obowiązek udziału w takich szkoleniach (bez względu na to, czy odbywają się w godzinach pracy czy w weekend) wynika z innych przepisów. Taki nakaz nakłada na przykład kodeks pracy w przypadku szkolenia bhp, a Karta Nauczyciela w sytuacji doskonalenia zawodowego nauczycieli. Obowiązek udziału w szkoleniach może też nakładać umowa o pracę, regulamin pracy czy układ zbiorowy.

Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy pracownik musi też uczestniczyć w szkoleniach, gdy zobowiąże go do tego szef poleceniem służbowym. W takim przypadku także nie gra roli, czy szkolenie odbywa się w dzień roboczy czy na przykład w sobotę. I także wtedy, zdaniem PIP, zawsze powinno być wliczone do czasu pracy. Z opinią tą zgadzają się prawnicy.

- W sytuacji gdy pracodawca wyda pracownikowi polecenie udziału w szkoleniu w sobotę, zgodnie z art. 151³ powinien udzielić mu innego dnia wolnego od pracy - mówi Piotr Krzykowski, prawnik z Kancelarii Salans.

Sytuacja jest bardziej skomplikowana, jeśli szkolenie ma trwać także w niedzielę. Zgodnie z kodeksem pracy w ten dzień mogą pracować bowiem tylko osoby wykonujące niektóre zawody (na przykład pracujące w transporcie, gastronomii, zakładach opieki zdrowotnej) lub zatrudnione w systemie pracy zmianowej. Wydaje się, że tylko one mogą uczestniczyć w szkoleniach organizowanych w niedzielę, które będą wliczane do czasu pracy (czyli np. tych, w których udział jest obowiązkowy, bo szef wydał takie polecenie służbowe).

Jeżeli pracodawca zobowiąże pracownika do udziału w szkoleniu zawodowym, powinien on w nim uczestniczyć. W przeciwnym razie pracodawca może nałożyć na niego karę porządkową, a nawet zwolnić go z pracy. Zgodnie bowiem z artykułem 100 kodeksu pracy pracownik powinien stosować się do poleceń przełożonych. Wydaje się, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, czyli w trybie dyscyplinarnym. Zgodnie bowiem z orzeczeniem Sądu Najwyższego z 12 czerwca 1997 r. bezprawna i świadoma odmowa wykonania polecenia zagrażająca istotnym interesom pracodawcy uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (I PKN 211/97).