Jakie są skutki odstąpienia od umowy o dzieło?

Odstąpienie od umowy może być co do zasady umowne lub ustawowe. Jeśli strony decydują się w umowie o dzieło zastrzec szczególne warunki odstąpienia od umowy, wówczas zgodnie z zasadą swobody umów prawa cywilnego nie są związane ustawowymi sposobami na odstąpienie od umowy. W braku takiej klauzuli należy posługiwać się Kodeksem cywilnym.

Podstawową cechą odstąpienia od umowy jest fakt, że uważa się ją za niebyłą, niezawartą.

Nietypowa umowa wzajemna

Konsekwencją takiego podejścia jest konieczność zwrotu świadczeń kontrahentów. W przypadku umowy o dzieło mamy do czynienia z umową wzajemną, stąd obie strony powinny zwrócić swoje świadczenia. W praktyce jednak okazuje się, że zamawiający ma obowiązek zapłaty wynagrodzenia za wykonane dzieło dopiero z chwilą jego ostatecznego oddania, stąd odstępując wcześniej od umowy nie może domagać się zwrotu czegoś, co jeszcze nie zostało zapłacone. Zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja przyjmującego zamówienie, który prawdopodobnie zdążył już wykonać dzieło w jakimś fragmencie, a więc zainwestował swój czas i materiały.

Komu opłaca się umowa o dzieło?

Umowa o dzieło a nadgodziny

Odstąpienie zamawiającego

Wychodząc naprzeciw temu problemowi Kodeks cywilny stanowi, że dopóki dzieło nie zostanie ukończone, zamawiający może w każdej chwili odstąpić od umowy o dzieło, jednak wraz z odstąpieniem musi przyjmującemu zamówienie wypłacić należne mu wynagrodzenie. Suma zapłaty może być pomniejszona o to, co przyjmujący „zaoszczędził” poprzez niedokończenie dzieła, co z kolei jest wyrazem ochrony zamawiającego dzieło.

Zamawiający może także odstąpić od umowy, jeśli dzieło ma wady, które usunąć się nie dadzą i jednocześnie są istotne, lub przyjmujący zamówienie twierdzi, że nie zdąży ich usunąć w terminie wyznaczonym przez zamawiającego. Uprawnienie odstąpienia przysługuje zamawiającemu także w sytuacji, gdy przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem prac nad dziełem lub można przewidzieć, że z pewnością nie zdąży ukończyć rzeczy przed upływem uzgodnionego terminu. W obu powyższych przypadkach przyjmującemu zamówienie nie należy się zapłata, a jeśli już ją otrzymał ma obowiązek dokonania zwrotu. Ponadto, popadnięcie w zwłokę, jako zawinioną formę opóźnienia, może rodzić dodatkowe roszczenie odszkodowawcze po stronie zamawiającego dzieło. Jeśli w umowie o dzieło zamieszczono karę umowną, przyjmujący zamówienie będzie musiał ją zapłacić. Skorzystanie z instytucji kary umownej wyklucza jednak dalsze roszczenia odszkodowawcze po stronie zamawiającego.