REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nabycie udziałów spółki dominującej przez spółkę zależną

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Portal  Procesowy
Wydawcą portalu jest kancelaria Wardyński i Wspólnicy.
Spółka dominująca i nabycie jej udziałów lub akcji / Fot. Fotolia
Spółka dominująca i nabycie jej udziałów lub akcji / Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Istnienie wzajemnego stosunku zależności i dominacji uniemożliwia skuteczne nabycie udziałów w przypadku spółki z o.o., a w przypadku spółki akcyjnej istotnie ogranicza uprawnienia nabywcy.

REKLAMA

Stosunki zależności czy dominacji pomiędzy spółkami handlowymi zwykle kojarzone są z kryterium większości głosów na zgromadzeniu wspólników czy walnym zgromadzeniu. Spółka dysponująca taką większością głosów określana jest mianem spółki dominującej, natomiast spółka kontrolowana w ten sposób przez spółkę dominującą nazywana jest spółką zależną.

REKLAMA

Przepisy Kodeksu spółek handlowych wprowadzają jednak znacznie szerzej rozumiane pojęcia zależności i dominacji (art. 4 § 1 pkt 4 Kodeksu spółek handlowych). Kryterium większości głosów jest co prawda jednym z najistotniejszych, jednakże bynajmniej nie jedynym czynnikiem determinującym powstanie stosunku zależności czy dominacji. Wśród pozostałych czynników, często w praktyce pomijanych, można wymienić chociażby występowanie tych samych osób w zarządach spółek pozostających względem siebie w stosunku zależności i dominacji (członkowie zarządu spółki dominującej muszą stanowić więcej niż połowę członków zarządu spółki zależnej).

Zobacz: Kiedy nastąpi przymusowy wykup akcji drobnych akcjonariuszy?

W przypadku jednoczesnego spełnienia kryterium powstania dominacji po stronie obu spółek handlowych, spółki te mogą pozostawać względem siebie we wzajemnej relacji zależności i dominacji. Oznacza to, że w pewnych przypadkach dwie spółki handlowe mogą być względem siebie jednocześnie spółkami dominującymi oraz zależnymi.

Uwzględnienie istnienia stosunku zależności i dominacji ma niezwykle istotne znaczenie w procesie transakcji, zwłaszcza w przypadku transakcji polegających na nabyciu praw udziałowych. W skrajnych przypadkach pominięcie tego aspektu może zaważyć na skuteczności całej transakcji. Wiąże się to przede wszystkim z istnieniem reguły, zgodnie z którą spółka zależna nie może nabywać udziałów ani akcji spółki dominującej (art. 200 § 1 oraz art. 362 §§ 1 i 4 k.s.h.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zobacz: Grupa kapitałowa

REKLAMA

Naruszenie wskazanego powyżej zakazu nabywania własnych praw udziałowych (w tym przypadku nabycie tych praw przez spółkę zależną uważane jest za równoznaczne z nabyciem przez spółkę dominującą jej własnych udziałów czy akcji) wiąże się z odmiennymi sankcjami w zależności od tego, czy mamy do czynienia ze spółką z o.o., czy ze spółką akcyjną.

W przypadku nabycia udziałów w spółce z o.o. wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 200 § 1 k.s.h., skutkiem jest bezwzględna nieważność czynności nabycia. Oznacza to, że mimo zawarcia umowy sprzedaży udziałów ich właścicielem nadal pozostanie zbywca.

Zobacz: Zbywanie udziałów spółki z o.o.

Przepisy o spółce akcyjnej nie przewidują tak surowych sankcji jak w przypadku spółki z o.o. Zgodnie z art. 364 § 1 k.s.h. rozporządzające czynności prawne dokonane z naruszeniem zakazu nabywania akcji własnych są ważne. Nabywca takich akcji (spółka zależna) nie może jednak wykonywać z nich żadnych praw, z wyjątkiem uprawnienia do zbycia akcji lub do dokonania czynności zmierzających do ich zachowania (art. 364 § 2 k.s.h.). Uprawnienia nabywcy są zatem w tym zakresie istotnie ograniczone.

Powyższe rozważania zdają się dotykać kwestii oczywistych, niewymagających odrębnego omówienia. Praktyka transakcyjna wskazuje jednak, że w pewnych okolicznościach mogą być one niezwykle trudno dostrzegalne, a jednocześnie bardzo bolesne w skutkach.

W przypadku transakcji nabycia praw udziałowych (udziałów lub akcji) przez zagranicznych inwestorów finansowych często w pierwszej kolejności dochodzi do założenia (lub nabycia) przez takiego inwestora polskiej spółki (najczęściej jest to spółka z o.o.) będącej „wehikułem inwestycyjnym” (special purpose vehicle) na potrzeby danej transakcji. Spółka taka występuje następnie w roli bezpośredniego nabywcy praw udziałowych będących przedmiotem transakcji. Specyfika inwestorów finansowych, w odróżnieniu od inwestorów branżowych, polega na tym, że zwykle nie dysponują oni fachową kadrą menadżerską mającą wiedzę i doświadczenie w danej branży. Do czasu zamknięcia transakcji w zarządzie spółki będącej „wehikułem inwestycyjnym” pozostają powołani czasowo przedstawiciele inwestora, którzy po zamknięciu transakcji wymieniani są na fachową kadrę, pochodzącą zwykle z „przejmowanej” spółki. W wielu przypadkach są to osoby będące równocześnie członkami zarządu tej spółki. W rezultacie, po transakcji, w zarządach obu spółek zasiadają te same osoby – fachowcy, działający od tej chwili już jako przedstawiciele inwestora.

Zobacz: Kiedy członek zarządu nie ponosi odpowiedzialności za niewypłacalną spółkę?

W opisanym powyżej przypadku kluczowe znaczenie ma odpowiednie ułożenie harmonogramu czynności związanych z zamknięciem transakcji. W pierwszej kolejności powinno nastąpić nabycie praw udziałowych będących przedmiotem transakcji, a dopiero w dalszej kolejności – powołanie dotychczasowych członków zarządu „przejmowanej” spółki do zarządu spółki „przejmującej”. W przeciwnym razie skuteczność transakcji może być skutecznie kwestionowana. Wynika to z faktu, że wraz z powołaniem dotychczasowych członków zarządu nabywanej spółki do zarządu spółki-nabywcy powstaje pomiędzy obiema spółkami stosunek wzajemnej zależności i dominacji wynikający z członkostwa w zarządach obu spółek tych samych osób. Spełniona jest bowiem wówczas przesłanka określona w art. 4 § 1 pkt 4 lit. d k.s.h., zgodnie z którą stosunek dominacji powstaje, gdy członkowie zarządu spółki dominującej stanowią więcej niż połowę członków zarządu spółki zależnej.

Istnienie wzajemnego stosunku zależności i dominacji uniemożliwia w zasadzie skuteczne nabycie udziałów będących przedmiotem transakcji (w przypadku spółki z o.o.), a w przypadku spółki akcyjnej istotnie ogranicza uprawnienia nabywcy akcji, który zgodnie z powołanym wyżej art. 364 § 2 k.s.h. nie może w zasadzie wykonywać żadnych praw z tych akcji. Szczególnie dotkliwe komplikacje powstaną w sytuacji, gdy takie braki wyjdą na jaw dopiero w pewnym czasie po transakcji. Okaże się bowiem, że przez ten czas w roli wspólnika występował podmiot nieuprawniony, co będzie rzutowało na skuteczność podejmowanych w tym czasie uchwał, a tym samym na całokształt funkcjonowania spółki.

Jeżeli natomiast w pierwszej kolejności nastąpi nabycie praw udziałowych, a dopiero następnie zmiana w zarządzie spółki „przejmującej”, wskazane powyżej ryzyko nie wystąpi. W chwili nabywania praw udziałowych nabywca nie będzie bowiem spółką zależną względem zbywcy. Nie stanie się tak również po dokonaniu zmian w zarządzie, albowiem w razie istnienia wielu przesłanek uzasadniających powstanie stosunku zależności czy dominacji za podmiot dominujący uznaje się ten podmiot, po którego stronie występuje więcej przesłanek uzasadniających uzyskanie pozycji dominującej. W naszym przypadku po stronie nabywcy będą to co najmniej dwie przesłanki: większość praw udziałowych (dających większość głosów na zgromadzeniu) oraz członkostwo w zarządzie.

Zobacz: Nadużycie pozycji dominującej

Przedstawiony powyżej przykład obrazuje, jak istotne znaczenie dla powodzenia transakcji ma odpowiednie rozpoznanie możliwości powstania stosunku zależności czy dominacji oraz właściwe ustalenie harmonogramu czynności transakcyjnych. Warto przypomnieć, że w razie nieskutecznego nabycia praw udziałowych w związku z naruszeniem zakazu nabywania udziałów własnych nabywca w zasadzie nie będzie miał możliwości późniejszego sanowania tego braku. Polskie prawo nie przewiduje bowiem możliwości zasiedzenia praw udziałowych, a ewentualny wpis nabywcy do księgi udziałów czy nawet do rejestru przedsiębiorców sam w sobie w żaden sposób nie przesądza o nabyciu praw udziałowych.

Autor: dr Jarosław Grykiel, Grupa Transakcyjna kancelarii Wardyński i Wspólnicy

Zapisz się na newsletter
Zakładasz firmę? A może ją rozwijasz? Chcesz jak najbardziej efektywnie prowadzić swój biznes? Z naszym newsletterem będziesz zawsze na bieżąco.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Moja firma
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Ponad 650 tys. firm skorzystało z wakacji składkowych w pierwszym półroczu

Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, że w pierwszym półroczu 2025 r. z wakacji składkowych skorzystało 657,5 tys. przedsiębiorców. Gdzie można znaleźć informacje o uldze?

Vibe coding - czy AI zredukuje koszty tworzenia oprogramowania, a programiści będą zbędni?

Kiedy pracowałem wczoraj wieczorem nad newsletterem, do szablonu potrzebowałem wołacza imienia – chciałem, żeby mail zaczynał się od “Witaj Marku”, zamiast „Witaj Marek”. W Excelu nie da się tego zrobić w prosty sposób, a na ręczne przerobienie wszystkich rekordów straciłbym długie godziny. Poprosiłem więc ChatGPT o skrypt, który zrobi to za mnie. Po trzech sekundach miałem działający kod, a wołacze przerobiłem w 20 minut. Więcej czasu zapewne zajęłoby spotkanie, na którym zleciłbym komuś to zadanie. Czy coraz więcej takich zadań nie będzie już wymagać udziału człowieka?

Wellbeing, który naprawdę działa. Arłamów Business Challenge 2025 pokazuje, jak budować silne organizacje w czasach kryzysu zaangażowania

Arłamów, 30 czerwca 2025 – „Zaangażowanie pracowników w Polsce wynosi jedynie 8%. Czas przestać mówić o benefitach i zacząć praktykować realny well-doing” – te słowa Jacka Santorskiego, psychologa biznesu i społecznego, wybrzmiały wyjątkowo mocno w trakcie tegorocznej edycji Arłamów Business Challenge.

Nie uczą się i nie pracują. Polscy NEET często są niewidzialni dla systemu

Jak pokazuje najnowszy raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, około 10% młodych Polaków nie uczy się ani nie pracuje. Kim są polscy NEET i dlaczego jest to realny problem społeczny?

REKLAMA

Polska inwestycyjna zapaść – co hamuje rozwój i jak to zmienić?

Od 2015 roku stopa inwestycji w Polsce systematycznie spada. Choć może się to wydawać abstrakcyjnym wskaźnikiem makroekonomicznym, jego skutki odczuwamy wszyscy – wolniejsze tempo wzrostu gospodarczego, mniejszy przyrost zamożności, trudniejsza pogoń za Zachodem. Dlaczego tak się dzieje i czy można to odwrócić? O tym rozmawiali Szymon Glonek oraz dr Anna Szymańska z Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Firma za granicą jako narzędzie legalnej optymalizacji podatkowej. Fakty i mity

W dzisiejszych czasach, gdy przedsiębiorcy coraz częściej stają przed koniecznością konkurowania na globalnym rynku, pojęcie optymalizacji podatkowej staje się jednym z kluczowych elementów strategii biznesowej. Wiele osób kojarzy jednak przenoszenie firmy za granicę głównie z próbą unikania podatków lub wręcz z działaniami nielegalnymi. Tymczasem, właściwie zaplanowana firma za granicą może być w pełni legalnym i etycznym narzędziem zarządzania obciążeniami fiskalnymi. W tym artykule obalimy popularne mity, przedstawimy fakty, wyjaśnimy, które rozwiązania są legalne, a które mogą być uznane za agresywną optymalizację. Odpowiemy też na kluczowe pytanie: czy polski przedsiębiorca faktycznie zyskuje, przenosząc działalność poza Polskę?

5 sprawdzonych metod pozyskiwania klientów B2B, które działają w 2025 roku

Pozyskiwanie klientów biznesowych w 2025 roku wymaga elastyczności, innowacyjności i umiejętnego łączenia tradycyjnych oraz nowoczesnych metod sprzedaży. Zmieniające się preferencje klientów, rozwój technologii i rosnące znaczenie relacji międzyludzkich sprawiają, że firmy muszą dostosować swoje strategie, aby skutecznie docierać do nowych odbiorców. Dobry prawnik zadba o zgodność strategii z przepisami prawa oraz zapewni ochronę interesów firmy. Oto pięć sprawdzonych metod, które pomogą w pozyskiwaniu klientów w obecnym roku.

Family Business Future Summit - podsumowanie po konferencji

Pod koniec kwietnia niniejszego roku, odbyła się druga edycja wydarzenia Family Business Future Summit, które dedykowane jest przedsiębiorczości rodzinnej. Stolica Warmii i Mazur przez dwa dni gościła firmy rodzinne z całej Polski, aby esencjonalnie, inspirująco i innowacyjne opowiadać i rozmawiać o sukcesach oraz wyzwaniach stojących przed pionierami polskiej przedsiębiorczości.

REKLAMA

Fundacja rodzinna po dwóch latach – jak zmienia się myślenie o sukcesji?

Jeszcze kilka lat temu o sukcesji w firmach mówiło się niewiele. Przedsiębiorcy odsuwali tę kwestię na później, często z uwagi na brak gotowości, aby się z nią zmierzyć. Mówienie o śmierci właściciela, przekazaniu firmy i zabezpieczeniu rodziny wciąż należało do tematów „na później”.

Potencjał 33 GW z wiatraków na polskim morzu. To 57% zapotrzebowania kraju na energię. Co dalej z farmami wiatrowymi w 2026 i 2027 r.

Polski potencjał na wytwarzanie energii elektrycznej z wiatraków na morzu (offshore) wynosi 33 GW. To aż 57% rocznego zapotrzebowania kraju na energię. W 2026 i 2027 r. powstaną nowe farmy wiatrowe Baltic Power i Baltica 2. Jak zmieniają się przepisy? Co dalej?

REKLAMA