Wpływ zmian w składzie wspólników spółki z o.o. na treść umowy spółki

W odróżnieniu od spółek osobowych, substrat personalny nie pełni w spółkach kapitałowych tak istotnej roli, a zmiany w składzie wspólników stanowią następstwo - statuowanej jednoznacznie przez art. 337 § 1 k.s.h. kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), a możliwej do wyprowadzania również z art. 180 k.s.h.¹ - zasady zbywalności akcji czy udziałów. Jak trafnie ujął to Sąd Najwyższy w wyroku z 5 marca 1996 r. (II CRN 25/96, MoPr 2006/2, s. 85), „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) stanowi wspólnotę kapitałów, a nie tylko zrzeszenie wspólników, skupionych wokół obranego celu gospodarczego. Spółka z o.o. jest więc spółką kapitałową, z pozostającym na drugim planie elementem osobowym”.

Konstatacja ta - w zasadzie bezsporna - stanowi jednak podłoże interesującego, zwłaszcza w kontekście praktyki notarialnej, zagadnienia. Należałoby bowiem postawić pytanie, czy każdorazowa zmiana składu osobowego spółki kapitałowej wymagać będzie zmiany jej umowy, która - zgodnie z art. 157 § 2 k.s.h. w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz art. 301 § 2 k.s.h. odpowiednio dla spółki akcyjnej - musi być sporządzona właśnie w formie aktu notarialnego. Próba znalezienia na nie odpowiedzi będzie stanowić główny przedmiot dalszych rozważań, przy czym za punkt ich odniesienia zostanie przyjęta wyłącznie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Specyfika umowy spółki kapitałowej

Kwestią o charakterze ogólnym, od której należałoby zacząć rozpatrywanie postawionego pytania, jest określenie cech charakterystycznych umowy spółki z o.o. Kontrakt ten jest bowiem dość specyficzny, łącząc w sobie zarówno elementy wiążące inter partes, jak i składniki skuteczne erga omnes². Umowa spółki nie jest tym samym „czystym” stosunkiem zobowiązaniowym³, lecz stanowi swoiste porozumienie organizacyjne (umowę strukturalną)⁴ powołujące do życia nowego uczestnika stosunków gospodarczych.

Mając na względzie przedmiot niniejszego opracowania, istotne wydaje się wskazanie zwłaszcza na dwa spośród dokonanych w doktrynie i orzecznictwie podziałów postanowień zawartych w ramach umowy spółki.

Pierwszy z nich wskazuje, że w obrębie tego typu porozumień można wyróżnić zarówno postanowienia o charakterze kreacyjnym (powołujące do życia nowy podmiot stosunków prawnych, mogący nabywać prawa i zaciągać zobowiązania we własnym imieniu)⁵ oraz związane z nimi unormowania regulujące zasady (ustrój) funkcjonowania danej osoby prawnej, jak i określone zobowiązania⁶. Dwie pierwsze grupy postanowień cechują się przy tym daleko idącą specyfiką, wynikającą z wywierania przez nie konsekwencji nie tylko w stosunkach pomiędzy stronami umowy, lecz również - a właściwie przede wszystkim - w relacjach z podmiotami zewnętrznymi, które nie uczestniczyły w ogóle w procesie powstawania spółki. W rezultacie swoboda wspólników w kształtowaniu tego typu unormowań w wielu wypadkach będzie mocno ograniczona⁷.

Ostatnia ze wskazanych powyżej kategorii zawierać będzie w sobie zarówno zobowiązania dotyczące relacji między poszczególnymi wspólnikami, jak i między udziałowcami a samą spółką⁸. Postanowienia te - w odróżnieniu od wcześniej wskazanych grup - będą przy tym miały charakter wiążący inter partes, co zbliża je w sposób zdecydowanie bardziej wyraźny do „tradycyjnych” regulacji kontraktowych.

Drugie z wartych przytoczenia rozróżnień wyrażone zostało w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 5 lutego 1998 r. (sygn. akt III CKN 363/97, OSNC 1998/10, poz. 159). Zgodnie z nim wśród postanowień składających się na treść zawieranych umów spółek z o.o. można wyróżnić:

1) postanowienia stanowiące konieczne elementy treści takiego kontraktu;

2) postanowienia dotyczące kwestii, które nie muszą co prawda zostać określone w umowie spółki, jeżeli jednak wspólnicy chcą je uregulować, mogą to skutecznie uczynić jedynie w tym akcie;

3) postanowienia włączane w praktyce dość często do umowy spółki, które jednak - ze względu na zagadnienia, do których się odnoszą - mogłyby z powodzeniem zostać rozstrzygnięte w odrębnym akcie.

Ze względu na przedmiot niniejszego opracowania, istotne jest zwłaszcza stwierdzenie sądu, że przepisy k.s.h.⁹ dotyczące zmiany umowy spółki mają zastosowanie jedynie do dwóch pierwszych z wyróżnionych powyżej grup postanowień, składających się na treść umowy spółki z o.o. W podobny sposób należałoby, jak się wydaje, odczytywać stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale z 20 maja 1992 r. (sygn. akt III CZP 55/92, OSNCP 1992/12, poz. 221), w której stwierdzono, że zmianą umowy, a więc także umowy spółki, jest uchylenie lub modyfikacja jej istotnych postanowień albo też wprowadzenie do niej nowych, nieistniejących poprzednio składników.

Podsumowując dotychczasowe ogólne uwagi dotyczące specyfiki umowy spółki z o.o., należy wskazać, że chociaż za zdecydowanie przeważające w doktrynie można obecnie uznać stanowisko traktujące wskazany kontrakt jako umowę cywilnoprawną - co znalazło odzwierciedlenie również w orzecznictwie Sądu Najwyższego (wyrok SN z 27 lutego 2003 r., sygn. akt IV CKN 1811/2000, LexPolonica nr 379002; zob. też uchwała SN z 18 maja 1995 r., sygn. akt III CZP 62/95, OSNC 1995/10, poz. 141 oraz uchwała 7 sędziów z 15 października 1985 r., sygn. akt III CZP 40/85, OSNCP 1986/6, poz. 86) - w ramach dokonywanej interpretacji trzeba mieć na względzie zwłaszcza jego cechy szczególne, które będą rzutować na ocenę konkretnych postanowień oraz odnoszących się do nich regulacji ustawowych¹⁰.

Określenie wspólników w pierwotnej treści umowy spółki

Treść umowy spółki z o.o. jest określona w sposób generalny w art. 157 k.s.h. Z § 1 pkt 5 powołanego przepisu wynika, że umowa powinna wskazywać m.in. liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników. Ponieważ zaś - jak wskazano już wyżej - umowa spółki jest szczególnym rodzajem kontraktu cywilnoprawnego, z oczywistych względów wskazywać musi również jej strony-podmioty decydujące się na zawiązanie spółki¹¹. W doktrynie podnosi się wręcz, że bez określenia podmiotów tworzących spółkę nie może dojść do zawarcia stosownej umowy¹².

Należy jednak zwrócić uwagę, że art. 157 k.s.h. znajduje się w rozdziale 1 działu I tytułu III k.s.h. dotyczącym - jak wyraźnie wskazuje już sama jego nazwa („Powstanie spółki”) - procesu powstania spółki. Wydaje się, że uzasadnione jest stwierdzenie, iż przedstawione wymogi odnoszą się tylko do pierwotnego brzmienia przedmiotowej umowy. Skoro bowiem rozdział 4 „Zmiana umowy spółki” nie wskazuje w sposób wyraźny, że w przypadku zmiany umowy spółki konieczne jest stosowanie także przepisów rozdziału 1 (z wyjątkiem odesłań bezpośrednich np. z art. 256 § 3 k.s.h.), słuszne wydaje się być stwierdzenie, że, co do zasady, przepisów tych stosować nie trzeba.

Wzmocnieniem powyższej tezy może być dodatkowo argument, że art. 157 § 1 pkt 5 k.s.h. mówi o wspólnikach „obejmujących” udziały, a więc takich, którzy stają się uprawnionymi w sposób pierwotny. Przepisy k.s.h. nie wprowadzają obowiązku uwidocznienia w umowie spółki aktualnego stanu własnościowego udziałów, który jest rezultatem następczego rozporządzenia („zbycia” - art. 180 k.s.h.) posiadanymi udziałami przez wspólników pierwotnych¹³. Wręcz przeciwnie, k.s.h. ustanawia szczególną instytucję - księgę udziałów, która służy odzwierciedlaniu aktualnego stanu partycypacji w kapitale zakładowym spółki. Jak już wcześniej podkreślono, umowa spółki jest szczególnym rodzajem kontraktu cywilnoprawnego i specyfika ta powinna być uwzględniana w procesie stosowania regulacji k.s.h. Tym samym, dzięki odesłaniu zawartemu w art. 2 zd. 2 k.s.h., ogólne przepisy prawa cywilnego dotyczące zmiany umowy należy stosować do tego kontraktu odpowiednio. Pozwala to na zastąpienie generalnej zasady prawa cywilnego, zgodnie z którą zmiany umowy odnoszą się do jej pierwotnej treści, szczególną instytucją wprowadzoną w przepisach k.s.h. w postaci księgi udziałów.

Zgodnie bowiem z art. 188 § 1 infine k.s.h. zarząd jest obowiązany do uwidaczniania w księdze udziałów wszelkich zmian, dotyczących osób wspólników i przysługujących im udziałów. Tym samym, dzięki wprowadzeniu specyficznej instytucji w postaci księgi udziałów, aktualny stan osobowy udziałowców może być precyzyjnie ustalony. Co istotne, rozwiązanie to nie stanowi przy tym zagrożenia dla pewności obrotu, gdyż - zgodnie z art. 188 § 3 k.s.h. - każdorazowo po dokonaniu stosownej zmiany w treści wpisów konieczne jest przedstawienie sądowi rejestrowemu nowego brzmienia księgi (ściślej - listy wspólników), co służyć ma zapewnieniu jej powszechnej znajomości. Aktualna lista dostępna więc będzie dla wszystkich zainteresowanych - zgodnie z art. 9 ust. 2 oraz art. 10 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 z późn.zm. powoływana dalej jako ustawa o KRS) - w ramach akt rejestrowych danej spółki¹⁴. Zapewnieniu sprawnego wykonania przez zarząd powyższego obowiązku służy opatrzenie go na podstawie art. 587 k.s.h. sankcją w postaci zagrożenia karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2¹⁵.

Aby dodatkowo wesprzeć zaprezentowaną powyżej tezę, można przywołać również argument systemowy oraz funkcjonalny. Po pierwsze - z wykładni systemowej można wyprowadzić wniosek, iż sam ustawodawca nie traktuje przenoszenia własności udziałów jako zmiany umowy spółki. Dotyczące tego zagadnienia regulacje znajdują się bowiem w rozdziale 2 działu I tytułu III („Prawa i obowiązki wspólników”), a nie w rozdziale 4, gdzie uregulowano kwestie zmiany umowy spółki. Po drugie - gdyby uznać zmianę w składzie wspólników (np. w następstwie zbycia przez dotychczasowego wspólnika całości posiadanych udziałów bądź też nabycia udziałów przez podmiot niebędący dotąd wspólnikiem danej spółki) za zmianę samej umowy spółki, konieczne byłoby zarówno dokonywanie jej w formie aktu notarialnego (art. 157 § 2 w zw. z art. 2 k.s.h. w zw. z art. 77 § 1 k.c.), jak i - zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy o KRS - każdorazowe składanie do akt rejestrowych tekstu jednolitego tej umowy. Rozwiązania te pociągałyby zaś za sobą nie tylko wzrost kosztów funkcjonowania po stronie samej spółki, ale mogłyby również powodować znaczące dodatkowe obciążenie sądów rejestrowych, które zmuszone byłyby dokonywać oceny formalnej składanych dokumentów.

Warto przy tym zaznaczyć, że oprócz konieczności poniesienia kosztów związanych z wymogiem zachowania formy aktu notarialnego dodatkowe wydatki związane byłyby także ze składaniem wymaganych dokumentów do sądu rejestrowego. Jeżeli bowiem przyjąć, że zmiana dotycząca osoby wspólnika byłaby zmianą umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, to stosowna wzmianka o tym fakcie powinna zostać odnotowana - zgodnie z art. 38 pkt 3 inmedio ustawy o KRS - w dziale 1 rejestru przedsiębiorców. Tym samym - zgodnie z art. 55 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 67, poz. 1398 z późn.zm., zwana dalej ustawą o kosztach) - konieczne, jak się wydaje, byłoby wniesienie za każdym razem opłaty stałej w kwocie 400 zł, należnej od wniosku o dokonanie zmiany wpisu dotyczącego podmiotu wpisanego do rejestru przedsiębiorców. W wypadku zaś uznania, że księga udziałów i prowadzona na jej podstawie lista wspólników - składana zgodnie z art. 188 § 3 k.s.h. w zw. z art. 9 ust. 2 ustawy o KRS do akt rejestrowych - zastępuje w omawianym wypadku konieczność zmiany umowy spółki, właściwe byłoby wniesienie wyłącznie opłaty stałej w wysokości 40 zł, podstawę dla uiszczenia której stanowiłby w takim wypadku art. 63 ustawy o kosztach.

Co prawda normę statuowaną przez przywołany przepis można by próbować interpretować również w ten sposób, że skoro art. 38 pkt 3 ustawy o KRS posługuje się sformułowaniem o verba legis: „wzmiance o ich (statutu lub umowy - dopisek J.K.) zmianie”, to zasadne jest uiszczenie w takim przypadku właśnie opłaty stałej w wysokości 40 zł. Wydaje się jednak, że - w kontekście art. 9 ust. 4 oraz § 50 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 21 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach (Dz.U. Nr 117, poz. 1237 z późn.zm.) - wniosek taki nie powinien być traktowany jako prawidłowy (por. przykładowo § 54 pkt 2 powołanego rozporządzenia).

Na poparcie dotychczasowych rozważań można również przywołać poglądy wyrażone w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W uzasadnieniu uchwały z 20 listopada 1992 r. (sygn. akt III CZP 142/92), stwierdził on jednoznacznie, że „zmiana w osobach wspólników i zmiana liczby i wysokości udziałów każdego z nich, będąca następstwem zbycia udziałów, nie wymagają zmiany umowy spółki”¹⁶. W uzasadnieniu powołanej uchwały potwierdzono również, że zmiana składu osobowego wspólników nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego.

Interpretacja w wypadku podwyższenia kapitału zakładowego spółki

W kontekście zagadnienia poruszanego w niniejszym artykule celowe wydaje się również rozważenie, czy przedstawione dotąd uwagi mogą znaleźć zastosowanie wprost w wypadku podwyższenia kapitału zakładowego spółki. Prima facie mogłoby się bowiem wydawać, że omawiany problem nie będzie się kształtował inaczej w wypadku „wtórnego” obejmowania udziałów w kapitale zakładowym - to jest właśnie wtedy, gdy dochodzi do podwyższenia jego wysokości¹⁷. Podstawą dla takiego wniosku mogłoby być stwierdzenie, że w takim przypadku wspólnicy, co do zasady, obejmują przecież udziały, a tym samym - że rozwiązanie takie zawiera się w normie statuowanej przez art. 157 § 1 pkt 5 k.s.h.

Wydaje się jednak, że wnioskowanie to nie jest słuszne. Rozdziały 1 i 4 są odrębnymi systematycznie jednostkami redakcyjnymi działu I tytułu III k.s.h., z których to właśnie rozdział 4 zawiera regulacje dedykowane problematyce zmiany umowy spółki. Tym samym, jeśli jego postanowienia określają daną kwestię w sposób wyczerpujący, wprowadzając instytucję szczególną dotyczącą zmiany umowy spółki, nie wydaje się uzasadnione sięganie do przepisów rozdziału 1. Postanowienia dotyczące zmiany umowy spółki należałoby bowiem traktować jako regulacje specyficzne, zastępujące przepisy rozdziału 1 o umowie „pierwotnej”.

Takimi - wprowadzającymi regulacje o charakterze szczególnym - przepisami są zaś art. 258 § 2 oraz art. 259 zd. 2 k.s.h., które nakładają obowiązek zachowania formy aktu notarialnego dla oświadczeń dotychczasowego bądź nowego wspólnika dotyczących - odpowiednio: objęcia nowego udziału (udziałów) lub objęcia podwyższenia wartości istniejącego udziału (udziałów) albo przystąpienia do spółki oraz objęcia udziału (udziałów) o oznaczonej wartości nominalnej. Należy przy tym zauważyć, że zmiana składu osobowego spółki nastąpi wyłącznie w przypadku przystąpienia do niej nowego wspólnika. Jeżeli bowiem oświadczenie o objęciu nowych (ewentualnie podwyższonej wartości dotychczasowych) udziałów składa dotychczasowy wspólnik, nie zmieni to kręgu podmiotowego w spółce, a co najwyżej - występujący w niej układ sił.

Podwyższenie wysokości kapitału zakładowego stanowić będzie bez wątpienia zmianę umowy spółki (art. 257 § 1 infine k.s.h.). Wydaje się jednak, że same zmiany osobowe w składzie wspólników, stanowiące następstwo przystąpienia do spółki nowego podmiotu, nie będą stanowiły zmiany tekstu umowy pierwotnej. Gdyby bowiem przyjąć, że to właśnie oświadczenie o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale stanowi zmianę umowy spółki, to - zgodnie z art. 77 § 1 k.c. w zw. z art. 2 k.s.h. w zw. z art. 157 § 2 k.s.h. - niejako automatycznie konieczne byłoby zachowanie formy aktu notarialnego. Wprowadzenie zapisu art. 259 zd. 2 k.s.h., stanowiące przy takiej interpretacji swoiste superfluum, nie miałoby w tym kontekście racji bytu. Z zasady racjonalności ustawodawcy wynika więc, że przystąpienie nowych wspólników do spółki nie stanowi zmiany tekstu jej umowy, a tym samym - nie wymaga dokonywania zmian w treści pierwotnie sporządzonego dokumentu¹⁸. W miejsce ogólnych regulacji dotyczących zmiany umowy wchodzą bowiem rozwiązania szczególne - w postaci konieczności złożenia przez przystępujące podmioty stosownych oświadczeń w formie aktu notarialnego.

Stwierdzenie to można poprzeć również argumentem wywodzącym się z istoty samej spółki z o.o. jako spółki kapitałowej. Skoro bowiem jej podstawowym substratem nie są, jak w spółkach osobowych, wspólnicy, lecz pewna masa majątkowa - kapitał zakładowy¹⁹, to istotne w kontekście zmiany umowy spółki mogą być jedynie zmiany tego kapitału, a nie podmiotów, od których on pochodzi - wspólników.

Potwierdzenie powyższej tezy można znaleźć również w ustawie o KRS. Skoro bowiem z art. 38 pkt 8 lit. c tej ustawy wynika, że w rejestrze wymienia się wyłącznie wspólników posiadających co najmniej 10 proc. kapitału zakładowego, to nie jest tym samym konieczne wskazywanie w ten sposób wszystkich wspólników (co zresztą mogłoby być w rzeczywistości bardzo niepraktyczne w wypadku wieloosobowych spółek o zmiennym składzie). Wystarczające dla zabezpieczenia interesów podmiotów zewnętrznych jest - wspomniane już - zobowiązanie zarządu do składania sądowi rejestrowemu zaktualizowanej treści księgi udziałowej, która jest częścią akt rejestrowych (art. 9 ust. 2 ustawy o KRS).

Podsumowanie

Przedstawione w niniejszym artykule rozważania mają przede wszystkim charakter praktyczny. Ich celem było dostarczenie dodatkowych argumentów służących obronie tezy, zgodnie z którą zmiany w składzie osobowym wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dokonujące się na skutek rozporządzania jej udziałami nie stanowią per se zmiany umowy spółki²⁰. Nie będą więc one pociągać za sobą - wynikających z zasad ogólnych - konsekwencji w przedmiocie formy czynności prawnej, czy też konieczności poniesienia przez spółkę dodatkowych kosztów związanych nie tylko z wymogiem zachowania formy aktu notarialnego, ale również z opłatami ponoszonymi w ramach postępowania rejestrowego.

W przypadku „typowych” konstrukcyjnie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, to jest takich, w których liczba udziałowców nie jest znaczna i charakteryzuje się dużą stałością, prezentowany problem nie będzie zapewne odgrywał istotnego znaczenia. Ponieważ jednak coraz częściej spółka z o.o. wykorzystywana bywa - niejako wbrew przyjętym dla niej założeniom teoretycznym, a w sposób zbliżający ją nieco do spółki akcyjnej - do prowadzenia przedsięwzięć gospodarczych o bardzo znacznych rozmiarach, w które angażują się przy tym w miejsce dotychczasowych wspólników ciągle nowe osoby, przedstawione uwagi mogą okazać się przydatne.

Jacek Kołacz

doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim, Kancelaria Radcy Prawnego Jana Hnatko w Nowym Sączu

 ¹ Zob. A. Herbet, Obrót udziałami w spółce z o.o., Warszawa 2002, s. 91-92; także J. A. Strzępka, E. Zielińska [w:] J. A. Strzępka (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 2003, s. 498.

 ² Por. J. Krauss, Glosa do uchwały SN z dnia 5 grudnia 1991 r., III CZP 128/91, „Przegląd Sądowy” 1992/11-12, s. 120; zob. też uzasadnienie wyroku SN z 20 stycznia 2000 r., I CKN 358/98.

 ³ Zob. A. W. Wiśniewski, Prawo o spółkach. Podręcznik praktyczny, tom 3. Spółka akcyjna, Warszawa 1994, s. 35-36.

 ⁴ Pojęciami tymi posługuje się m.in. S. Włodyka, Umowy (porozumienia) organizacyjne [w:] S. Włodyka (red.) Prawo umów handlowych, Warszawa 2006, s. 441; por. J. Krauss, Glosa..., s. 119.

 ⁵ W doktrynie wskazuje się przy tym, że postanowienia te nie mają charakteru zobowiązaniowego - J. Skąpski, Nieruchomość jako aport do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1993/2, s. 158.

 ⁶ Zob. S. Włodyka, Umowy..., s. 448; por. A. Rachwał, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością [w:] S. Włodyka (red.), Prawo spółek handlowych, tom 2A, Warszawa 2007, s. 886 oraz M. Danyluk, Umowa spółki z o.o. - kontrakt o szczególnym charakterze, „Prawo Spółek” 2003/9, s. 4.

 ⁷ Zob. A. Szumański, Ograniczona wolność umów w prawie spółek handlowych, Gdańskie Studia Prawnicze 1999/5, s. 413; por. R. Trzaskowski, Zasada swobody umów w orzecznictwie sądowym (cz. I), „Przegląd Sądowy” 2002/3, s. 73.

 ⁸ S. Włodyka, Umowy..., s. 453.

 ⁹ Powoływane rozstrzygnięcie zapadło co prawda pod rządami kodeksu handlowego, niemniej jednak ze względu na zasadę kontynuacji może być w pełni odnoszone również do k.s.h.

¹⁰ S. Grzybowski [w:] S. Grzybowski (red.), System prawa cywilnego, tom III, część 2, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985, s. 869 i nast.; także Z. Radwański [w:] Z. Radwański (red.), System prawa prywatnego. Prawo cywilne - część ogólna, tom 2, Warszawa 2002, s. 179.

¹¹ Por. A. Szajkowski, Umowa spółki handlowej, Studia Prawnicze 2001/3-4, s. 327; J. A. Strzępka, E. Zielińska [w:] J. A. Strzępka (red.), Kodeks..., s. 705.

¹² A. Szajkowski, Umowa..., s. 331-332; także M. Danyluk, Umowa..., s. 9.

¹³ Por. A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, Warszawa 1999, s. 480 oraz tenże, Kodeks spółek handlowych. Objaśnienia, Zakamycze 2002, s. 400, który wskazuje, że określenie w umowie spółki danych wspólników ma charakter wyłącznie historyczny i nie wymaga aktualizacji.

¹⁴ Zob. uzasadnienie uchwały SN z 9 czerwca 1989 r., III CZP 55/89, OSNCP 1990/6, poz. 81.

¹⁵ Tak J. Giezek, P. Kardas [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, tom V, Warszawa 2004, s. 79 i 89. Na możliwość stosowania w takim wypadku grzywny na podstawie art. 594 k.s.h. wskazują A. Szajkowski, M. Tarska [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks..., tom II, s. 369.

¹⁶ Stanowisko to zaaprobował M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2007, teza 2 do art. 255.

¹⁷ Por. jednak T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz [w:] J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz do kodeksu spółek handlowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2001, teza 9 do art. 259 oraz A. Szajkowski, M. Tarska [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks..., tom II, s. 319-320.

¹⁸ Por. A. Szajkowski, M. Tarska [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks..., tom II, s. 765-766, którzy wskazują, że oświadczenie o przystąpieniu ma charakter jednostronnej zgody przystępującego powodującego włączenie go do stosunku prawnego spółki.

¹⁹ Istotę powyższego zagadnienia trafnie charakteryzuje sformułowanie K. Pietrzykowskiego, Spółdzielnia a spółka handlowa (cz. I), „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1991/6, s. 67, że spółki kapitałowe mają stały kapitał, a zmienny skład osobowy.

²⁰ Zob. A. Szajkowski, M. Tarska [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks..., tom II, s. 239, s. 309.