Czy można wypowiedzieć udział w spółce cywilnej

CO WYNIKA Z PRZEPISÓW

Zgodnie z art. 870 kodeksu cywilnego - jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy została przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika spółki cywilnej, jego wierzyciel osobisty, który uzyskał komornicze zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania, może wypowiedzieć jego udział w spółce na trzy miesiące naprzód, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Jeżeli umowa przewiduje krótszy termin wypowiedzenia, wierzyciel może z tego terminu skorzystać. Uzupełnieniem wskazanych regulacji na gruncie proceduralnym jest art. 911² kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym zajęcie praw dłużnika przysługujących mu na wypadek wystąpienia ze spółki cywilnej lub jej rozwiązania jest dokonane już z chwilą powiadomienia dłużnika o zajęciu. O dokonanym zajęciu komornik powiadamia również pozostałych wspólników, jeżeli ich adresy zostaną podane komornikowi przez którąkolwiek ze stron. Pozostali wspólnicy w terminie dwóch tygodni od dnia zajęcia są obowiązani przedstawić komornikowi wykaz przedmiotów, wierzytelności i praw, które przypadną dłużnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania.

ANALIZA PRAWNA

Wypowiedzenie udziału w spółce cywilnej to nic innego jak wypowiedzenie stosunku członkostwa w spółce. W istocie pod kątem charakterystyki prawnej nie plasuje się ono zbyt daleko od wypowiedzenia innych cywilnoprawnych kontraktów o trwałym charakterze, nie niwecząc umowy ze skutkami ex tunc (tak jest przy odstąpieniu), ale wywołując skutki prawne tylko na przyszłość. Podstawowym skutkiem prawnym wypowiedzenia jest przekształcenie stosunku spółki, polegające na zmniejszeniu liczby wspólników. W wypadku dwuosobowej spółki jednak wypowiedzenie umowy będzie miało skutek niweczący byt samej spółki. Wypowiedzenie udziału przez wierzyciela spółki cywilnej i zaspokojenie tą drogą jego należności nie jest jednak zadaniem łatwym. Jest ono bowiem obwarowane kilkoma warunkami, których spełnienie jest konieczne, a które dla wierzyciela mogą być trudne nie tylko do spełnienia, ale i do zaakceptowania. Niemniej jednak w niektórych wypadkach może być to jedyna szansa na odzyskanie długu.

Pierwszą sprawą jest uprzednie przeprowadzenie bezskutecznej egzekucji z tych ruchomości wspólnika, które nie stanowią majątku wspólnego wspólników (wymóg ten nie dotyczy zatem innych składników majątku dłużnika - np. nieruchomości). Bezskuteczna egzekucja musi mieć miejsce w okresie ostatnich sześciu miesięcy przed planowanym wypowiedzeniem udziału. Ponadto przed wypowiedzeniem konieczne jest uzyskanie przez wierzyciela zajęcia przez komornika praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania. Zajęcie jest skuteczne z chwilą powiadomienia dłużnika - będącego wspólnikiem spółki cywilnej - o dokonaniu zajęcia. O zajęciu tym powinni zostać powiadomieni także pozostali wspólnicy. Powiadomienie jest dokonane prawidłowo dopiero wówczas, gdy komornik będzie w posiadaniu adresów pozostałych wspólników. Jeżeli wierzyciel ich nie dostarczy, to będzie musiał wykazać, że rozporządzenie przez pozostałych wspólników wierzytelnością lub ruchomościami będącymi częścią majątku spółki było dokonane pomimo posiadania wiedzy o dokonaniu zajęcia, i tym samym skutki zajęcia w praktyce wystąpiły. Pozostali wspólnicy obowiązani są na żądanie komornika przedstawić mu wykaz przedmiotów, wierzytelności i praw, które przypadną dłużnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania. Niezłożenie komornikowi powyższych informacji w terminie zagrożone jest grzywną w wysokości do 500 zł. Jeżeli sankcja okaże się nieskuteczna, to stosownie do art. 911² par. 2 k.p.c. w zw. z art. 886 par. 1 k.p.c. może być powtórzona. Niezależnie od tego osoby, które naruszyły obowiązki wynikające z zajęcia albo złożyły oświadczenie niezgodne z prawdą, odpowiadają za szkodę wyrządzoną przez to wierzycielowi. Oczywiście jest tu konieczne jej odpowiednie udowodnienie, a zatem urzeczywistnienie podstawowych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej (szkody, winy i związku przyczynowego między zdarzeniem a szkodą). Po spełnieniu wskazanych wymogów wypowiedzenie udziału może zostać dokonane i to nawet w przypadku, gdy umowa spółki cywilnej została zawarta na czas oznaczony. Bez znaczenia jest przy tym, kto prowadził egzekucję - ważne jest by okazała się ona bezskuteczna - np. umorzono ją z braku środków na pokrycie kosztów egzekucji. Nie ma też znaczenia fakt, czy aktualnie inny majątek osobisty wspólnika zapewnia pokrycie należności wierzyciela.