Kara umowna pozwala uzyskać szybkie odszkodowanie

Dobrze skonstruowana umowa z kontrahentem zabezpiecza przedsiębiorcę w razie ewentualnych problemów z jej wykonaniem, minimalizując ryzyko zastojów firmy czy braku płynności finansowej.  Duże przedsiębiorstwa zazwyczaj nie pozwalają sobie na niedociągnięcia w umowach, które mogłyby narazić firmę na jakiekolwiek straty, przygotowując kontrakty przy pomocy prawnika. Prowadzący biznesy w dużo mniejszej skali, głównie ze względów finansowych, korzystają z pomocy prawnej dużo rzadziej - z badania Tax Care wynika, że tylko 28% małych przedsiębiorców decyduje się na taką pomoc. Jednocześnie ponad połowa badanych firm zadeklarowała, że chciałaby mieć regularny dostęp do prawnika, a aż 80% ankietowanych byłoby zainteresowanych profesjonalnym wsparciem właśnie w opiniowaniu umów i kontraktów handlowych.

Jednym z kluczowych elementów dobrze skonstruowanej umowy pomiędzy przedsiębiorcą i jego kontrahentem jest zapisanie w niej kar umownych, które znacznie zmniejszają ryzyko, że umowa na przykład nie zostanie wykonana na czas lub jakość tego wykonania nie będzie taka, jak oczekiwał tego przedsiębiorca (co może z kolei powodować problemy ze spełnieniem jego zobowiązań wobec innych klientów).

- Zaletą kary umownej, w przeciwieństwie do odszkodowania ogólnego, jest łatwość zastosowania takiej kary - wyjaśnia Kinga Kiniorska, radca prawny z firmy Koksztys Kancelaria Prawa Gospodarczego. - Przedsiębiorca nie musi wykazywać powstałej szkody, co jest czasem utrudnione lub wręcz niemożliwe. Dzięki zastosowaniu kary umownej nie ma konieczności toczenia sporu o wysokość i zapłatę odszkodowania. Jedyną przesłanką do obciążenia karą umowną są zapisy w umowie, dzięki czemu przedsiębiorca w prosty sposób może wywierać wpływ na dłużnika, aby wykonał swoje zobowiązania w sposób należyty i w terminie.

Przedsiębiorca musi jednak pamiętać, że zapisanie w kontrakcie kary umownej wymaga dobrej woli obu stron zawierających umowę, dlatego kara umowna powinna zostać skonstruowana w taki sposób, by z jednej strony zabezpieczała w maksymalny sposób interesy przedsiębiorcy, ale z drugiej strony - aby była akceptowalna także dla kontrahenta. Co więcej, kara umowna nie powinna być również zbyt wygórowana.

- Nie ma jasno określonych stawek kary umownej. Jej wysokość jest w zasadzie dowolna, ale nie może prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia - zwraca uwagę Kinga Kiniorska. - Zastrzeżona w umowie wysokość kary umownej powinna być adekwatna do wysokości doznanej szkody i nie powinna przewyższać wielkości świadczenia, którego wykonanie ma zabezpieczać.

Zamów książkę: Ryzyko bez tajemnic >>

Właśnie na etapie ustalania wysokości kary umownej pomoc prawnika jest szczególnie istotna - jego doświadczenie pozwala na ustaleniu optymalnej  wysokości kary umownej, dopasowanej indywidualnie do każdej z poszczególnych umów zawieranych przez przedsiębiorcę (poniżej prezentujemy przykłady zapisów w umowach dotyczących kar umownych w zależności od rodzaju umowy).

1. W umowie dostawy, w której przyjmujący zamówienie zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć zamawiającemu towar, można zastosować zapis:

"1. W przypadku:

- opóźnienia się Dostawcy z realizacją harmonogramu, o którym mowa w zawartej umowie dostawy,

- stwierdzenia, że dostarczony towar nie odpowiada właściwościom i cechom, określonym w załączniku do zawartej umowy dostawy,

Kupujący wyznaczy Dostawcy dodatkowy 14-dniowy termin do wykonania zobowiązania.

2. W przypadku niedotrzymania dodatkowego terminu, o którym mowa w ust. 1, Kupujący może odstąpić od umowy.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, Kupującemu przysługuje kara umowna w wysokości 10% wartości kontraktu."

albo

"Dostawca zobowiązuje się zapłacić Odbiorcy kary umowne w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zamówienia poprzez:

1. dostarczenie towaru z opóźnieniem nie wynikającym ze skorzystania z uprawnienia do wstrzymania dostaw, przewidzianego w zawartej umowie - 0,1% wartości opóźnionej dostawy za każdy dzień opóźnienia, nie więcej jednak niż 10% wartości tej dostawy,

2. dostarczenie towaru z wadami podlegającymi reklamacji - 10% wartości zareklamowanej partii towaru"

2. W umowie o dzieło, w której Zamawiający zleca, a Wykonawca zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, sugeruje się zastosować zapis:

"1. W przypadku zwłoki w wykonaniu dzieła Wykonawca zobowiązany jest do zapłaty kary umownej w wysokości 0,1% należnego mu wynagrodzenia za każdy dzień zwłoki.

2. W przypadku zwłoki przekraczającej dziesięć dni Zamawiającemu przysługuje prawo do odstąpienia od umowy be wyznaczania dodatkowego terminu."

3. W umowie o wykonanie robót budowlano-montażowych, w której Zleceniodawca zobowiązuje się wykonać prace budowlano-montażowe, należałoby zastosować zapis:

"Zleceniodawca naliczy Zleceniobiorcy kary umowne w wysokości 0,25% wartości wynagrodzenia o jakim mowa w zawartej umowie, za każdy dzień kalendarzowy opóźnienia w oddaniu przedmiotu umowy. Nie uchybia to prawu Zleceniodawcy do dochodzenia odszkodowania za szkodę, której wartość przewyższa wartość naliczonej kary umownej."

4. W umowie przewozu, w której przewoźnik zobowiązuje się dokonać przewozu w określonym terminie, może wyglądać to tak:

"W przypadku niewykonania przewozu w terminie określonym w zawartej umowie Nadawca może żądać zapłaty kary umownej w wysokości .................. złotych za każde rozpoczęte dwanaście godzin zwłoki. Nie jest zwłoką przestój wynikający z opóźnień odprawy celnej."

Podsumowując, w oznaczaniu kary umownej, warto zawrzeć zdanie, że "Jeżeli otrzymane kary umowne nie pokryją faktycznie poniesionych szkód stronom przysługuje prawo dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych."

Źródło: Koksztys Kancelaria Prawa Gospodarczego