Elastyczne formy zatrudnienia

Eksperci prawa pracy z kancelarii Squire Sanders Święcicki Krześniak twierdzą, że najczęściej stosowaną w Polsce formą zatrudnienia jest zawieranie z pracownikami umów o pracę na czas nieokreślony. Zapewnia to pracownikom największą stabilizację oraz najpełniejszą ochronę spośród przewidzianych przez prawo umów o pracę. Z drugiej jednak strony ogranicza możliwość dopasowania poziomu zatrudnienia do potrzeb i możliwości firmy.

- Aby dostosować zasoby personalne do aktualnych potrzeb, pracodawcy powinni wykorzystywać elastyczne formy zatrudnienia - mówi Edyta Dubikowska, radca prawny w kancelarii Squire Sanders Święcicki Krześniak. - Chodzi o te formy współpracy, które nie są oparte na umowie o pracę na czas nieokreślony, pracę w godzinach ściśle wyznaczonych albo w miejscu czy pod nadzorem pracodawcy. Pracownik nie zawsze będzie zatrudniony na pełny etat. Możliwe są różne modele współpracy - umowy terminowe, praca w niepełnym wymiarze, praca zdalna, tymczasowa, samozatrudnienie i umowy cywilnoprawne. Wybór właściwego zależy od indywidualnych potrzeb pracodawcy i specyfiki branży, w której działa.

Rodzaje umów terminowych zostały określone w art. 25 Kodeksu pracy. Ich istotą jest zawieranie na określony z góry czas. Do umów terminowych zalicza się umowę na okres próbny, umowę na czas określony oraz umowę na czas wykonania określonej pracy. Dodatkowo odmianą umowy na czas określony jest umowa zawarta na czas zastępstwa nieobecnego pracownika. Pracownikom zatrudnionym na podstawie umów terminowych przysługuje prawo do płatnego urlopu oraz zasadniczo gwarancja ośmiogodzinnego dnia i przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w okresie rozliczeniowym. Pracodawca zawsze musi zgłaszać tych pracowników do ZUS, opłacać ich składki na ubezpieczenia społeczne i zapewnić wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie.

- Umowa na zastępstwo to niedoceniane przez pracodawców narzędzie, wspierające nieprzerwane, prawidłowe funkcjonowanie przedsiębiorstwa - komentuje Katarzyna Witkowska-Pertkiewicz, radca prawny w kancelarii Squire Sanders Święcicki Krześniak. - Pozwala na elastyczne rozwiązywanie problemów kadrowych związanych z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika spowodowaną na przykład chorobą, urlopem macierzyńskim, wychowawczym lub bezpłatnym czy sprawowaniem funkcji społecznej. Ten model zatrudnienia pozwala na związanie się pracodawcy z pracownikiem zastępczym jedynie na okres, w którym działalność pracodawcy tego wymaga. Kluczowym atutem umowy na zastępstwo jest także krótki, bo zaledwie trzydniowy okres wypowiedzenia.

Do elastycznych form zatrudnienia należy też praca w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wykonywana jest również w ramach stosunku pracy, ale umożliwia dopasowanie godzin pracy do indywidualnych potrzeb stron stosunku pracy.

- Stosując ten model zatrudnienia, pracodawca powinien pamiętać, że zgodnie z art. 292 § 1 Kodeksu Pracy zawarcie z pracownikiem umowy o pracę przewidującej zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy nie może powodować ustalenia jego warunków pracy i płacy w sposób mniej korzystny w stosunku do pracowników wykonujących taką samą lub podobną pracę w pełnym wymiarze czasu pracy - mówi Edyta Dubikowska. - Z pracą w niepełnym wymiarze wiąże się instytucja tzw. systemu pracy dzielonej - job-sharing, która, choć aktualnie nie jest uregulowana w przepisach, zyskuje na popularności - dodaje Edyta Dubikowska. - Istotą pracy w systemie dzielonym jest zorganizowanie jej w taki sposób, by suma częściowych wymiarów czasu pracy dwóch lub większej liczby pracowników wypełniała pełen wymiar czasu pracy, tj. jeden etat.