Przerwy w pracy

W polskim prawie ustawodawca przewidział przerwy w pracy, które są wliczone do czasu pracy, a za które pracodawca ma obowiązek zapłacić wynagrodzenie. Kwestie te zostały uregulowane w Kodeksie pracy oraz w przepisach odrębnych.

Niektóre z przerw w pracy przysługują wszystkim zatrudnionym, inne zaś związane są z rodzajem pracy lub dotyczą tylko określonych grup pracowników, takich jak: pracownicy młodociani, pracownicy korzystający z uprawnień rodzicielskich, niepełnosprawni czy choćby pracownicy zatrudnieni w przerywanym systemie pracy.

Pracownik ma prawo do skorzystania z przerwy w pracy wliczanej do czasu pracy (art. 134 k.p.). Prawo to przysługuje pracownikom, których dobowy czas pracy wynosi co najmniej 6 godzin. Przerwa w pracy wliczona do czasu pracy wynosi 15 minut i jest ona zagwarantowana ustawowo. Nie wydłuża czasu pobytu pracownika na terenie zakładu pracy i za jej czas pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Niewprowadzenie 15-minutowej przerwy lub wprowadzenie przerwy krótszej stanowi wykroczenie pracodawcy przeciwko prawom pracownika.

Szczególną grupą pracowników, którym ustawodawca daje prawo do płatnych przerw w pracy, są kobiety karmiące dziecko piersią. Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy, a pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko korzysta z dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda (art. 187 k.p.). Przerwy te są wliczane do czasu pracy pracownicy, za które przysługuje jej wynagrodzenie tak, jakby praca była wykonywana.

Ważne!

Przerwa nie przysługuje pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, to przysługuje jej jedna przerwa dziennie.

Pracodawca zatrudniający pracowników młodocianych, których dobowy czas pracy przekracza 4,5 godziny, musi zapewnić im przerwę trwającą nieprzerwanie 30 minut. Przerwa ta jest wliczana do czasu pracy i przysługuje za nią młodocianemu pracownikowi wynagrodzenie (art. 202 § 3 k.p.). Należy również pamiętać, że czas pracy młodocianego, który nie ukończył 16 lat, nie może przekraczać 6 godzin dziennie, natomiast po ukończeniu 16. roku życia czas ten może wynosić maksymalnie 8 godzin na dobę.

Za pracę w szczególnych warunkach powszechnie uważa się pracę wykonywaną w warunkach szkodliwych, pracę uciążliwą, która wymaga nadmiernego wysiłku organizmu pracownika czy też pracę, która może spowodować u pracownika tzw. chorobę zawodową. Przez szkodliwe warunki pracy należy rozumieć środowisko pracy, w którym przekroczone są wskaźniki dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych. Dopuszczalne normy tych wskaźników określone zostały przez ustawodawcę w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 217, poz. 1833 ze zm.). Wykonywanie przez pracownika pracy w wyżej wymienionych warunkach upoważnia pracownika do pracy w skróconym czasie pracy. Skrócenie to polega na zastosowaniu przerw wliczonych do czasu pracy.