Jak w praktyce złożyć pracownikowi wypowiedzenie umowy o pracę, aby go nie zakwestionował

Jeżeli natomiast bezterminowa umowa uległa już rozwiązaniu na skutek naruszenia przez pracodawcę przepisów o wypowiadaniu umów, sąd pracy może przywrócić pracownika do pracy lub przyznać mu odszkodowanie. Odszkodowanie może być przyznane pracownikowi również w przypadku naruszenia przepisów przy wypowiadaniu umów terminowych.

Wręczając pracownikowi wypowiedzenie umowy o pracę pracodawca musi spodziewać się, że pracownik będzie chciał zakwestionować zwolnienie z pracy. Dlatego pracodawca powinien przestrzegać pewnych procedur, które ograniczają możliwość podważenia złożonego wypowiedzenia.

Krok 1 - sprawdzenie, czy pracownik nie jest chroniony przed wypowiedzeniem

Przed wręczeniem pracownikowi wypowiedzenia pracodawca powinien najpierw upewnić się, czy pracownik, który ma być zwolniony, nie podlega szczególnej ochronie przed rozwiązaniem umowy o pracę. Należy więc sprawdzić, czy np. pracownik nie jest w wieku przedemerytalnym, który daje mu ochronę, nie podlega ochronie związkowej lub nie przebywa na urlopie (wypoczynkowym, macierzyńskim, wychowawczym, bezpłatnym).

Krok 2 - przeprowadzenie konsultacji związkowej

Jeżeli pracodawca stwierdzi, że pracownik nie podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem umowy o pracę, powinien skonsultować zamiar złożenia mu wypowiedzenia z działającą w zakładzie organizacją związkową, której pracownik jest członkiem lub która podjęła się jego reprezentowania.

WAŻNE!

W przypadku gdy w zakładzie nie ma organizacji związkowej, pracodawca sam podejmuje decyzję o wypowiedzeniu.

Zamiar dokonania wypowiedzenia pracodawca konsultuje ze związkami tylko wówczas, gdy wypowiada umowę zawartą na czas nieokreślony (art. 38 § 1 Kodeksu pracy). Nie ma zatem takiego obowiązku, jeżeli wypowiada umowę innego rodzaju, np. umowę na czas określony, na okres próbny.

Jeżeli pracodawca nie wie, czy pracownik jest członkiem działającej w zakładzie organizacji związkowej, powinien zwrócić się z takim pytaniem do tej organizacji na piśmie, aby to ustalić. Gdy pracownik nie należy do żadnej organizacji związkowej, pracodawca powinien ustalić, czy któryś z działających w zakładzie związków zawodowych podejmie się reprezentowania pracownika. W zależności od uzyskanych informacji pracodawca powinien przeprowadzić konsultację wypowiedzenia z organizacją związkową lub nie.

PRZYKŁAD

W zakładzie działają dwie organizacje związkowe. Pracodawca chce wypowiedzieć umowę o pracę na czas nieokreślony jednej z pracownic. Nie wie jednak, czy należy ona do którejś z działających w zakładzie organizacji związkowych. W takim przypadku pracodawca powinien wystąpić do obu związków zawodowych z pytaniem, czy podejmą się reprezentowania pracownicy. Jeżeli któraś z organizacji związkowych wyrazi zgodę, należy z nią przeprowadzić konsultację zamiaru wypowiedzenia umowy. Gdy oba związki zechcą reprezentować pracownicę, należy z oboma skonsultować zamiar wypowiedzenia.

Jeżeli organizacja związkowa uzna, że dokonanie wypowiedzenia byłoby nieuzasadnione, może zgłosić swoje zastrzeżenia w ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia od pracodawcy o zamiarze złożenia wypowiedzenia pracownikowi. Stanowisko organizacji związkowej nie wiąże jednak pracodawcy. Może on zatem wypowiedzieć pracownikowi umowę o pracę, mimo negatywnej opinii związków zawodowych lub braku odpowiedzi w ciągu 5 dni organizacji związkowej.

Krok 3 - sprawdzenie, czy pracownik podpisał listę obecności

Po ustaleniu, że pracownik nie podlega ochronie przed zwolnieniem z pracy i przeprowadzeniu konsultacji ze związkami zawodowymi, pracodawca może wręczyć pracownikowi wypowiedzenie umowy o pracę.

Przed złożeniem wypowiedzenia pracodawca powinien ustalić, czy pracownik stawił się w pracy i podpisał listę obecności lub potwierdził swoją obecność w inny sposób przyjęty w zakładzie. Nie należy wręczać pracownikowi wypowiedzenia przed potwierdzeniem obecności w pracy i podjęciem pracy. Jeżeli bowiem pracownik nie podejmie pracy, tylko od razu otrzyma wypowiedzenie, a następnie uda się do lekarza i uzyska zwolnienie od pracy na dzień, w którym otrzymał wypowiedzenie, będzie mógł zakwestionować wypowiedzenie jako złożone w dniu, w którym był niezdolny do pracy. W sytuacji gdy pracownik stawił się do pracy, ale nie zaczął jej wykonywać i nie potwierdził przybycia do pracy, może zakwestionować przed sądem pracy wypowiedzenie wyjaśniając, że stawił się do pracy jedynie po to, by poinformować pracodawcę lub swojego przełożonego, że zamierza udać się do lekarza. Trudno będzie wówczas pracodawcy wykazać, że faktycznie było inaczej.

WAŻNE!

Przed złożeniem pracownikowi wypowiedzenia należy sprawdzić, czy podpisał listę obecności w pracy.

Gdy pracownik podejmie pracę i następnie po otrzymaniu wypowiedzenia przedstawi pracodawcy zwolnienie lekarskie, złożone wypowiedzenie będzie zasadne. Pracownikowi przysługuje bowiem ochrona jedynie w dniu, w którym był nieobecny w pracy i usprawiedliwił swoją nieobecność. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 14 października 1997 r. (I PKN 322/97, OSNP 1998/15/451).

Krok 4 - wręczenie wypowiedzenia

Po stwierdzeniu, że pracownik podjął pracę, pracodawca, jeśli chce mu wręczyć wypowiedzenie, może wezwać go do siebie lub do działu kadr. Może się zdarzyć, że pracownik odmówi przyjścia do kadr przeczuwając, że jest wyzwany w celu wręczenia mu wypowiedzenia. Wówczas pracodawca (lub inna upoważniona przez niego osoba) powinien niezwłocznie udać się do pracownika, aby złożyć mu wypowiedzenie.

Wypowiedzenie należy wręczać pracownikowi komisyjnie (tzn. z udziałem co najmniej dwóch osób). W razie bowiem, gdy pracownik go nie przyjmie, będą świadkowie, którzy będą mogli potwierdzić, że wypowiedzenie zostało pracownikowi złożone. Wypowiedzenia nie powinna składać pracownikowi tylko jedna osoba. W takim przypadku, gdy pracownik odmówi przyjęcia wypowiedzenia, trudno będzie pracodawcy wykazać, że wypowiedzenie umowy o pracę zostało pracownikowi złożone.

Jeśli pracownik odmawia podpisania wypowiedzenia, należy mu spróbować je przeczytać, aby miał świadomość, że pismo, które chce mu wręczyć pracodawca, jest wypowiedzeniem umowy o pracę. Wypowiedzenie jest czynnością jednostronną. Oznacza to, że do jego skuteczności nie jest potrzebna zgoda strony umowy, której zostało ono złożone. Dla skuteczności wypowiedzenia nie jest zatem potrzebna zgoda pracownika. Podpis, jaki pracownik składa na wypowiedzeniu, jest jedynie potwierdzeniem faktu otrzymania wypowiedzenia. Nie oznacza natomiast zgody pracownika na wypowiedzenie umowy o pracę.

WAŻNE!

Niepodpisanie wypowiedzenia przez pracownika nie powoduje jego nieważności.

Wypowiedzenie umowy o pracę jest ważne wówczas, gdy pracownik miał możliwość zapoznania się z pismem wypowiadającym umowę, nawet gdy z tej możliwości nie skorzystał.

PRZYKŁAD

Pracodawca wysłał wypowiedzenie do pracownika pocztą, gdyż pracuje on w innej miejscowości niż miejscowość, gdzie znajduje się centrala firmy. Pracownik specjalnie odmówił odebrania listu poleconego od pracodawcy zdając sobie sprawę, że jest to wypowiedzenie umowy. W takim przypadku uważa się, że wypowiedzenie zostało pracownikowi skutecznie doręczone. Miał on bowiem możliwość zapoznania się z nim, tylko z własnej woli z tego nie skorzystał.

Wypowiadając umowę o pracę należy przygotować 2 identyczne pisma o wypowiedzeniu. Jedno z nich należy przekazać pracownikowi, natomiast drugie, podpisane przez pracownika, trzeba złożyć do części C jego akt osobowych. Pracownikowi należy jednak wręczyć tylko jeden egzemplarz wypowiedzenia. Jeżeli pracodawca wręczy pracownikowi jednocześnie oba egzemplarze wypowiedzenia, pracownik może je zniszczyć. Nie będzie wówczas żadnego pisemnego dowodu na wręczenie wypowiedzenia. Pracodawca powinien zatem dać pracownikowi do podpisu jeden egzemplarz wypowiedzenia i dopiero po podpisaniu go przez pracownika i odebraniu przez pracodawcę powinien wydać mu drugi egzemplarz, który jest przeznaczony dla pracownika.

W przypadku gdy pracownik odmówi przyjęcia wypowiedzenia i jego podpisania, należy sporządzić notatkę służbową będącą potwierdzeniem złożenia wypowiedzenia. Należy w niej napisać, w jakim dniu wręczono pracownikowi wypowiedzenie. W notatce nie można napisać, że pracownikowi próbowano wręczyć wypowiedzenie, ponieważ to sugeruje, że wypowiedzenie nie zostało faktycznie wręczone. Taką notatkę służbową powinni podpisać wszyscy świadkowie wręczenia pracownikowi wypowiedzenia.

Pracodawca nie ma obowiązku wysyłania pracownikowi pocztą, kurierem lub dostarczenia w inny sposób wypowiedzenia, którego on nie przyjął. Wysłanie pracownikowi wypowiedzenia przez pracodawcę może oznaczać, że uznaje on wcześniejsze jego wręczenie za nieprawidłowe, a tym samym nieważne. Jeżeli jednak pracodawca chce wysłać pracownikowi wypowiedzenie, którego on wcześniej nie przyjął, powinien napisać pismo, w którym wyjaśnia, że przesyła pracownikowi wypowiedzenie, które zostało mu już wcześniej prawidłowo złożone.

Pytania i odpowiedzi

(?) Chcemy wręczyć wypowiedzenie jednemu z pracowników. Wiemy, że należy on do dwóch organizacji związkowych działających w naszym zakładzie pracy. Czy zamiar złożenia wypowiedzenia powinniśmy skonsultować z obiema organizacjami związkowymi?

Tak, konsultację związkową powinni Państwo przeprowadzić z obiema organizacjami związkowymi, do których należy pracownik.

Pracownik może należeć jednocześnie do kilku organizacji związkowych. Nie ma w tym zakresie żadnych ograniczeń. Konsultując zamiar złożenia wypowiedzenia należy go przeprowadzić zatem z każdą organizacją związkową działającą w zakładzie, do której należy pracownik.

(?) Czy wypowiedzenie może złożyć pracownikowi osoba, która pracuje na stanowisku księgowej? Pracownica pracująca w kadrach przebywa na urlopie wypoczynkowym, a musimy wręczyć pracownikowi wypowiedzenie.

Księgowa może wręczyć pracownikowi wypowiedzenie, jeżeli jest do tego upoważniona przez pracodawcę.

Pracodawca nie musi wręczać wypowiedzeń pracownikom osobiście. Może to zrobić każda osoba, która zostanie przez niego do tego upoważniona. W praktyce najczęściej takimi osobami są pracownicy kadr. Upoważnienie do składania pracownikom wypowiedzeń może być dokonane w dowolnej formie. Najlepiej jednak, ze względów dowodowych, złożyć je na piśmie, np. ustalić w zakresie obowiązków danego pracownika.

• art. 30, art. 38, art. 39, art. 41, art. 45 § 1, art. 50, art. 177 § 1, art. 186¹ § 1 Kodeksu pracy,

• art. 30 ust. 2, ust. 2¹ ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (DzU z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm.),

• § 6 ust. 2 pkt 3 lit. a rozporządzenia z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU nr 62, poz. 286 ze zm.).

Marek Skałkowski

specjalista w zakresie prawa pracy